- W stosunku do niektórych stanowisk mogą obowiązywać wymagania nie tylko stricte merytoryczne - mówi Izabela Zawacka, radca prawny i partner w kancelarii Zawacka Rdzeń Prawo Przedsiębiorstw i HR.
Izabela Zawacka, radca prawny i partner w kancelarii Zawacka Rdzeń Prawo Przedsiębiorstw i HR fot. materiały prasowe / DGP
Czy pełnienie funkcji w związku zawodowym może wywołać konflikt interesów?
Są stanowiska u pracodawcy, które z uwagi na pozycję, uprawnienia i instrumenty władztwa mogą być wykorzystywane w interesie organizacji związkowej, w której pracownik zatrudniony na tym stanowisku pełni kluczowe funkcje związkowe. Oznacza to, że mogą służyć do celów sprzecznych z interesem pracodawcy. Nie należy przy tym zapominać, że z uwagi na szczególną ochronę stosunku pracy taki zatrudniony może czuć się bezkarny w swoim zachowaniu, a jednocześnie może mu szczególnie zależeć na przedłużeniu swojej funkcji na kolejną kadencję w zarządzie związku zawodowego.
Czy firma może przewidzieć dodatkowe wymagania dla kluczowych stanowisk w firmie, czyli np. brak pełnienia funkcji związkowych?
W stosunku do niektórych stanowisk mogą obowiązywać wymagania nie tylko stricte merytoryczne, ale także te dotyczące zachowania szczególnego obiektywizmu, bezstronności oraz neutralności w wykonywaniu czynności służbowych, zwłaszcza jeśli jest to spółka o szczególnym statusie (np. spółka Skarbu Państwa). Bezstronność zaś może wyrażać się w braku wykonywania dodatkowych funkcji społecznych, takich jak np. członek rady pracowników lub zarządu związku zawodowego działającego u pracodawcy. Pracownik ma więc wolny wybór: czy chce spełnić wymogi stawiane mu na zajmowanym stanowisku pracy, czy też zależy mu na pełnieniu funkcji w strukturach związku zawodowego.
Jakie kryteria powinien uwzględnić pracodawca przy tworzeniu takich wymagań?
Wymóg szczególnej bezstronności powinien dotyczyć określonych stanowisk, a nie konkretnych pracowników, którzy je zajmują. Ma też dotyczyć kluczowych funkcji związkowych. Nie może zakazywać członkostwa w związku zawodowym w ogóle, pełnienia funkcji niekluczowych (np. skarbnik) albo w organie organizacji związkowej niedziałającej u pracodawcy (np. w strukturach ponadzakładowych). Przez kluczowe funkcje należy rozumieć te statutowe, związane z prowadzeniem działalności związku zawodowego (członek zarządu związku) lub nadzorem (członek komisji rewizyjnej).
Wymóg nie może być też zbyt szeroki, tj. ma dotyczyć tylko ścisłych stanowisk kierowniczych (dyrektorzy i ich zastępcy), którzy zarządzają najbardziej newralgicznymi obszarami organizacyjnymi firmy. Do takich należy też stanowisko pracy członka zarządu spółki i jej rady nadzorczej, gdzie z definicji może zachodzić sprzeczność interesów. W przeciwnym razie może on być traktowany jak naruszenie wolności związkowej i dyskryminacja z uwagi na pełnienie funkcji w organizacji zakładowej.
Jak należy rozumieć „newralgiczne obszary organizacyjne”?
Chodzi o zarządzanie działaniami związanymi z dostępem do szczególnie wrażliwych informacji. A więc o zatrudnionych, którzy mają m.in. kompetencje do władczego kreowania lub prowadzenia spraw firmy w najistotniejszych przedmiotach jej działalności, m.in. HR, bezpieczeństwo i audyt, biuro zarządu spółki, finanse, IT. Dotyczy to także stanowisk związanych z realizacją polityki kadrowej pracodawcy, czyli osób odpowiadających za szeroko rozumiane warunki pracy i zasady wynagradzania, działalność i sytuację ekonomiczną pracodawcy, stan i strukturę zatrudnienia.