Z uwagi na specyfikę pracy w naszym zakładzie pracownicy wykonują pracę zarówno w pomieszczeniach, jak i na otwartej przestrzeni. W związku ze zbliżającym się okresem zimowym pojawia się pytanie: czy przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy regulują minimalne temperatury dopuszczalne na stanowiskach pracy? Czy w przypadku pracy wykonywanej na zewnątrz pracodawca ma jakieś szczególne obowiązki z zakresu bhp?
Zapewnienie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach, w których jest wykonywana praca, to jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy w zakresie bhp. Temperatura ta powinna być dostosowana do metod realizacji zadań/obowiązków przez pracowników oraz związanego z tym wysiłku fizycznego.

Pod dachem…

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy, nie niższą jednak niż 14°C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura ta nie może być jednak niższa niż 18°C. Wynika to z par. 30 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej: r.o.b.h.p.).
Określając rodzaj pracy, nie podawaj zbyt dużo informacji. To może czasami zaszkodzić
Określając rodzaj pracy, nie podawaj zbyt dużo informacji. To może czasami zaszkodzić

Zobacz również
Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny, oddział zamiejscowy w Białymstoku, w wyroku z 20 września 2001 r., odstąpienie przez pracodawcę od wykonania obowiązku zapewnienia pracownikom odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach pracy może być usprawiedliwione jedynie względami technologicznymi, a nie jego sytuacją ekonomiczną (sygn. akt SA/Bk 75/01, Pr.Pracy 2002/3/35, LEX nr 51203).

…i na zewnątrz

Nieco inne wymogi w zakresie bhp dotyczą prac wykonywanych na zewnątrz lub w pomieszczeniach nieogrzewanych. Zgodnie z par. 44 załącznika nr 3 do r.o.b.h.p. tego rodzaju stanowiska pracy powinny być tak zorganizowane i usytuowane, aby pracownicy byli chronieni przed zmieniającymi się warunkami atmosferycznymi, a zwłaszcza przed niekorzystną temperaturą, opadami i wiatrem. Ponadto pracodawca musi zapewnić pomieszczenie, w którym pracownicy będą mogli się rozgrzać, podgrzać posiłek, a także zmienić odzież. Temperatura w takim pomieszczeniu nie może być niższa od 16°C, a całkowita jego powierzchnia musi wynosić co najmniej 8 m2.
W przypadku gdy ze względu na rodzaje prac wykonywanych na otwartej przestrzeni w okresie zimowym zorganizowanie takich pomieszczeń nie jest możliwe, pracodawca powinien zapewnić pracownikom w pobliżu miejsca ich pracy odpowiednio urządzone źródła ciepła, przy zachowaniu wymagań ochrony przeciwpożarowej (np. koksowniki).
Ponadto, jeżeli między 1 listopada a 31 marca, czyli w okresie zimowym (niepokrywającym się z zimą kalendarzową), prace wykonywane są na otwartej przestrzeni, to zgodnie z par. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (dalej: r.p.p.n.), pracodawca powinien również zapewnić posiłki pracownikom wykonującym prace związane z wysiłkiem fizycznym, który w ciągu zmiany roboczej powoduje efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet. Jeżeli zaś temperatura otoczenia spada poniżej 10°C, to stosownie do postanowień par. 4 ust. 1 r.p.p.n. pracodawca powinien zapewnić gorące napoje. [ramka]
Pracodawca nie powinien również zapominać o odpowiednich środkach ochrony indywidualnej dla pracowników, o których mowa w art. 2376 par. 1 kodeksu pracy (dalej: k.p.), a w szczególności ocieplanej odzieży chroniącej ich przed warunkami atmosferycznymi (np. kurtką, czapką, rękawicami itp.).

Reakcja zatrudnionego

Co może zrobić pracownik, którego pracodawca lekceważy przytoczone powyżej przepisy bhp? Zgodnie z art. 210 k.p. ma prawo skorzystać z podstawowego uprawnienia związanego z bhp, czyli powstrzymać się od wykonywania pracy. Powinien jednak niezwłocznie powiadomić o tym przełożonego. Za czas uzasadnionego niewykonywania pracy będzie mu przysługiwało pełne wynagrodzenie.
Niezależnie od powyższego pracodawca, który nie realizuje obowiązków wynikających z przepisów bhp, zgodnie z art. 283 par. 1 k.p. podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Wydatek energetyczny – jak go zmierzyć
Istnieje wiele metod pomiaru wydatku energetycznego, za pomocą których możemy określić, czy nie są przekraczane obowiązujące normy. Metody te są bardzo zróżnicowane i mają różny stopień wiarygodności (począwszy od najprostszych: chronometrażowo-tabelarycznych, skończywszy na bardziej skomplikowanych i kosztownych – metodach kalorymetrii pośredniej lub bezpośredniej, wymagających specjalistycznej aparatury). Do najczęściej wykorzystywanych przez pracodawców do samodzielnej analizy należy metoda chronometrażowo-tabelaryczna według Lehmanna. Metoda ta polega na przeprowadzeniu „fotografii dnia pracy” pracownika, tj. na sporządzeniu zestawienia wszystkich czynności wykonanych przez pracownika w ciągu zmiany roboczej, wraz z czasem ich wykonywania, przyporządkowaniu im podanych w tabelach wartości kalorycznych, a następnie ich podsumowaniu. Takie obliczenie pozwala określić, jak ciężką pracę wykonuje pracownik, oraz podjąć ewentualne działania zmierzające do jego odciążenia. ©℗
Podstawa prawna
Art. 210, art. 2376 par. 1, art. 283 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).
Par. 30 załącznika nr 3, par. 44 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).
Par. 3 ust. 1, par. 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279).