Wiodącą organizacją międzynarodową, która zrzesza zawodowych coachów jest International Coach Federation (ICF). Powstała ona w 1995 roku - i do dziś wspiera rozwój coachów w krajowych oddziałach. Coaching, według definicji polskiego oddziału ICF, jest „interaktywnym procesem, który pomaga pojedynczym osobom lub organizacjom w przyspieszeniu tempa rozwoju i polepszeniu efektów działania”. Według innej organizacji (ICC Poland): „Coaching jest procesem, którego głównym celem jest wzmocnienie klienta oraz wspieranie go w samodzielnym dokonywaniu zamierzonej zmiany (w oparciu o własne odkrycia, wnioski i zasoby)”.

Przez pytania do sukcesu

Coaching bazuje na potencjale posiadanym przez osobę, z którą coach pracuje (umiejętności, zdolności, atuty). O ile w mentoringu jest istotne, by mentor był specjalistą w dziedzinie, której uczy – o tyle w coachingu nie jest to potrzebne. Coach nie uczy, ale pomaga uczyć się samodzielnie. Zasadą działania coachingu jest zadawanie pytań, które pomogą pytanemu znaleźć najlepsze możliwe rozwiązania w oparciu o posiadany przez niego potencjał. - Coaching najpierw pomaga dostrzec, a następnie wydobyć i przekuć w efektywne działanie unikalny potencjał każdego pracownika. Dotyczy to zarówno kompetencji czysto zawodowych, jak i osobistych – tłumaczy dr Jacek Kozłowski, prezes zarządu ICF Polska.

Jak w praktyce wygląda praca z coachem? Najpierw trzeba umówić się z nim na spotkanie wstępne - na takim spotkaniu coach powinien zaznajomić klienta z tym, jakie ma podejście, doświadczenie, określić zasady współpracy i wszelkie inne kwestie. Harmonogram spotkań ustalany jest według potrzeb klienta i stosownie do oczekiwanego efektu współpracy. Zazwyczaj konieczne jest odbycie minimum kilku sesji. Po określeniu nad czym klient chce pracować, coach przygotowuje pytania, które mają wydobyć drzemiący w nim potencjał na drodze do obranego celu. Takim celem może być awans, podwyżka, zdobycie nowych kwalifikacji, zmiana pracy lub sprostanie nowym obowiązkom.

W jaki sposób należy wybrać sobie coacha? Dr Kozłowski radzi, by sprawdzić jakie taka osoba ma wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe oraz to, czy jej kompetencje coachingowe zostały formalnie zweryfikowane. - Potwierdzeniem tego jest legitymowanie się przez coacha akredytacją jednej z uznanych organizacji coachingowych. Największą z nich jest działająca w ponad 100 krajach świata i skupiająca przeszło 25 000 członków International Coach Federation (ICF) – zaznacza. - Jednak poza upewnieniem się, że coach posiada odpowiednie kwalifikacje profesjonalne, radziłbym sprawdzić, czy po prostu dobrze i bezpiecznie czujemy się w jego obecności. Zawsze zachęcam klientów, aby przed podjęciem ostatecznej decyzji o rozpoczęciu współpracy, spotkali się z co najmniej dwoma coachami. Coaching jest relacją opartą na zaufaniu, w której istotną rolę odgrywa dopasowanie osobowości i stylów pracy klienta i coacha. Tego aspektu nie da zweryfikować inaczej, jak tylko przez kontakt bezpośredni, najlepiej w formie tak zwanej sesji próbnej – podkreśla prezes ICF Polska.

Coaching niejedno ma imię

Coaching ma bardzo wiele zastosowań, także poza rozwijaniem karier zawodowych – można go zastosować praktycznie w każdej dziedzinie działania, którą można oceniać pod kątem efektywności i osiąganych celów. Bardzo popularny jest np. life coaching, który koncentruje się na sferach osobistych klienta (zdrowie, finanse osobiste, relacje, plany na przyszłość, etc.).
Z technik coachingowych korzysta także armia amerykańska, w której technika ta uzupełnia szkolenie oddziałów o wypracowanie między żołnierzami lepszych i skuteczniejszych schematów zachowań, które proponują sami zainteresowani. - Pracodawcy mają coraz większą świadomość znaczenia, jakie dla sukcesu firmy ma identyfikowanie się pracownika z jej misją, poziom i rodzaj jego motywacji do pracy, umiejętność wytyczania sobie celów i realizowania ich w terminie, kreatywność w działaniu, gotowość do brania odpowiedzialności, czy też umiejętność pracy w zespole. Efektywność coachingu w dużej mierze zależy od tego, czy jest on naturalną częścią kultury organizacyjnej w firmie, czy też działaniem czysto doraźnym – podkreśla dr Kozłowski.
Zawód coacha w Polsce nie jest regulowany przepisami prawa - jednak zabiegające o dobrą reputację tej profesji organizacje coachów mają własne systemy szkoleń, certyfikacji i kodeksy etyczne. Coaching jest prowadzony także w formie studiów podyplomowych na kilku uczelniach.

Kiedy coach nie pomoże

A kiedy coach nie jest w stanie nam pomóc? - Profesjonalny coach z pewnością nie będzie wchodził w obszary zarezerwowane dla terapii. Również w sytuacjach, w których klienci oczekują szybkiego otrzymania gotowych rozwiązań, lepiej sprawdzi się doradztwo. Gdy natomiast klientom brakuje konkretnej wiedzy lub umiejętności, warto sięgnąć po trening lub mentoring. Kluczowe jest rozumienie różnic pomiędzy tymi profesjami i zwracanie się do specjalisty z odpowiedniej dziedziny – wyjaśnia dr Kozłowski.