Zasady profilowania bezrobotnych powinny być określone w ustawie

Ustalenie jednego z trzech profilów pomocy dla bezrobotnego nie jest ani sprawą ani decyzją, dlatego brak środka zaskarżenia na przypisanie do któregoś z nich nie narusza konstytucji.

Tak uznał Trybunał Konstytucyjny, który rozpatrywał wniosek złożony przez Adama Bodnara, rzecznika praw obywatelskich. Zaskarżył on art. 33 ust. 2b oraz art. 34a ust. 3c ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1065 ze zm.), które dotyczą profilowania bezrobotnych. Polega ono tym, że osoby bez pracy na podstawie odpowiedzi na pytania pochodzące ze specjalnego kwestionariusza, są dzielone na trzy grupy i w zależności od tego, do której trafią, są wobec nich stosowane różne instrumenty aktywizacji zawodowej.

Przegrana generacja prekariuszy na śmieciówkach czy ludzie sukcesu. Jaka jest prawda o młodych pracownikach

Rzecznik pierwszemu z zaskarżonych przepisów zarzucał naruszenie konstytucyjnego prawa do sądu, z uwagi na to, że nie przewiduje możliwości odwołania się od przypisania bezrobotnego do jednego z trzech profilów. Natomiast art. 34a ust.3c ustawy, który zawiera delegację do wydania rozporządzenia w sprawie profilowania, jest zdaniem RPO wadliwy, w związku z tym, że zasady i tryb gromadzenia informacji o jednostkach (a jest to element procedury profilowania), powinny być określone w ustawie.

Trybunał częściowo uwzględnił zastrzeżenia rzecznika. W swoim wyroku stwierdził, że art. 33 ust. 2b jest zgodny z prawem. Wskazał, że w myśl konstytucji ustalenie profilu pomocy nie jest sprawą, orzeczeniem czy decyzją, a czynnością materialną techniczną i nie jest ostatecznym, władczym rozstrzygnięciem o prawach lub obowiązkach bezrobotnego.

– Uzyskanie przez osoby bez zatrudnienia pomocy urzędu pracy nie ma charakteru prawa konstytucyjnego, a zarzuty odnoszące się do przebiegu lub wyniku profilowania mogą być uwzględnione przez organy administracji i sądy w ramach kontroli decyzji administracyjnej dotyczącej bezrobotnego – uzasadniał Leon Kieres, sędzia TK, sprawozdawca w sprawie.

TK podzielił zaś argumenty RPO przemawiające za niekonstytucyjnością art. 34a ust. 3c ustawy i orzekł o jego bezprawności. Stwierdził, że zawarte w nim regulacje pozwalają w rozporządzeniu określić zakres danych zbieranych w trakcie profilowania, a także sposobu ich pozyskiwania, przetwarzania i udostępniania, tymczasem zasady i tryb zbierania informacji o jednostkach wymagają formy ustawowej. Jednocześnie Trybunał odroczył utratę mocy obowiązywania art. 34a ust. 3c o 12 miesięcy od dnia publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw, mając na uwadze potrzebę zachowania ciągłości pomocy świadczonej bezrobotnym.