Subskrybuj nas na Youtube
Minimum 100 zł pobierał bank za to, że przygotował dla klienta pieniądze, których ten nie odebrał. Zapomniał jednak o rekompensacie dla konsumenta, gdyby ten przyszedł, a środków by nie było.
TEZA Banki nie mogą stosować w obrocie z konsumentami postanowień zawierających obowiązek poniesienia przez klienta opłaty w razie niepodjęcia zamówionej gotówki w placówce instytucji, jeżeli umowa nie przewiduje konieczności poniesienia analogicznej opłaty na rzecz konsumenta przez bank na wypadek niewykonania zobowiązania przedstawienia do odbioru zamówionych środków pieniężnych.
STAN FAKTYCZNY Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów domagał się uznania za niedozwolone i zakazania bankowi wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o treści: „Opłata za niepodjęcie zamówionej gotówki: dla wypłaty w PLN od nie podjętej kwoty – 0,3% kwoty, min.100 zł, dla wypłaty w walucie obcej od niepodjętej kwoty – 03% kwoty, min. 140 zł”. Wskazał, że według regulaminu obowiązującego w banku wypłata gotówkowa z rachunku w placówce banku, przekraczająca limity określone w taryfie opłat i prowizji, wymagała wcześniejszego zgłoszenia – tj. do godziny 14.00, minimum na dwa dni robocze przed planowaną wypłatą. Natomiast niepodjęcie przez klienta gotówki w ustalonym terminie skutkowało tym, że bank pobierał opłatę określoną spornym postanowieniem. W ocenie prezesa UOKiK zapis ten narusza interesy konsumentów, klient jest bowiem zobowiązany do zgłaszania chęci wypłaty znacznej kwoty gotówką, przy czym nie ma możliwości anulowania zlecenia, mimo że niezrealizowanie wypłaty jest zagrożone poniesieniem sankcji finansowych. Ponadto postanowienie narusza w sposób rażący interesy konsumentów z uwagi na to, że przewiduje poniesienie przez nich opłaty, mimo że w stosunku do banku nie przewidziano sankcji finansowej, w przypadku gdy ten nie zapewni zamówionych środków pieniężnych. Prezes UOKiK wniósł zatem o uznanie postanowienia jako spełniającego przesłanki z art. 3851 kodeksu cywilnego i zakazania jego stosowania w obrocie z konsumentami.
UZASADNIENIE Sąd okręgowy uznał sporne postanowienie za niedozwolone i zakazał bankowi jego wykorzystywania w obrocie z konsumentami. Wyjaśnił, że sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania klienta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Sąd uznał sporną klauzulę za niedozwoloną, ponieważ obowiązek poniesienia przez klienta opłaty w wysokości stanowiącej procent od kwoty niepodjętej gotówki nie przewiduje konieczności poniesienia analogicznej opłaty na rzecz konsumenta przez bank na wypadek niewykonania zobowiązania.
Przy czym sąd nie zakwestionował uprawnienia banku do ustalania opłat za wykonywane czynności w związku ze świadczeniem usług bankowych. Jednak ta opłata, stanowiąc swoistą rekompensatę za niewykonanie świadczenia niepieniężnego przez klienta, staje się karą umowną z art. 483 k.c.
Zdaniem sądu pozwany bank w nierówny sposób określił prawo do otrzymania rekompensaty z tytułu niewywiązania się z zadeklarowanej czynności przez konsumenta, ponieważ dalsze postanowienia wzorca nie przewidują analogicznej rekompensaty na rzecz klienta z tytułu kosztów, jakie ten mógłby ponieść, w przypadku gdy to bank nie przedstawi gotówki w terminie, np. kosztów dotarcia do banku, poniesionych strat spowodowanych brakiem środków na uregulowanie zobowiązań. Naturalnie konsument mógłby dochodzić roszczeń z tytułu niewywiązania się przez bank z przyjętego zobowiązania na drodze postępowania cywilnego. Nie zmienia to jednak faktu, że bank, wprowadzając to postanowienie do wzorca umowy, postawił się w znacznie korzystniejszym położeniu. Sam nie musiałby bowiem występować na drogę sądową, a jedynie potrąciłby określoną kwotę z rachunku klienta.
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 27 kwietnia 2016 r., sygn. akt XVII AmC 1823/14
/>
KOMENTARZ EKSPERTA
Wyrok ten uznać należy za ważny. Dość powszechną praktyką w wielu bankach jest bowiem obciążanie konsumentów dodatkowymi kosztami w sytuacji niemożności pobrania wcześniej umówionych sum. Trudno jest zaś logicznie uzasadnić, jakie koszty obciążają bank w sytuacji konieczności przygotowania określonej puli środków pieniężnych dla swojego klienta, zwłaszcza że są to jego środki finansowe wpłacone do banku. Wyrok ten stanowi dobry punkt wyjścia dla oceny innych klauzul umownych, w oparciu o które banki obciążają ewentualnie swoich klientów dodatkowymi opłatami za niedokonanie czynności bez wykazywania poniesionej straty lub szkody. Należy pamiętać, że w profesjonalnym obrocie gospodarczym klienci nie mogą być traktowani instrumentalnie, odbierani jako zło konieczne. Prawidłowa obsługa oraz szacunek do klientów warunkują istnienie instytucji finansowych, ich obroty oraz pozycję na rynku.