Zwrotowi części wynagrodzenia wraz ze składkami za młodocianego pracownika podlegają należności w części finansowanej przez pracodawcę.
Zgodnie z kodeksem pracy osoba, która ukończyła 16 lat, może bez zgody rodziców podpisać umowę o pracę. Jednak w związku z obowiązkiem nauki szkolnej do ukończenia 18. roku życia, ustawodawca pozwolił przedsiębiorcom na zatrudnienie młodocianych tylko w celach przygotowania zawodowego lub do wykonywania prac lekkich. Dodatkowe ograniczenia dotyczą wymiaru czasu pracy. Osoba taka może spędzać na terenie zakładu maksymalnie 8 godzin na dobę. Przy czym do czasu pracy wlicza się godziny lekcyjne bez względu na to, czy odbywają się one w godzinach pracy, jednakże w wymiarze nieprzekraczającym 18 godzin tygodniowo. Prawo dopuszcza – tylko za zgodą rodzica lub opiekuna prawnego – także zawarcie umowę o pracę z osobą poniżej 16. roku życia w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu. Taki podwładny może pracować maksymalnie 6 godzin na dobę.

Praca nie może zagrażać zdrowiu

Dla określenia dopuszczalnego rodzaju zatrudnienia osób pomiędzy 16. a 18. rokiem życia pomocne jest rozporządzenie Rady Ministrów o wykazie prac wzbronionych młodocianym. Zakazuje ono wykonywania takim osobom czynności związanych m.in. z wysiłkiem fizycznym, wymuszoną i niewygodną pozycją ciała, działaniem czynników chemicznych oraz zagrażających prawidłowemu rozwojowi psychicznemu.
Od dnia zawarcia umowy o pracę młodociani pracownicy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na zasadach ogólnych (emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe). Przedsiębiorca jako płatnik składek zgłasza ich do ZUS w terminie 7 dni od zatrudnienia. Czyni to na druku ZUS ZUA, wpisując kod tytułu zaczynający się od cyfr 01 20.
Każdy firma zatrudniająca nieletniego w celu przygotowania zawodowego może ubiegać się o zwrot części wynagrodzenia wraz ze składkami na ubezpieczenie społeczne. Jednak by otrzymać zwrot pieniędzy, należy złożyć wniosek o zawarcie kontraktu o refundację jeszcze przed podpisaniem umowy o pracę z młodocianym.
Od 2004 r. instytucją, która przyjmuje wnioski refundacyjne i wypłaca pieniądze, są Ochotnicze Hufce Pracy (OHP). Wojewódzkie komendy funkcjonują we wszystkich 16 województwach, a środki, którymi dysponują na zwrot wynagrodzenia (w tym chorobowego) i składek, pochodzą z Funduszu Pracy. Warto jednak pamiętać, że refundacja nie obejmuje pełnej kwoty należności. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania, pracodawcy mogą starać się o minimalne kwoty wynagrodzenia, obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. Kwota rośnie z każdym kolejnym rokiem nauki i wynosi nie mniej niż: 4 proc. w I roku, 5 proc. w II roku i 6 proc. w III roku edukacji. Od nich obliczane są należności ZUS, które podlegają zwrotowi.

Listę zawodów ogłasza marszałek

Pracodawca, który chce ubiegać się o zwrot części wynagrodzenia wraz ze składkami, musi spełnić dwa podstawowe warunki. Po pierwsze, powinien prowadzić działalność w jednym z zawodów, które figurują w samorządowym wykazie. Takie zestawienie, zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia, ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym marszałek województwa. Do najczęściej powtarzających się profesji należą: kucharz, fryzjer, murarz, cieśla, brukarz, monter instalacji gazowych, sieci wodnych i kanalizacyjnych, ślusarz, zegarmistrz, złotnik-jubiler, drukarz, elektryk, piekarz, krawiec. Po drugie, musi spełniać warunki do prowadzenia przygotowania zawodowego, które są określone w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej w sprawie praktycznej nauki zawodu. Nakazuje ono m.in. posiadanie uprawnień instruktora praktycznej nauki lub opiekuna praktyk zawodowych oraz zapewnienie odpowiednich warunków kształcenia, w szczególności stanowiska szkoleniowego wyposażonego w niezbędne urządzenia, sprzęt, narzędzia, materiały i dokumentację techniczną, ponadto odzież, obuwie robocze, środki ochrony indywidualnej i nieodpłatne posiłki profilaktyczne.
Jeżeli pracodawca spełnia powyższe wymogi, może się zwrócić się do Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży OHP (CEiPM) o zawarcie umowy o refundację składek. Właściwość jednostki ustala się ze względu na miejsce odbywania przygotowania zawodowego. Przy czym w przypadku młodocianych dokształcających się w formach szkolnych, termin na złożenie wniosku o refundację mija 15 listopada każdego roku kalendarzowego. Dokument ten nie musi być złożony przez pracodawcę – w jego imieniu może go dostarczyć do CEiPM organizacja zrzeszająca przedsiębiorców.

Trzeba pamiętać o wykazie

Wniosek powinien zawierać:
● nazwę pracodawcy;
● adres siedziby i miejsce prowadzenia działalności;
● numer identyfikacji podatkowej – NIP;
● oznaczenie prowadzonej działalności według PKD;
● formę prawną prowadzonej działalności;
● nazwę dokumentów poświadczających uprawnienia do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych;
● deklarację zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez okres co najmniej 6 miesięcy po zakończeniu przygotowania zawodowego każdego młodocianego, którego dotyczy wniosek o zawarcie umowy;
● informację o otrzymanej pomocy publicznej, zawierającą w szczególności dane o dacie jej udzielenia, podstawie prawnej, formie i przeznaczeniu zgodnie z przepisami o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.
Do wniosku należy także dołączyć wykaz młodocianych, których dotyczy refundacja, oraz deklarację ich zatrudnienia przez okres co najmniej 6 miesięcy po zakończeniu praktyki zawodowej.
Istotne jest, żeby wniosek złożyć przed podpisaniem umowy z nieletnim (można ją podpisać choćby dzień później). W przeciwnym przypadku zwrot pieniędzy jest niemożliwy. W takiej sytuacji trzeba rozwiązać umowę i złożyć pismo do CEiPM, a potem zawrzeć nową umowę.
Jeżeli firma zatrudnia wyłącznie osoby młodociane, wniosek może dotyczyć maksymalnie trzech osób. Natomiast jeżeli pracują w niej także osoby pełnoletnie, wówczas zwrot nie może dotyczyć większej liczby młodocianych niż trzykrotność dorosłych zatrudnionych w pełnym wymiarze na czas nieokreślony.
Pracodawca do wniosku załącza niezbędne dokumenty z zastrzeżeniem, że umowę o pracę i świadectwa pracy młodocianych dostarcza w późniejszym terminie. Natomiast jeżeli przekazuje kopie dokumentów, obowiązany jest poświadczyć je własnoręcznym podpisem za zgodność z oryginałem. CEiPM sporządza opinię do wniosku i przekazuje go do OHP. Ta rozpatruje go w terminie 30 dni. W przypadku braków formalnych wzywa do ich uzupełnienia.

Małoletni nie może powtarzać klasy

W przypadku pozytywnej decyzji OHP, dochodzi do podpisania umowy refundacyjnej. Po opłaceniu składek za pierwszy miesiąc pracodawca wysyła za pośrednictwem CEiPM wniosek o zwrot wynagrodzenia i należności ZUS. Dołącza do niego wykaz wypłaconych pensji wraz z pokwitowaniem odbioru, dowód opłacenia składek oraz deklarację rozliczeniową (druk ZUS DRA). Pieniądze wypłacane są w terminie do 30. dnia od złożenia wniosku. Refundacja przysługuje za pełny okres przygotowania młodocianego do wykonywania zawodu, tj. 36 miesięce.
Należy pamiętać, że refundacja wynagrodzenia młodocianego pracowników i składek na ubezpieczenie społeczne nie przysługuje, w przypadku powtarzania przez niego roku nauki.
Ważne
Osoba młodociana może być zatrudniona tylko w celach przygotowania zawodowego lub do wykonywania prac lekkich. Dodatkowe ograniczenia dotyczą także wymiaru czasu pracy
WZÓR WNIOSKU
Wojewódzka Komenda OHP Centrum Edukacji i Pracy Młodzieży
w ................................
Wniosek o zawarcie umowy o refundację wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom oraz składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanych wynagrodzeń
1. Nazwa pracodawcy i adres siedziby ..........................................
...............................................................................................................
2. Miejsce prowadzenia działalności ............................................
3. Numer identyfikacji podatkowej NIP .......................................
4. Oznaczenie prowadzonej działalności według PKD ............
5. Forma prawna prowadzonej działalności ...............................
6. Nazwa(-wy) dokumentów poświadczających uprawnienia do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych pracowników (kopie w załączeniu):
a) ..........................................................................................................,
b) ..........................................................................................................,
c)....................................................................................................
.........................................................
(pieczęć i podpis pracodawcy)
Wykaz zawodów lub zakresów przyuczenia, w których odbywa się przygotowanie zawodowe
Lp. Nazwy zawodów lub zakres przyuczenia, w których odbywa się przygotowanie zawodowe Liczba młodocianych Forma odbywania przygotowania zawodowego (nauka zawodu albo przyuczenie do wykonywania określonej pracy)
Oświadczam, że:
1. W dniu składania wniosku liczba osób zatrudnionych wynosi:
Lp. Liczba pracowników ogółem W tym młodociani pracownicy
I rok II rok III rok
2. Liczba młodocianych pracowników, którzy w okresie ostatnich trzech lat przed dniem złożenia wniosku ukończyli przygotowanie zawodowe, wynosi ........................... osób.
3. Liczba młodocianych pracowników, którzy ukończyli przygotowanie zawodowe w okresie ostatnich trzech lat przed dniem złożenia wniosku i kontynuowali zatrudnienie przez okres co najmniej 12 miesięcy lub nadal są zatrudnieni wynosi .................. osób.
4. Nie korzystam w innej wojewódzkiej komendzie Ochotniczych Hufców Pracy z refundacji wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń młodocianych pracowników.
5. Mogę uzyskać refundację bez naruszenia przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Do wniosku załączam informację o otrzymanej pomocy publicznej zawierającą w szczególności dane o dacie jej udzielenia, podstawie prawnej, formie i przeznaczeniu.
6. Nie ciąży na mnie obowiązek zwrotu pomocy wynikający z decyzji Komisji Europejskiej uznającej pomoc za niezgodną z prawem i wspólnym rynkiem oraz że nie jestem przedsiębiorcą zagrożonym w rozumieniu art. 1 ust. 7 rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r.uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 traktatu.
7. Po zakończeniu przygotowania zawodowego obecnie zatrudnionych młodocianych pracowników będę nadal ich zatrudniać na podstawie umowy o pracę przez okres co najmniej 6 miesięcy.
Prawdziwość powyższych informacji potwierdzam własnoręcznym podpisem.
(podpis pracodawcy)
Podstawa prawna
Art. 22 par. 3 Kodeksu pracy z 26 czerwca 1974 r. (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94, zezm.)
Art. 19 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 69 poz. 415 zezm.).
Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 26 kwietnia 2007 r. w sprawie refundowania ze środków Funduszu Pracy wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom (Dz.U. nr 77, poz. 518 ze zm.).
Rozporządzenia Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. o wykazie prac wzbronionych młodocianym (Dz.U. poz. 2047 zezm.).
Rozporządzeniem Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. poz. 278 ze zm.).
Rozporządzeniu ministra edukacji narodowej z 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz.U. poz. 1626).