Pracownik ukończył 50 lat w listopadzie 2019 r. W grudniu poszedł do szpitala. Zwolnienie lekarskie obejmuje na razie okres od 10 grudnia do 24 grudnia 2019 r. Jednak będą dalsze zwolnienia, bo pracownik jest po operacji i zanosi się na długotrwałą nieobecność.

W 2019 r. ta niezdolność była pierwszą, więc przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe. Jak prawidłowo ustalić prawo do dalszych chorobowych? Kiedy będzie przysługiwał zasiłek 70 proc., a kiedy 80 proc.? Pracownik od 1 listopada 2018 r. przeszedł z 3/4 etatu na 1/2. Obecnie ma wynagrodzenie w wysokości 1500 zł. Jednak w lutym 2019 r. otrzymał roczną nagrodę w wysokości 2200 zł. Jak wliczyć tę nagrodę do podstawy chorobowego?

odpowiedź

Jeśli zwolnienie lekarskie będzie faktycznie cały czas kontynuowane, to za okres od 10 do 31 grudnia 2019 r. pracownikowi będzie przysługiwało wynagrodzenie chorobowe w ramach limitu 33 dni, a za okres pierwszych 14 dni 2020 r. (1–14 stycznia) również wynagrodzenie chorobowe, ale już w ramach nowego limitu, czyli w wysokości 80 proc. Natomiast za kolejny okres zwolnienia i pobytu w szpitalu zasiłek będzie wynosił 80 proc. za 19 dni, a potem już 70 proc.

Starsi tylko 14 dni

Kodeks pracy w art. 92 par. 1 pkt 1 przewiduje dla pracownika prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną. Wynagrodzenie chorobowe przysługuje za czas tej niezdolności trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego. Pracownikowi, który ukończył 50. rok życia, prawo do krótszego, bo tylko czternastodniowego okresu wypłaty wynagrodzenia, przysługuje począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończył 50 lat.
Okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy ustala się, sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym – nawet wówczas, jeśli między nimi występują przerwy i jeśli pracownik w danym roku kalendarzowym był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Oznacza to, że jeżeli w ciągu roku kalendarzowego pracownik podejmie dodatkowe zatrudnienie, do okresu 33 dni (14 dni) płatnej niezdolności do pracy wliczone zostają również okresy wypłaty tego wynagrodzenia przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia.
Do wskazanych limitowanych okresów (33 lub 14 dni) wlicza się okresy niezdolności do pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie, oraz okresy, za które pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia z przyczyn określonych w art. 14–17 ustawy zasiłkowej (m.in. z powodu podjęcia pracy zarobkowej w okresie trwania niezdolności, gdy niezdolność powstała w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia).
Gdy łącznie w roku kalendarzowym pracownik dłużej choruje, a więc okres 33 lub 14 dni zostaje przekroczony, ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego finansowanego ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. począwszy od 34. dnia lub 15. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.

Choroba na koniec roku

Często pracodawcy mają wątpliwości, kto i jaki rodzaj świadczenia ma wypłacać, gdy niedyspozycja pracownika przypada na przełom roku, tzn. gdy zwolnienie lekarskie obejmuje część grudnia i stycznia. Można wyróżnić tu dwie sytuacje, z którymi w praktyce pracodawca się spotyka:
  • pracownik nie przekroczył jeszcze limitu 33 (14) dni i pracodawca na przełomie roku płaci mu wynagrodzenie chorobowe;
  • pracownik łącznie chorował w roku dłużej niż przeznaczony dla niego limit dni lub dostarczył akurat w grudniu jednorazowe zaświadczenie lekarskie opiewające na okres ponad ten limit i ZUS rozpoczął w starym roku wypłatę zasiłku chorobowego.
Jeżeli więc nieprzerwana niezdolność do pracy z powodu choroby przypada na przełomie roku kalendarzowego, a 31 grudnia pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego z kodeksu pracy, od 1 stycznia pracownikowi nadal przysługuje wynagrodzenie. Jednak okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni, za który w nowym roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie, powinien być liczony od 1 stycznia na nowo. A jeśli nieprzerwana niezdolność do pracy przypada na przełomie roku kalendarzowego, a 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, od 1 stycznia pracownikowi przysługuje nadal zasiłek chorobowy za cały okres tej nieprzerwanej niezdolności do pracy. [przykłady 1 i 2]

przykład 1

Już na poczet nowego limitu
Pracownica w wieku poniżej 50 lat zachorowała 22 grudnia 2019 r. Zwolnienie lekarskie obejmuje okres od 22 grudnia br. do 15 stycznia 2020 r. Ponieważ w 2019 r. chorowała łącznie tylko siedem dni, pracodawca musi jej zapłacić wynagrodzenie chorobowe ze swoich środków za cały okres choroby, tyle że okres 15 dni stycznia będzie zaliczony już na poczet nowego limitu na 2020 r.

przykład 2

Wypłaca ZUS
Pracownik miał w 2019 r. sporo nieobecności spowodowanych chorobą. Po zsumowaniu tych dni okazało się, że było ich więcej niż 33. Kolejne zwolnienie lekarskie dostarczył na okres od 27 grudnia 2019 r. do 9 stycznia 2020 r. Wobec tego za wszystkie te dni choroby otrzyma zasiłek z ZUS. Jeżeli choroba nie ustąpi i pracownik doniesie kolejne zwolnienie – na okres od 10 stycznia 2020 r. – to ZUS wciąż będzie płacił mu zasiłek chorobowy. Natomiast gdyby kolejne zaświadczenie od lekarza zostało wystawione później, czyli np. od 14 stycznia, wówczas przysługiwałoby mu wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy – do 33 dni.

Wysokość chorobowego

Wysokość zasiłku chorobowego wynosi:
1) 80 proc. podstawy wymiaru;
2) 70 proc. podstawy wymiaru za okres pobytu w szpitalu;
3) 100 proc. podstawy wymiaru, jeżeli niezdolność do pracy:
– przypada na okres ciąży;
– powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek tkanek i narządów lub poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów;
– powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosi co do zasady 70 proc. podstawy wymiaru. Wyjątek dotyczy pracowników w wieku 50+. Od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, miesięczny zasiłek chorobowy wynosi bowiem 80 proc. podstawy wymiaru (art. 11 ust. 1b ustawy zasiłkowej). Okres, za który pracownikowi przysługuje wyższa wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu, jest liczony począwszy od pierwszego dnia niezdolności do pracy przypadającej po okresie 14 dni wypłaty przez pracodawcę wynagrodzenia za czas choroby. Wyższa wysokość zasiłku chorobowego ma zastosowanie do niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50 lat.

Pobyt w szpitalu

Pracownik w 2019 r. ukończył 50. rok życia. Przebywa w szpitalu od 10 grudnia i na razie zwolnienie lekarskie wystawiono do 24 grudnia (15 dni). Ponieważ jest to pierwsza niezdolność do pracy pracownika w bieżącym roku kalendarzowym, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas choroby za cały powyższy okres, gdyż w tym roku ukończył 50 lat. Załóżmy dla przykładu, że zwolnienia zachowają ciągłość i kolejne zostanie wystawione na okres od 25 grudnia 2019 r. do 12 lutego. Potem nastąpi przerwa i kolejne zwolnienie będzie od 1 do 15 marca (15 dni). Wynagrodzenie za czas choroby przysługuje pracownikowi:
  • za okres od 25 do 31 grudnia 2019 r. (7 dni),
  • za okres do 1 do 14 stycznia 2020 r. (14 dni) – nowy limit wypłaty wynagrodzenia chorobowego już dla osoby w wieku 50+.
Za dalszy okres niezdolności do pracy pracownik nabędzie prawo do zasiłku chorobowego:
  • od 15 stycznia do 2 lutego (19 dni) – w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru,
  • od 3 do 12 lutego (10 dni) – w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru,
  • od 1 do 15 marca (15 dni) – w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru.

Jaka podstawa zasiłku

Podstawę wymiaru zarówno wynagrodzenia chorobowego, jak i zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Co do zasady, premie i inne składniki wynagrodzenia podlegające uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, przysługujące za okresy miesięczne, wlicza się do podstawy jego wymiaru w średniej kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia tej podstawy. Natomiast premie, nagrody oraz inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy roczne, do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania świadczeń zasiłkowych, uwzględnia się w podstawie wymiaru w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Jednak w przypadku omawianego pracownika od 1 listopada 2018 r. miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy z 3/4 etatu na połowę wymiaru. W takim razie zastosowanie będzie miał art. 40 ustawy zasiłkowej. Gdy dochodzi do zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach poprzedzających (którymś z tych 12). To oznacza, że 12 miesięcy poprzedzających grudzień 2019 r. to okres od grudnia 2018 r. do listopada 2019 r., kiedy pracownik już pracował w nowym wymiarze, czyli na 1/2 etatu. Z miesięcznych składników do obliczenia podstawy zasiłkowej trzeba więc przyjąć wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 1500 zł, a po pomniejszeniu o 13,71 proc. – 1294,35 zł.
W 2019 r., w którym miała miejsce modyfikacja wymiaru zatrudnienia, pracownik otrzymał nagrodę roczną za 2018 r. Jeśli więc chodzi o sposób wliczenia nagrody rocznej w takiej sytuacji, to panuje zasada, że jeżeli zmiana wymiaru czasu pracy miała miejsce w okresie roku poprzedzającego niezdolność, składnik roczny przyjmuje się proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy po zmianie wymiaru czasu pracy w roku kalendarzowym poprzedzającym tę niezdolność. Innymi słowy, obliczamy stosunek liczby etatów w miesiącach po zmianie, do łącznej liczby wszystkich etatów w roku poprzednim i mnożymy wynik przez roczną kwotę nagrody. Następnie ustalamy nagrodę za jeden miesiąc po zmianie. [ramka]
Ile do wypłaty
Pracownik otrzymał nagrodę roczną za 2018 r. w kwocie 2200 zł. Kwota nagrody rocznej przypadająca na okres od listopada do grudnia poprzedniego roku wynosi 258,82 zł i została obliczona następująco:
[2 x 0,5 / (10 x 0,75 + 2 x 0,5)] x 2 200 = 258,82 zł (nagroda za okres od zmiany etatu)
Do wynagrodzenia chorobowego należy wliczyć 129,41 zł, tj. 1/2 kwoty nagrody, a po odliczeniu części składkowej 111,67 zł. Podstawa wymiaru i wysokość wynagrodzenia chorobowego za grudzień 2019 r. (22 dni) wynoszą:
1294,35 zł + 111,67 zł = 1 406,02 zł – podstawa wymiaru
1406,02 zł : 30 = 46,87 zł
46,87 x 80 proc. = 37,50 zł
37,50 zł x 22 dni = 825 zł – wynagrodzenie chorobowe
Wynagrodzenie chorobowe za 14 dni stycznia 2020 r.:
37,50 zł x 14 dni = 525 zł
Zasiłek chorobowy za 19 dni kolejnego okresu (od 15.01. do 2.02.):
37,50 zł x 19 dni = 712,50 zł
Zasiłek chorobowy za 10 dni lutego (obniżony):
46,87 zł x 70 proc. = 32,81 zł
32,81 zł x 10 dni = 328,10 zł
Zasiłek chorobowy za 15 dni marca:
32,81 zł x 15 dni = 492,15 zł ©℗
Podstawa prawna
• Art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 poz. 1040; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1043)
• Art. 11, art. 36, art. 40 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1590)