Radny, wójt, ale także zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Tak wynika z art. 24h ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r., nr 142, poz. 1591 z późn. zm.). Wśród wymienionych w tym przepisie nie ma członków organów związków międzygminnych. Rodzi to wątpliwości praktyków co do tego, czy funkcjonariusze ci muszą składać oświadczenia majątkowe, czy nie mają takiego obowiązku. A jeżeli muszą, to czy przekazują je tylko gminie, której są przedstawicielami, czy również związkowi?

Krąg zainteresowanych

Organami związków międzygminnych (związków komunalnych) są zgromadzenia i zarządy tych związków. W skład zgromadzenia wchodzą wójtowie gmin uczestniczących w związku. Rada gminy może jednak powierzyć reprezentowanie gminy w zgromadzeniu zastępcy wójta albo radnemu, a w razie, gdy statut związku przyznaje danej gminie więcej niż jeden głos w zgromadzeniu – wyznaczyć dodatkowych przedstawicieli gminy (art. 70 ww. ustawy). Cytowany przepis nie zawęża przy tym kręgu osób, spośród których mogą być wyznaczani owi dodatkowi przedstawiciele. Mogą więc nimi być także osoby, na których nie ciąży obowiązek złożenia oświadczenia majątkowego z jakiegokolwiek innego tytułu.

Członek zgromadzenia lub zarządu związku komunalnego, który złożył oświadczenie w swojej gminie, nie musi go przekładać ponownie z tytułu członkowstwa w organie związku

Zarząd związku jest powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród jego członków. O ile statut tak stanowi, dopuszczalny jest wybór członków zarządu spoza członków zgromadzenia w liczbie nieprzekraczającej 1/3 składu zarządu związku (art. 73 u.s.g.). Także tych osób może nie obciążać obowiązek złożenia oświadczenia majątkowego z innego tytułu.

Jednorazowa informacja

Zarówno w zgromadzeniu, jak i w zarządzie związku – obok osób, które składają oświadczenia majątkowe w swojej gminie (wójtowie, ich zastępcy oraz radni) – mogą znaleźć się osoby, które takich oświadczeń nie składają. Będą to:
● dodatkowi przedstawiciele gminy zgromadzeniu związku wyznaczeni spoza kręgu zastępców wójta lub radnych albo innych funkcjonariuszy zobowiązanych zgodnie z art. 24h ust. 1 do złożenia oświadczenia oraz
● członkowie zarządu związku powołani spośród takich przedstawicieli albo spośród osób niebędących członkami zgromadzenia.
Celem składania oświadczeń jest przeciwdziałanie patologicznym (korupcyjnym) zjawiskom w samorządzie terytorialnym. Z systemowego charakteru tej regulacji wynika, że informacje objęte oświadczeniem majątkowym wystarczy wprowadzić do systemu tylko raz. Oznacza to, że członek zgromadzenia lub zarządu związku komunalnego, który złożył oświadczenie w swojej gminie, nie musi składać go ponowie z tytułu członkowstwa w organie (organach) związku. Obowiązek taki obciąża natomiast tych dodatkowych przedstawicieli gmin w zgromadzeniu związku, którzy nie złożyli oświadczenia z innego tytułu, np. z tytułu kompetencji do wydawania decyzji w imieniu wójta. Oświadczenie to składają oni przewodniczącemu zgromadzenia (art. 69 ust. 3 w zw. z art. 24h ust. 3 pkt 1 u.s.g.).

Dobrowolne ujawnienie

Nie ma natomiast przepisu, który nakładałby obowiązek składania oświadczeń na członka zarządu związku wybranego spoza grona członków zgromadzenia. W tym zakresie mamy do czynienia z luką prawną. Błędne byłoby zwłaszcza założenie, że przepisem takim jest ta część art. 24 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, w której mówi się o „osobie zarządzającej gminną osobą prawną”, albowiem związki międzygminne, jakkolwiek wyposażone w osobowość prawną, nie są gminnymi osobami prawnymi.
Rzecz jasna, brak tego obowiązku nie stoi na przeszkodzie dobrowolnemu złożeniu oświadczenia przez takiego członka zarządu. Per analogiam do art. 24h ust. 3 pkt 3 u.s.g., a jeszcze lepiej – art. 25c ust. 3 pkt 3 u.s.p. oświadczenie takie składa się przewodniczącemu zarządu związku komunalnego.

Prof. Andrzej Szewc, WSEiA w Bytomiu, radca prawny