Najdłużej popracujemy w lipcu oraz październiku (184 godziny), a najkrócej w czerwcu oraz w listopadzie (152 godziny). W pozostałych ośmiu miesiącach wymiar czasu pracy będzie wynosił od 160 do 176 godzin. Ponadto w 2019 r. żadne święto nie przypadnie w sobotę, a więc nie będzie obowiązku wyznaczania w zamian dodatkowego dnia wolnego od pracy.
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy określonym w art. 94 pkt 2 kodeksu pracy (dalej: k.p.) jest zapewnienie załodze pracy zgodnej z wymiarem zatrudnienia. Realizacji tego celu służy wymiar czasu pracy, który definiuje liczbę godzin, jaką pracownik powinien przepracować w skali obowiązującego go okresu rozliczeniowego. Przyjęty algorytm ustalania wymiaru czasu pracy dotyczy osób zatrudnionych w pełnym wymiarze, a więc dla zatrudnionych na część etatu należy wielkości wymiarów zmniejszyć proporcjonalnie do obowiązującego ich wymiaru etatu.
Obliczanie wymiaru
Wymiar czasu pracy obliczamy co do zasady dla okresów rozliczeniowych, a nie dla poszczególnych miesięcy, ale w praktyce suma wymiarów miesięcznych musi dawać taki sam wynik, jak wymiar ustalony np. dla trzymiesięcznego okresu rozliczeniowego. Można więc w taki sposób sprawdzić, czy nie doszło do popełnienia błędu w wyliczeniach.
Obliczając wymiar czasu pracy obowiązujący pracownika w ramach przyjętego okresu rozliczeniowego (art. 130 par. 1 k.p.):
- ustalamy liczbę pełnych tygodni okresu rozliczeniowego (liczonych po siedem dni od pierwszego dnia w okresie, a nie kalendarzowych) i mnożymy ją przez tygodniową normę czasu pracy, czyli 40 godzin (z opisanymi poniżej wyjątkami dotyczącymi pracowników niepełnosprawnych i podmiotów leczniczych, w których obowiązują krótsze normy czasu pracy);
- ustalamy liczbę dni wystających poza pełne tygodnie, czyli pozostałych w przedziale czasu od ich zakończenia do końca okresu rozliczeniowego, ale bierzemy pod uwagę tylko dni robocze przypadające od poniedziałku do piątku, i mnożymy je przez normę dobową wynoszącą 8 godzin;
- sumujemy obydwa wyniki.
Ze względu na inny układ tygodni i weekendów wymiar czasu pracy będzie się różnić dla poszczególnych okresów rozliczeniowych, co oznacza konieczność jego odrębnego ustalania dla każdego z nich.
Wpływ świąt
Przedstawiony powyżej sposób obliczenia wymiaru jest wystarczający dla okresów rozliczeniowych, w których nie wypadają święta. W okresach, w których przypadną święta w inny dzień niż niedziela, trzeba je uwzględnić przy ustalaniu wymiaru czasu pracy, zmniejszając go dodatkowo o 8 godzin z tytułu każdego ze świąt (art. 130 par. 2 k.p.). Neutralne z punktu widzenia wymiaru czasu pracy są tylko święta przypadające w niedziele, gdyż te nie wpływają na wymiar czasu pracy. W 2019 r. będzie to dotyczyło Święta Trzech Króli, gdyż 6 stycznia 2019 r. przypada w niedzielę. Dlatego przy obliczaniu wymiaru w styczniu odejmowane będzie tylko jedno, a nie dwa święta.
Wymiar czasu pracy obniżają jednak święta przypadające w terminach dni wolnych od pracy wynikających z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Dotyczy to świąt przypadających w soboty, które nadal w wielu branżach są dniem wolnym od pracy. Wystąpienie dnia świątecznego w sobotę zwiększa pulę dni wolnych od pracy, gdyż sobota powinna być wówczas policzona dwukrotnie, czyli jako święto oraz jako dzień wolny z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy. To zmusza pracodawców do wyznaczenia załodze innego dnia wolnego od pracy w trakcie takiego okresu rozliczeniowego. Taka wykładnia jest efektem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2 października 2012 r. (sygn. akt K 27/11, Dz.U. z 2012 r. poz. 1110) stwierdzającego sprzeczność art. 130 par. 21 k.p. z konstytucją w zakresie, w jakim dopuszczał on różnicowanie sytuacji pracowników dotyczącej czasu pracy na podstawie stosowanych rozkładów czasu pracy. Jednak w 2019 r. żadne ze świąt nie wypadnie w sobotę.
Tydzień pracowniczy inny niż kalendarzowy
Pierwszym krokiem przy obliczaniu wymiaru czasu pracy musi być ustalenie liczby pełnych tygodni przypadających w trakcie okresu rozliczeniowego. Tygodnie w kodeksie pracy nie są jednak liczone kalendarzowo, gdyż przyjęto ich inną definicję. Mianowicie tydzień pracowniczy to okres, który obejmuje siedem kolejnych dni kalendarzowych, licząc od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego (art. 128 par. 3 pkt 2 k.p.). [przykład 1]
W efekcie w miesięcznym okresie rozliczeniowym przypadają zawsze cztery pełne tygodnie, trwające od 1. do 28. dnia każdego miesiąca. Obliczenie wymiaru dla miesięcznego okresu rozliczeniowego będzie więc wymagało ustalenia, czy w danym miesiącu występują dni przypadające od poniedziałku do piątku, które nie mieszczą się w pełnych tygodniach, a więc przypadających od 29. do 31. dnia, oraz czy nie występują w jego ramach święta przypadające w innym dniu niż niedziela. Pierwsza okoliczność wpłynie bowiem na podwyższenie wymiaru, druga z kolei spowoduje jego obniżenie. [przykład 2]
W przypadku dłuższych okresów rozliczeniowych liczba tygodni nie jest stała. W trzymiesięcznych okresach może wynosić 12 albo 13 tygodni oraz w 6-miesięcznych okresach rozliczeniowych może wynosić 25 lub 26 tygodni. Stałą wielkość tygodni mają jednak okresy rozliczeniowe trwające 4 miesiące, gdyż wynosi ona 17 tygodni.
Okres rozliczeniowy od 1 do 12 miesięcy
Wymiar czasu pracy ustalamy na okres rozliczeniowy, a więc jego długość będzie jednym ze wskaźników wpływających także na liczbę godzin możliwych do przepracowania przez załogę. Mimo możliwości wydłużania okresów rozliczeniowych w wielu firmach stosowane są ciągle jednomiesięczne okresy, gdyż są najprostsze w obsłudze kadrowej. Tym bardziej że taki okres rozliczeniowy może być stosowany we wszystkich systemach czasu pracy, z wyjątkiem pracy w ruchu ciągłym, w którym przewidziano jedynie czterotygodniowy okres rozliczeniowy, a więc okres krótszy niż okres miesiąca. [tabela 1]
Tabela 1. Wymiary czasu pracy dla miesięcznych okresów rozliczeniowych
| Lp. | Miesiąc | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Styczeń | (40 godz. x 4 tyg.) + (8 godz. x 3 dni) – (8 godz. x 1 dzień) | 176 | 22 | ||||||
| 2. | Luty | (40 godz. x 4 tyg.) | 160 | 20 | ||||||
| 3. | Marzec | (40 godz. x 4 tyg.) + (8 godz. x 1 dzień) | 168 | 21 | ||||||
| 4. | Kwiecień | (40 godz. x 4 tyg.) + (8 godz. x 2 dni) – (8 godz. x 1 dzień) | 168 | 21 | ||||||
| 5. | Maj | (40 godz. x 4 tyg.) + (8 godz. x 3 dni) – (8 godz. x 2 dni) | 168 | 21 | ||||||
| 6. | Czerwiec | (40 godz. x 4 tyg.) – (8 godz. x 1 dzień) | 152 | 19 | ||||||
| 7. | Lipiec | (40 godz. x 4 tyg.) + (8 godz. x 3 dni) | 184 | 23 | ||||||
| 8. | Sierpień | (40 godz. x 4 tyg.) + (8 godz. x 2 dni) – (8 godz. x 2 dni) | 168 | 21 | ||||||
| 9. | Wrzesień | (40 godz. x 4 tyg.) + (8 godz. x 1 dzień) | 168 | 21 | ||||||
| 10. | Październik | (40 godz. x 4 tyg.) + (8 godz. x 3 dni) | 184 | 23 | ||||||
| 11. | Listopad | (40 godz. x 4 tyg.) +(8 godz. x 1 dzień) – (8 godz. x 2 dni) | 152 | 19 | ||||||
| 12. | Grudzień | (40 godz. x 4 tyg.) + (8 godz. x 2 dni) – (8 godz. x 2 dni) | 160 | 20 | ||||||
| Łącznie | 2008 | 251 | ||||||||
W 2018 r. wymiar czasu pracy wynosił początkowo 2008 godzin, co oznaczało 251 dni pracy. Ostatecznie jednak wielkości te uległy zmniejszeniu w związku z ustanowieniem 12 listopada świętem na mocy ustawy z 7 listopada o ustanowieniu Święta Narodowego z okazji Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. poz. 2117). W konsekwencji w 2018 r. mamy 250 dni pracy, a wymiar czasu pracy wynosi 2000 godzin. Gdyby nie 12 listopada, wymiary i liczba dni pracy byłyby takie same w 2018 r. i 2019 r. (mimo w większości zróżnicowanych wymiarów miesięcznych).
Pracodawcy, którym zależy na bardziej elastycznym zarządzaniu czasem pracy, mogą wprowadzić w swoich regulaminach pracy (układach zbiorowych, obwieszczeniach) dłuższe, np. dwu-, trzy- i czteromiesięczne okresy rozliczeniowe. W przypadku potrzeby wydłużenia okresu rozliczeniowego jeszcze bardziej konieczne już będzie zawarcie porozumienia ze związkami zawodowymi lub z przedstawicielami załogi, gdyż okresy wydłużane powyżej 4 miesięcy, a maksymalnie do 12 miesięcy, wymagają takich dodatkowych uzgodnień. Przy czym uzasadnieniem do ich wprowadzenia będą przyczyny obiektywne, techniczne lub dotyczące organizacji pracy (art. 129 par. 3 k.p.). W praktyce największą popularnością cieszą się jednak trzy- lub czteromiesięczne okresy. Wynika to m.in. z tego, że trzymiesięczny okres rozliczeniowy może być w szczególnie uzasadnionych przypadkach stosowany łącznie z równoważnym czasem pracy (art. 135 par. 2 k.p.). [przykład 3 s. C3, tabela 2 s. C3]
przykład 1
Liczymy od piątku lub soboty
W przypadku miesięcznego okresu rozliczeniowego obejmującego marzec 2019 r. każdy tydzień będzie się rozpoczynał w piątek, natomiast kończył w czwartek. Z kolei w czerwcu 2019 r. tygodnie będą trwały od soboty do piątku.
przykład 2
Godziny pracy
Obliczając wymiar czasu pracy w miesięcznym okresie rozliczeniowym obejmującym styczeń 2019 r., należy pomnożyć 4 tygodnie przez 40 godzin, co daje 160 godzin. Za 29, 30 i 31 stycznia (wtorek, środa i czwartek) doliczymy do wymiaru po 8 godzin, czyli w sumie 24 godziny. Następnie z tytułu świąt odejmiemy 8 godzin, gdyż 1 stycznia (Nowy Rok) przypada we wtorek, a 6 stycznia (Święto Trzech Króli) w niedzielę, a więc to drugie święto nie obniża wymiaru czasu pracy.
W efekcie wymiar czasu pracy w styczniu 2019 r. wynosi 176 godzin i będą 22 dni robocze.
przykład 3
Równoważny czas
Pracodawca stosuje wobec pracowników ochrony mienia równoważny czas pracy pozwalający na planowanie 12-godzinnych dniówek. Pracę organizuje w ramach trzymiesięcznych okresów rozliczeniowych.
Obliczając wymiar dla okresu obejmującego przedział od kwietnia do czerwca 2019 r., powinien:
• pomnożyć 13 pełnych tygodni od 1 kwietnia do 30 czerwca przez 40 godzin, co daje 520 godzin (do uzyskanego wyniku nie dodaje się żadnej wielkości, gdyż tygodnie kończą się 30 czerwca i w tym okresie nie ma dni wystających poza pełne tygodnie),
• odjąć po 8 godzin za cztery święta przypadające w innym dniu niż niedziela (22 kwietnia – Poniedziałek Wielkanocny, 1 maja, środa – Święto Pracy, 3 maja, piątek – Święto Narodowe Trzeciego Maja, 20 czerwca – Boże Ciało), obniżając wymiar do 488 godzin.
©℗
Tabela 2. Wymiary czasu pracy dla trzymiesięcznych okresów rozliczeniowych
| Lp. | Okres rozliczeniowy | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Od 1 stycznia do 31 marca | (40 godz. x 12 tyg.) + (8 godz. x 4 dni) – (8 godz. x 1 dzień) | 504 | 63 | ||||||
| 2. | Od 1 kwietnia do 30 czerwca | (40 godz. x 13 tyg.) – (8 godz. x 4 dni) | 488 | 61 | ||||||
| 3. | Od 1 lipca do 30 września | (40 godz. x 13 tyg.) + (8 godz. x 1 dzień) – (8 godz. x 1 dzień) | 520 | 65 | ||||||
| 4. | Od 1 października do 31 grudnia | (40 godz. x 13 tyg.) + (8 godz. x 1 dzień) – (8 godz. x 4 dni) | 496 | 62 | ||||||
| Łącznie | 2008 | 251 | ||||||||
Następny w kolejności jest czteromiesięczny okres rozliczeniowy, który można stosować wobec pracowników zatrudnionych w systemie podstawowym (art. 129 par. 1 k.p.) oraz tych osób pracujących w systemie równoważnym, które realizują zadania uzależnione od pory roku lub warunków atmosferycznych (art. 135 par. 3 k.p.), a ponadto w systemach zadaniowym (art. 140 k.p.) oraz przerywanym (art. 139 k.p.). [tabela 3]
Tabela 3. Wymiary czasu pracy dla czteromiesięcznych okresów rozliczeniowych
| Lp. | Okres rozliczeniowy | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Od 1 stycznia do 30 kwietnia | (40 godz. x 17 tyg.) + (8 godz. x 1 dzień) – (8 godz. x 2 dni) | 672 | 84 | ||||||
| 2. | Od 1 maja do 31 sierpnia | (40 godz. x 17 tyg.) + (8 godz. x 3 dni) – (8 godz. x 4 dni) | 672 | 84 | ||||||
| 3. | Od 1 września do 31 grudnia | (40 godz. x 17 tyg.) + (8 godz. x 2 dni) – (8 godz. x 4 dni) | 664 | 83 | ||||||
| Łącznie | 2008 | 251 | ||||||||
Niektórzy pracodawcy korzystają z możliwości przedłużania okresu rozliczeniowego w drodze porozumienia ze związkami zawodowymi lub w razie ich braku z przedstawicielami załogi, rzadziej na mocy postanowienia układu zbiorowego pracy. Dlatego w praktyce spotykamy jeszcze sześcio- lub dwunastomiesięczne okresy rozliczeniowe wprowadzane w oparciu o art. 129 par. 2 k.p. [tabela 4]
Tabela 4. Wymiary czasu pracy dla sześciomiesięcznych okresów rozliczeniowych
| Lp. | Okres rozliczeniowy | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Od 1 stycznia do 30 czerwca | (40 godz. x 25 tyg.) + (8 godz. x 4 dni) – (8 godz. x 5 dni) | 992 | 124 | ||||||
| 2. | Od 1 lipca do 31 grudnia | (40 godz. x 26 tyg.) + (8 godz. x 2 dni) – (8 godz. x 5 dni) | 1016 | 127 | ||||||
| Łącznie | 2008 | 251 | ||||||||
Uwaga! Z żadnego przepisu kodeksu pracy nie wynika, że okresy rozliczeniowe czasu pracy muszą przypadać w jednym roku kalendarzowym i możliwe jest, że pracodawca ze względów np. sprzedażowych, produkcyjnych czy innych zdecyduje, że okresy rozliczeniowe nie będą się zamykały w skali roku. Takie podejście charakteryzuje przede wszystkim branżę handlową, w której wiele firm ma okresy rozliczeniowe od listopada do stycznia albo od grudnia do lutego ze względu na duży ruch klientów przed świętami i wyprzedaże, które ruszają w praktyce w okresie poświątecznym.
W takich przypadkach metodologia ustalania wymiaru czasu pracy nie różni się od opisanych powyżej zasad. W wielu przypadkach również firmy, które decydują się na wprowadzenie dwunastomiesięcznych okresów rozliczeniowych, nie wprowadzają ich od nowego roku, ale w innych datach. Idealnym rozwiązaniem jest bowiem rozpoczęcie okresu rozliczeniowego o takiej porze roku, gdy w firmie będzie największe zapotrzebowanie na pracę, a zakończenie rocznego okresu rozliczeniowego w okresie, gdy pracy będzie najmniej. Dwunastomiesięczny okres rozliczeniowy może się także pokrywać z rokiem finansowym, co może być wygodne z innych względów, niezwiązanych z czasem pracy.
Należy pamiętać, że przedstawione powyżej wymiary dotyczą sytuacji, gdy frekwencja wynosi 100 proc., a więc nie uwzględniają żadnych absencji w pracy. A zgodnie z art. 130 par. 3 k.p. wymiar obniżają wszystkie usprawiedliwione nieobecności w pracy. Każda z nich powoduje zmniejszenie nominału o taką liczbę godzin, jaka była zaplanowana do przepracowania w okresie, w którym miała ona miejsce. Ta reguła ma jednak większe znaczenie na etapie rozliczania czasu pracy, zwłaszcza w ostatnim miesiącu okresu rozliczeniowego, kiedy dokonuje się bilansu czasu pracy w skali całego okresu rozliczeniowego. Wymiaru czasu pracy nie obniżają jednak nieusprawiedliwione nieobecności w pracy (NN), a więc realnie w okresach rozliczeniowych, w których one przypadną, liczba godzin nieobecności, której pracownik nie usprawiedliwi, wpłynie na rozliczenie godzin nadliczbowych pracownika, realnie obniżając ich liczbę.
WAŻNE Pracodawca ze względów np. sprzedażowych, produkcyjnych czy innych może zdecydować, że okresy rozliczeniowe nie będą się zamykały w skali roku kalendarzowego.
Pracownicy niepełnosprawni
Czas pracy pracowników niepełnosprawnych zależy od stopnia niepełnosprawności, które są trzy: lekki, umiarkowany i znaczny. W pierwszym przypadku długość wymiarów czasu pracy w okresie rozliczeniowym będzie taka sama jak obliczone powyżej, gdyż takich pracowników obowiązują równe z powszechnymi normy czasu pracy. Odmienność tej grupy pracowników polegała będzie jednak na tym, że obowiązuje ich sztywna, a nie przeciętna tygodniowa norma czasu pracy, ponieważ art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa o rehabilitacji) nie posługuje się zwrotem „przeciętnie na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym”. Natomiast krótsze normy czasu pracy wynoszące odpowiednio 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu dotyczą dwóch kolejnych stopni niepełnosprawności, czyli znacznego i umiarkowanego (art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji). [tabela 5]
Tabela 5. Wymiary czasu pracy pracowników niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym lub znacznym dla miesięcznych okresów rozliczeniowych
| Lp. | Miesiąc | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Styczeń | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 3 dni) – (7 godz. x 1 dzień) | 154 | 22 | ||||||
| 2. | Luty | (35 godz. x 4 tyg.) | 140 | 20 | ||||||
| 3. | Marzec | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 1 dzień) | 147 | 21 | ||||||
| 4. | Kwiecień | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 2 dni) – (7 godz. x 1 dzień) | 147 | 21 | ||||||
| 5. | Maj | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 3 dni) – (7 godz. x 2 dni) | 147 | 21 | ||||||
| 6. | Czerwiec | (35 godz. x 4 tyg.) – (7 godz. x 1 dzień) | 133 | 19 | ||||||
| 7. | Lipiec | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 3 dni) | 161 | 23 | ||||||
| 8. | Sierpień | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 2 dni) – (7 godz. x 1 dzień) | 147 | 21 | ||||||
| 9. | Wrzesień | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 1 dzień) | 147 | 21 | ||||||
| 10. | Październik | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 3 dni) | 161 | 23 | ||||||
| 11. | Listopad | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 1 dzień) – (7 godz. x 2 dni) | 133 | 19 | ||||||
| 12. | Grudzień | (35 godz. x 4 tyg.) + (7 godz. x 2 dni) – (7 godz. x 2 dni) | 140 | 20 | ||||||
| Łącznie | 1757 | 251 | ||||||||
Niepełnosprawność nie ma zatem żadnego wpływu na dopuszczalną liczbę dni pracy w roku kalendarzowym, więc w przypadku jej umiarkowanego lub znacznego stopnia i braku zgody lekarza na pracę przez 8 godzin na dobę i 40 na tydzień niepełnosprawny będzie w stanie przepracować w 2019 r. 1757 godzin, czyli 251 godzin mniej od pracownika pełnosprawnego. Przepracuje jednak analogicznie do ogółu zatrudnionych taką samą liczbę dni, czyli 251 dni.
Ustawodawca nie wykluczył możliwości stosowania wobec pracowników niepełnosprawnych dłuższych okresów rozliczeniowych, więc poza miesięcznym pracodawca może stosować również trzy- lub czteromiesięczne okresy. Z uwagi na sztywne tygodniowe normy czasu pracy obowiązujące niepełnosprawnych wydłużanie okresu rozliczeniowego nie przełoży się jednak na większą elastyczność pracy, gdyż w żadnym z tygodni nie można realnie zaplanować większej liczby godzin pracy niż 35. [tabele 6 i 7]
Tabela 6. Wymiary czasu pracy pracowników niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym lub znacznym dla trzymiesięcznych okresów rozliczeniowych
| Lp. | Okres rozliczeniowy | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Od 1 stycznia do 31 marca | (35 godz. x 12 tyg.) + (7 godz. x 5 dni) – (7 godz. x 2 dni) | 441 | 63 | ||||||
| 2. | Od 1 kwietnia do 30 czerwca | (35 godz. x 13 tyg.) – (7 godz. x 4 dni) | 427 | 61 | ||||||
| 3. | Od 1 lipca do 30 września | (35 godz. x 13 tyg.) – (7 godz. x 1 dzień) | 455 | 65 | ||||||
| 4. | Od 1 października do 31 grudnia | (35 godz. x 13 tyg.) + (7 godz. x 1 dzień) – (7 godz. x 3 dni) | 434 | 62 | ||||||
| Łącznie | 1757 | 251 | ||||||||
Tabela 7. Wymiary czasu pracy pracowników niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym albo znacznym dla czteromiesięcznych okresów rozliczeniowych
| Lp. | Okres rozliczeniowy | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Od 1 stycznia |do 30 kwietnia | (35 godz. x 17 tyg.) + (7 godz. x 1 dzień) – (7 godz. x 2 dni) | 588 | 84 | ||||||
| 2. | Od 1 maja do 31 sierpnia | (35 godz. x 17 tyg.) + (7 godz. x 3 dni) – (7 godz. x 4 dni) | 588 | 84 | ||||||
| 3. | Od 1 września do 31 grudnia | (35 godz. x 17 tyg.) + (7 godz. x 2 dni) – (7 godz. x 4 dni) | 581 | 83 | ||||||
| Łącznie | 1757 | 251 | ||||||||
Z tych samych względów małą popularność wśród pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne zyskały najdłuższe, czyli sześcio- i dwunastomiesięczne okresy rozliczeniowe. [tabela 8]
Tabela 8. Wymiary czasu pracy pracowników niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym albo znacznym dla sześciomiesięcznych okresów rozliczeniowych
| Lp. | Okres rozliczeniowy | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Od 1 stycznia do 30 czerwca | (35 godz. x 25 tyg.) + (7 godz. x 4 dni) – (7 godz. x 5 dni) | 868 | 124 | ||||||
| 2. | Od 1 lipca do 31 grudnia | (35 godz. x 26 tyg.) + (7 godz. x 2 dni) – (7 godz. x 5 dni) | 889 | 127 | ||||||
| Łącznie | 1757 | 251 | ||||||||
Podmioty lecznicze
Czas pracy pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych jest co do zasady uregulowany w odrębnej ustawie o działalności leczniczej. Nie reguluje ona jednak zagadnień związanych z wymiarem czasu pracy, co oznacza, że będzie on ustalany na podstawie ogólnie obowiązującej zasady, czyli art. 130 k.p. W tym zakresie trzeba jednak stwierdzić niespójność przepisów kodeksu i ustawy szczególnej, gdyż ta przewiduje trzy rodzaje długości norm czasu pracy dla różnych grup zawodowych zatrudnionych w służbie zdrowia, podczas gdy w algorytmie wymiaru zawsze stosuje się stałe wielkości, czyli 8 godzin jako normę dobową oraz 40 godzin jako normę tygodniową. W praktyce jednak, obliczając wymiary dla pracowników służby zdrowia, te powszechne normy czasu pracy należy zastąpić szczególnymi określonymi dla podmiotów leczniczych, gdyż w przeciwnym razie zawyżylibyśmy wymiary i byłyby one niemożliwe do wypracowania w praktyce.
Podstawowa długość norm czasu pracy w służbie zdrowia od wielu lat wynosi 7 godzin 35 minut na dobę oraz 37 godzin i 55 minut przeciętnie na tydzień. Obowiązuje ona cały personel podmiotu leczniczego z wyłączeniem dwóch grup pracowników, których dotyczy regulacja szczególna, a więc pracowników technicznych, obsługi i gospodarczych oraz pracowników niewidomych zatrudnionych na stanowiskach wymagających kontaktu z pacjentami. W pierwszym przypadku zastosowanie znajdą powszechnie obowiązujące normy, czyli 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień, a w drugim czas pracy niewidomego ulega skróceniu do 6 godzin na dobę i przeciętnie 30 godzin tygodniowo.
Nie można wydłużać
Ustawa o działalności leczniczej reguluje już jednak w sposób autonomiczny problematykę okresów rozliczeniowych czasu pracy, przyjmując ich maksymalne długości na poziomie trzech i czterech miesięcy w zależności od systemu czasu pracy. Oznacza to, że nie ma podstaw prawnych, aby w odniesieniu do pracowników służby zdrowia uznać za dopuszczalne wydłużanie okresów rozliczeniowych do 6 lub 12 miesięcy, co umożliwia art. 129 par. 2 k.p. Należy bowiem przyjąć, że regulacja ustawy szczególnej jest w tym obszarze wyczerpująca i nie ma podstaw prawnych do stosowania uregulowań kodeksowych, gdyż te stosuje się przecież jedynie w przypadkach nieuregulowanych w ustawie szczególnej, a tutaj nie mamy do czynienia z taką sytuacją. Wyjątkiem w porównaniu z regulacjami kodeksowymi jest także przyjęcie, że dłuższy okres rozliczeniowy wynoszący do czterech miesięcy jest możliwy do zastosowania w systemie równoważnego czasu pracy, podczas gdy w systemie podstawowym maksymalna długość okresu rozliczeniowego wynosi jedynie trzy miesiące.
W praktyce więc w podmiotach leczniczych stosowane są jedno-, trzy- i czteromiesięczne okresy rozliczeniowe w stosunku do pracowników wszystkich grup zawodowych zatrudnionych u takich pracodawców. [tabele 9, 10 i 11]
Tabela 9. Wymiary czasu pracy dla pracowników podmiotów leczniczych objętych podstawową normą czasu pracy w jednomiesięcznych okresach rozliczeniowych
| Lp. | Miesiąc | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Styczeń | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 3 dni) – (7 godz. 35 min x 1 dzień) | 166 godz. 50 min | 22 | ||||||
| 2. | Luty | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) | 151 godz. 40 min | 20 | ||||||
| 3. | Marzec | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 1 dzień) | 159 godz. 15 min | 21 | ||||||
| 4. | Kwiecień | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 2 dni) – (7 godz. 35 min x 1 dzień) | 159 godz. 15 min | 21 | ||||||
| 5. | Maj | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 3 dni) – (7 godz. 35 min x 2 dni) | 159 godz. 15 min | 21 | ||||||
| 6. | Czerwiec | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) – (7 godz. 35 min x 1 dzień) | 144 godz. 5 min | 19 | ||||||
| 7. | Lipiec | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 3 dni) | 174 godz. 25 min | 23 | ||||||
| 8. | Sierpień | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 2 dni) – (7 godz. 35 min x 1 dzień) | 159 godz. 15 min | 21 | ||||||
| 9. | Wrzesień | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 1 dzień) | 159 godz. 15 min | 21 | ||||||
| 10. | Październik | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 3 dni) | 174 godz. 25 min | 23 | ||||||
| 11. | Listopad | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 1 dzień)– (7 godz. 35 min x 2 dni) | 144 godz. 5 min | 19 | ||||||
| 12. | Grudzień | (37 godz. 55 min x 4 tyg.) + (7 godz. 35 min x 2 dni) – (7 godz. 35 min x 2 dni) | 151 godz. 40 min | 20 | ||||||
| Łącznie | 1903 godz. 25 min | 251 | ||||||||
Tabela 10. Wymiary czasu pracy dla pracowników podmiotów leczniczych objętych podstawową normą czasu pracy w trzymiesięcznych okresach rozliczeniowych
| Lp. | Okres rozliczeniowy | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Od 1 stycznia do 31 marca | (37 godz. 55 min x 12 tyg.) + (7 godz. 35 min x 4 dni) – (7 godz. 35 min x 1 dzień) | 477 godz. 45 min | 63 | ||||||
| 2. | Od 1 kwietnia do 30 czerwca | (37 godz. 55 min x 13 tyg.) – (7 godz. 35 min x 4 dni) | 462 godz. 35 min | 61 | ||||||
| 3. | Od 1 lipca do 30 września | (37 godz. 55 min x 13 tyg.) + (7 godz. 35 min x 1 dzień) – (7 godz. 35 min x 1 dzień) | 492 godz. 55 min | 65 | ||||||
| 4. | Od 1 października do 31 grudnia | (37 godz. 55 min x 13 tyg.) + (7 godz. 35 min x 2 dni) – (7 godz. 35 min x 4 dni) | 470 godz. 10 min | 62 | ||||||
| Łącznie | 1903 godz. 25 min | 251 | ||||||||
Tabela 11. Wymiary czasu pracy dla pracowników podmiotów leczniczych objętych podstawową normą czasu pracy w czteromiesięcznych okresach rozliczeniowych – w ramach systemu równoważnego
| Lp. | Okres rozliczeniowy | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Od 1 stycznia do 30 kwietnia | (37 godz. 55 min x 17 tyg.) + (7 godz. 35 min x 1 dzień) – (7 godz. 35 min x 2 dni) | 637 godz. | 84 | ||||||
| 2. | Od 1 maja do 31 sierpnia | (37 godz. 55 min x 17 tyg.) + (7 godz. 35 min x 3 dni) – (7 godz. 35 min x 4 dni) | 637 godz. | 84 | ||||||
| 3. | Od 1 września do 31 grudnia | (37 godz. 55 min x 17 tyg.) + (7 godz. 35 min x 2 dni) – (7 godz. 35 min x 4 dni) | 629 godz. 25 min | 83 | ||||||
| Łącznie | 1903 godz. 25 min | 251 | ||||||||
Poza normami dla pracowników działalności podstawowej oraz pracowników technicznych, gospodarczych i obsługi ustawodawca przewidział szczególną normę czasu pracy dla pracowników niewidomych, którzy są zatrudnieni na stanowiskach wymagających kontaktu z pacjentami. W przypadku takich osób norma dobowa czasu pracy wynosi tylko 6 godzin, a norma tygodniowa 30 godzin. Zgodnie z art. 93 ust. 4 ustawy o działalności leczniczej osób takich nie można zatrudniać w systemie równoważnym, co oznacza automatycznie, że obowiązujący je okres rozliczeniowy może wynosić maksymalnie trzy miesiące. [tabele 12 i 13]
Tabela 12. Wymiar czasu pracy niewidomych pracowników podmiotów leczniczych zatrudnionych w miesięcznych okresach rozliczeniowych
| Lp. | Miesiąc | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Styczeń | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 3 dni) – (6 godz. x 1 dzień) | 132 | 22 | ||||||
| 2. | Luty | (30 godz. x 4 tyg.) | 120 | 20 | ||||||
| 3. | Marzec | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 1 dzień) | 126 | 21 | ||||||
| 4. | Kwiecień | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 2 dni) – (6 godz. x 1 dzień) | 126 | 21 | ||||||
| 5. | Maj | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 3 dni) – (6 godz. x 2 dni) | 126 | 21 | ||||||
| 6. | Czerwiec | (30 godz. x 4 tyg.) – (6 godz. x 1 dzień) | 114 | 19 | ||||||
| 7. | Lipiec | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 3 dni) | 138 | 23 | ||||||
| 8. | Sierpień | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 2 dni) – (6 godz. x 1 dzień) | 126 | 21 | ||||||
| 9. | Wrzesień | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 1 dzień) | 126 | 21 | ||||||
| 10. | Październik | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 3 dni) | 138 | 23 | ||||||
| 11. | Listopad | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 1 dzień) – (6 godz. x 2 dni) | 114 | 19 | ||||||
| 12. | Grudzień | (30 godz. x 4 tyg.) + (6 godz. x 2 dni) – (6 godz. x 2 dni) | 120 | 20 | ||||||
| Łącznie | 1506 | 251 | ||||||||
Tabela 13. Wymiar czasu pracy niewidomych pracowników podmiotów leczniczych zatrudnionych w trzymiesięcznych okresach rozliczeniowych
| Lp. | Okres rozliczeniowy | Wyliczenie czasu pracy | Liczba godzin | Liczba dni | ||||||
| 1. | Od 1 stycznia do 31 marca | (30 godz. x 12 tyg.) + (6 godz. x 5 dni) – (6 godz. x 2 dni) | 378 | 63 | ||||||
| 2. | Od 1 kwietnia do 30 czerwca | (30 godz. x 13 tyg.) – (6 godz. x 4 dni) | 366 | 61 | ||||||
| 3. | Od 1 lipca do 30 września | (30 godz. x 13 tyg.) – (6 godz. x 1 dzień) | 390 | 65 | ||||||
| 4. | Od 1 października do 31 grudnia | (30 godz. x 13 tyg.) + (6 godz. x 1 dzień) – (6 godz. x 3 dni) | 372 | 62 | ||||||
| Łącznie | 1506 | 251 | ||||||||
Podstawa prawna
Art. 128–150 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).
Art. 15 i 16 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 511 ze zm.).
Art. 93 i 94 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 160 ze zm.).
