Przepisy ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej nie regulują zagadnienia rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z pracownikiem służby cywilnej z tytułu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Wydawałoby się, że brak takiej regulacji, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy, powinien skutkować stosowaniem odpowiednich przepisów kodeksu pracy.
Wpis na Facebooku może kosztować etat

Zobacz również
Tak byłoby właściwie w każdej innej sprawie nieuregulowanej w ustawie, ale nie w wyżej wymienionym przypadku. Sąd Najwyższy (SN) tłumaczy to przepisami dotyczącymi odpowiedzialności dyscyplinarnej członków korpusu służby cywilnej.

Brak swobody

W orzecznictwie SN dominuje pogląd, że skoro jedną z kar dyscyplinarnych stosowanych wobec pracownika służby cywilnej jest wydalenie z pracy w urzędzie, co jest tożsame z wygaśnięciem stosunku pracy, to jego zakończenie z powodu zawinionego naruszenia wymienionych w ustawie obowiązków może nastąpić tylko w wyniku dyscyplinarnego wydalenia z pracy w urzędzie, a nie wypowiedzenia. W tym samym wyroku sędziowie uznali, że niezrozumiałe byłoby pozostawienie w tym zakresie swobody dyrektorowi generalnemu.
W takich przypadkach musi być stosowana jednolita procedura, czego wymaga zarówno wzgląd na przejrzystość działań urzędu jako publicznego pracodawcy, jak i zasada równego traktowania pracowników (wyrok z 4 marca 2008 r., sygn. akt II PK 177/07, w zakresie obowiązywania ustawy z 1998 roku).

Równe traktowanie

W innym wyroku SN dodał, że gdyby dopuścić swobodę uznania dyrektora generalnego urzędu we wspomnianym powyżej zakresie, to okazałoby się, że pracownik służby cywilnej znajduje się w sytuacji gorszej m.in. w stosunku do urzędnika służby cywilnej.
Wynika to z tego, że wobec niego w kwestii trybu, sposobu i przyczyn rozwiązania stosunku pracy stosuje się wyłącznie przepisy ustawy, a zatem nie można wobec niego wykorzystywać art. 52 par. 1 pkt 1 k.p. (wyrok z 11 marca 2008 r., sygn. akt II PK 193/07, w zakresie obowiązywania ustawy z 1998 roku).
Skoro, jak zauważył sąd, odpowiedzialność dyscyplinarna ustanowiona została w kolejnych ustawach o służbie cywilnej (począwszy od ustawy z 1998 roku, a skończywszy na obecnie obowiązującej z 2008 roku), to należy przyjąć, że poddanie tej odpowiedzialności danej grupy pracowników oznacza wyłączenie stosowania sankcji za naruszenie obowiązków pracowniczych przewidzianych w k.p. W tym zwłaszcza rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika na mocy jego art. 52 (wyrok z 7 kwietnia 2010 r., sygn. akt I PK 206/09, w zakresie obowiązywania ustawy z 2006 roku).



Wyjątek od zasady

Linia orzecznicza została nieco zmodyfikowana w 2011 roku, kiedy to SN dopuścił możliwość stosowania przepisów kodeksu pracy o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia z pracownikiem służby cywilnej, ale tylko w przypadku gdy ten utracił zamieszczone w art. 4 ustawy rygory selekcyjne. Chodzi o:
● posiadanie obywatelstwa polskiego,
● korzystanie z pełni praw publicznych,
● nieskazanie prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
● posiadanie kwalifikacji wymaganych na dane stanowisko pracy,
● posiadanie nieposzlakowanej opinii.
Odwołując się do zaistniałego w sprawie stanu faktycznego, SN zauważył, że w służbie cywilnej nie może być zatrudniona osoba skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. Skazanie pracownika za takie przestępstwo nie pozwala mu na objęcie i piastowanie stanowiska. W ten sposób traci on podstawę prawną dla uzyskania pierwotnie statusu członka korpusu służby cywilnej. A to uzasadnia stosowanie wobec niego trybu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przewidzianego w k.p. (wyrok z 15 marca 2011 r., sygn. akt I PK 192/10, wydany pod rządami ustawy z 2008 roku).
Utrata przez pracownika służby cywilnej zamieszczonych w art. 4 ustawy rygorów selekcyjnych to jedyny wyjątek od przyjętej w orzecznictwie SN tezy, iż rozwiązanie z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia z tytułu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych może nastąpić tylko w trybie zastosowania przepisów o odpowiedzialności dyscyplinarnej członka korpusu służby cywilnej przewidzianych w ustawie.
Podstawa prawna
Art. 4 i 9 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. nr 227, poz. 1505 z późn. zm.).
Art. 52 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94, z późn. zm.).

Michał Graczyk, prawnik, pracownik administracji rządowej