Subskrybuj nas na Youtube
Pracodawca planuje przedsięwzięcie, w ramach którego pracownicy będą wykonywać pracę wraz ze zleceniobiorcami zatrudnianymi przez inne podmioty. Jak wyglądają relacje między pracodawcą a tymi podmiotami? Czy podmioty zatrudniające na podstawie umów cywilnoprawnych mają prawo uczestniczyć w powoływaniu osoby koordynującej wspólne prace?
Nie ma szczegółowych uregulowań normujących w sposób bezpośredni wykonywanie w jednym miejscu prac zarówno przez pracowników, jak również osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych. Należy więc przyjąć, że pracodawców i inne podmioty obowiązują zasady współdziałania wynikające z art. 208 kodeksu pracy. Tak więc podmioty powierzające pracę na podstawie przepisów prawa cywilnego mają jak najbardziej prawo i jednocześnie obowiązek współpracy z pracodawcą, także przy powoływaniu osoby koordynującej.
Dodatkowe obowiązki
Zacznijmy jednak od początku – wykonywanie umówionej pracy w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę za wynagrodzeniem to podstawowe cechy stosunku pracy. W większości przypadków praca jest wykonywana w jednym miejscu przez pracowników zatrudnionych przez jednego pracodawcę. Bywają jednak i takie przedsięwzięcia, do realizacji których niezbędne jest współdziałanie większej liczby podmiotów. Nie każdy bowiem projekt może być zrealizowany wyłącznie w oparciu o zasoby kadrowe jednego konkretnego pracodawcy. Wykonywanie w jednym miejscu pracy przez pracowników różnych pracodawców (podmiotów zatrudniających) z jednej strony zapewnia osiągnięcie efektów, których realizacja nie byłaby możliwa przy udziale wyłącznie załogi jednej firmy. Z drugiej strony organizacja pracy opierająca się na wykonywaniu pracy w jednym miejscu przez osoby zatrudnione przez różne podmioty i do tego w oparciu o różne umowy (umowa o pracę, zlecenia) nakłada na firmy dodatkowe obowiązki. Rolą podmiotów zatrudniających jest w takim przypadku współpracowanie ze sobą, w tym ustalenie zasad współdziałania uwzględniających sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników. Zobowiązane są one także do wyznaczenia osoby koordynującej, której rolą będzie sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich osób wykonujących pracę w tym samym miejscu. Niestety, kodeks pracy nie reguluje w sposób szczegółowy problematyki wyznaczania takiego koordynatora. W szczególności nie odpowiada na pytanie, kto może być taką osobą oraz w jakim trybie koordynator powinien być ustanowiony. Można więc przyjąć, że kwestie formalne związane z wymogami kwalifikacyjnymi osoby koordynującej, w tym związane z jej wyborem, powinny zostać określone w porozumieniu między pracodawcami. Za dobrą praktykę należy uznać wyznaczenie koordynatora spośród osób zatrudnionych przez pracodawcę, na terenie którego wspólne prace będą realizowane.
Także umowy cywilnoprawne
Artykuł 208 k.p., regulując problematykę wspólnego wykonywania prac w jednym miejscu, odnosi się bezpośrednio do przypadku, gdy podmiotami zatrudniającymi są pracodawcy, a osobami zatrudnionymi pracownicy. W praktyce jednak jak najbardziej może wystąpić sytuacja, w ramach której w jednym miejscu pracy będą wykonywać pracę nie tylko pracownicy, ale również osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych przez podmioty, które statusu pracodawcy nie posiadają. W takiej sytuacji przede wszystkim należy uwzględnić odmienności w sposobie organizowania pracy tych osób, których podstawą zatrudnienia nie jest stosunek pracy. W przeciwnym bowiem razie istnieje ryzyko naruszenia przepisów zakazujących świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych w warunkach charakterystycznych dla pracowniczego zatrudnienia. Tym samym rolą zarówno podmiotów zatrudniających na podstawie umów cywilnoprawnych, jak i osoby koordynującej pracę będzie ukształtowanie obowiązków realizowanych przez osoby zatrudnione na takich umowach, a także ustanowienie takiej organizacji pracy, aby nie było podejrzeń, że pod przykrywką, np. umowy zlecenia, realizowana jest pracownicza forma zatrudnienia.
W sytuacji, w której w jednym miejscu będą wykonywać pracę zarówno pracownicy, jak i zleceniobiorcy, należy uznać, że zasady współdziałania określone w art 208 k.p. będą wiążące niezależnie od statusu podmiotu zatrudniającego oraz osób wykonujących pracę. Należy bowiem pamiętać, że obowiązkiem pracodawcy jest bezpieczne zorganizowanie pracy osobom zatrudnionym na podstawie umowy prawa cywilnego. Obowiązki te dotyczą również podmiotów, w tym osób powierzających pracę, które pracodawcami nie są. Nie ma zatem podstaw, aby obowiązki i zasady określone w art 208 k.p. dotyczyły wyłącznie pracodawców. Podmioty, zatrudniając na innej podstawie niż stosunek pracy, mają bowiem obowiązek zorganizować pracę w sposób bezpieczny, co oznacza, że powinny współpracować z pracodawcami na każdym etapie i w pełnym zakresie. Tym samym mogą uczestniczyć w wyznaczaniu osoby koordynującej. Podmioty te i pracodawcy w ramach tej współpracy mogą ustalić wypełnianie obowiązków dotyczących bhp nieuregulowanych w prawie pracy. Strony mogą zatem postanowić, że do wspólnego wykonywania prac z pracownikami zostaną dopuszczone wyłącznie osoby posiadające orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy i które przeszły właściwe szkolenie bhp.
Podstawa prawna
Art. 208 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).
