Na rozliczenie dochodów osiągniętych w 2015 r. zostało już niewiele czasu, choć i tak jest go więcej niż zwykle. W tym roku termin na złożenie PIT mija bowiem 2 maja (30 kwietnia wypada w dzień ustawowo wolny od pracy). Co najmniej jedna trzecia podatników musi się więc pospieszyć. Przypomnijmy, że zeznania roczne składamy na pięciu formularzach: PIT-36 (głównie prowadzący działalność opodatkowani skalą podatkową), PIT-36L (przedsiębiorcy opodatkowujący dochody stawką liniową), PIT-37 (zatrudnieni na etatach czy umowach o dzieło i umowach-zleceniach), PIT-38 (m.in. osiągający przychody z giełdy) oraz PIT-39 (rozliczający przychody ze zbycia nieruchomości, w tym korzystający z ulgi mieszkaniowej).

Badania przeprowadzone przez KPMG wskazują, że 30 proc. z nas zostawia rozliczenia na ostatnią chwilę. Z tego samego raportu wynika, że większość nie widzi szczególnych trudności w wypełnianiu PIT. Może dlatego, że połowa osób przekazuje rozliczenie PIT innym – rodzinie, znajomym lub księgowym. Część badanych uważa jednak, że wypełnienie zeznania rocznego jest zadaniem trudnym, a nawet bardzo trudnym. Wśród kwestii, które sprawiały problemy, ankietowani przez KPMG wskazali m.in.: brak wiedzy dotyczącej dostępnych ulg podatkowych, brak pewności, czy deklaracja podatkowa złożona przez internet została wysłana poprawnie, albo problemy przy rozliczeniu przychodów z więcej niż jednego źródła. To jednak nie wszystkie trudności, z jakimi stykają się podatnicy. Wiele jest kwestii spornych i kontrowersyjnych. Zwykle trafiają one do dyrektorów izb skarbowych, wydających interpretacje indywidualne, i do sądów administracyjnych.

Z analizy interpretacji i orzecznictwa wynika, że spory dotyczą np. spełniania warunków dotyczących preferencyjnego rozliczenia małżonków i osób samotnie wychowujących dzieci oraz rozliczenia ulgi na dzieci, zwłaszcza gdy rodzice są po rozwodzie lub żyją w związku konkubenckim. Problemy sprawia również korzystanie z ulg: rehabilitacyjnej, internetowej, a także mieszkaniowej (tę rozliczamy w PIT-39) oraz rozliczenie np. darowizn przekazanych w ubiegłym roku na Kościół.

PIT 2015 krok po kroku: Ulgi, terminy, rozliczenie przez internet
PIT 2015 krok po kroku: Ulgi, terminy, rozliczenie przez internet

Zobacz również

Część osób rozliczających się z fiskusem ma również problemy ze składaniem zeznań rocznych przez internet. Potwierdziło to wspomniane badanie KPMG. Do końca 2015 r. kontrowersje wzbudzało upoważnienie pełnomocnika do składania deklaracji. Od 1 stycznia 2016 r. zmieniły się przepisy na korzyść podatników, ale praktyczny problem pozostał. Opisujemy go szczegółowo w naszym poradniku.

Wskazujemy też w nim, jakie podejście do rozliczania przychodów i rozwiązywania poszczególnych sporów mają organy podatkowe i sądy administracyjne. Problem polega na tym, że w wielu przypadkach nawet w sądach nie ma zgody co do interpretacji przepisów. W takich sytuacjach podatnicy stoją przed trudnym wyborem: rozliczyć się według reguł, które stosuje fiskus (rozwiązanie bezpieczne, bo organy podatkowe raczej nie zakwestionują takiego rozliczenia), albo według reguł, na które wskazują sądy (wtedy trzeba liczyć się z negatywnym podejściem fiskusa i koniecznością skierowania sprawy do sądu). Taki wybór mają jedynie ci, którzy mogą liczyć na przychylność sądów.

Obowiązki podatników w kwietniu, czyli czas na rozliczenie PIT za 2015 rok
Obowiązki podatników w kwietniu, czyli czas na rozliczenie PIT za 2015 rok

Zobacz również

Zwróćmy też uwagę, że w niektórych sprawach (np. rozliczenia jako samotny rodzic lub ulgi na dzieci rozliczanej przez osoby po rozwodzie) część sporów dotyczących PIT prowokują sami podatnicy. Fiskus i sądy od dłuższego czasu prezentują bowiem niekorzystne dla nich stanowiska, z czym ci ostatni się nie zgadzają.

Przypomnijmy również, że zeznania roczne składamy na pięciu formularzach: PIT-36 (głównie prowadzący działalność opodatkowani skalą podatkową), PIT-36L (przedsiębiorcy opodatkowujący dochody stawką liniową), PIT-37 (zatrudnieni na etatach czy umowach o dzieło i umowach-zleceniach), PIT-38 (m.in. osiągający przychody z giełdy) oraz PIT-39 (rozliczający przychody ze zbycia nieruchomości, w tym korzystający z ulgi mieszkaniowej).

1. Czy liczą się dochody zagraniczne
Z zeszłym roku studiujący syn pracował w Niemczech – pisze pani Katarzyna. – Dochody, które uzyskał, są zwolnione z podatku w Polsce. Czy wlicza się je do limitu przychodów dziecka, które uniemożliwiają skorzystanie z ulgi prorodzinnej – pyta czytelniczka.
NIE
Choć fiskus może to zakwestionować. Możliwe jest również odliczanie ulgi na dziecko pełnoletnie pozostające na utrzymaniu podatnika, które nie ukończyło 25. roku życia, uczące się lub studiujące (również za granicą). Warunkiem skorzystania z ulgi jest to, aby dziecko nie uzyskało w roku podatkowym dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej lub kapitałów pieniężnych opodatkowanych 19-proc. stawką podatkową w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł. Wynika to z art. 27f, w związku z art. 6 ust. 4 ustawy o PIT.
Przepisy wskazują, że limit dochodów pełnoletniego, studiującego dziecka odnosi się do dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej oraz dochodów z papierów wartościowych. Tymczasem dochody syna, jak wskazuje pani Katarzyna, były zwolnione z podatku w Polsce. Nie powinny być więc wliczane do określonej w przepisach kwoty. Tego samego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w wyroku z 22 grudnia 2015 r. (sygn. akt I SA/Op 519/15). Sąd podkreślił, że za korzystnym dla podatnika stanowiskiem przemawia nie tylko prawidłowe odczytanie treści przepisów, będące wynikiem wykładni językowej, ale również cele omawianej instytucji, której zadaniem jest pomoc w ponoszeniu kosztów utrzymania i wychowania dzieci w ramach polityki prorodzinnej. Wyrok jednak jest nieprawomocny, a fiskus ma odmienne zdanie na ten temat. Przykładem jest interpretacja dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi z 24 września 2015 r. (nr IPTPB2/4511-364/15-6/JR).
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 4, art. 27f ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
2. Czy po rozwodzie ulga należy się po połowie
Po rozwodzie sąd powierzył mi władzę rodzicielską nad dwojgiem dzieci, ograniczając jednocześnie władzę rodzicielską byłego męża do decydowania o edukacji dzieci – pisze pani Barbara. – Dzieci mieszkają ze mną i to ja sprawuję nad nimi rzeczywistą i stałą opiekę przez cały rok. Czy mimo to mogę odliczyć tylko połowę ulgi, jeżeli ojciec dzieci nie zgadza się na inne rozliczenie – pyta czytelniczka.
NIE
Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 27f ust. 1 ustawy o PIT ulga na małoletnie dzieci przysługuje obojgu rodzicom, którzy wykonują władzę rodzicielską. Dotychczas fiskus twierdził, że w takich przypadkach, jaki opisuje czytelniczka, ulgę dzieli się po połowie. Nawet jeśli sąd ograniczył ojcu dzieci władzę rodzicielską do decydowania tylko o najważniejszych sprawach, to nie wpływa to na możliwość skorzystania z ulgi, ponieważ jemu również przysługuje władza rodzicielska. Natomiast z odliczenia nie może skorzystać ten rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej przez sąd opiekuńczy lub którego władza została zawieszona, albo też nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych. Potwierdzają to interpretacje podatkowe, np. dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 6 marca 2015 r., nr IPTPB2/415-631/14-6/JR i w Poznaniu z 31 grudnia 2015 r., nr ILPB2/4511-1-1316/15-2/NK.
Teraz jednak fiskus zmienia zdanie. Zaczął przyznawać, że nie można automatycznie dzielić proporcji odliczania ulgi tylko dlatego, że oboje rodzice zachowują prawa do opieki nad dzieckiem. Potwierdza to m.in. interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 18 marca 2016 r., nr ITPB2/4511-1169/15/RS. To efekt linii orzeczniczej. Takiego zdania był m.in. WSA w Olsztynie w wyroku z 10 grudnia 2015 r. (sygn. akt I SA/Ol 445/15, nieprawomocny). Wcześniej tak samo orzekły sądy w Białymstoku (sygn. akt I SA/Bk 242/15, prawomocny) i w Gliwicach (sygn. akt I SA/Gl 609/14, nieprawomocny).
Fiskus uznaje więc, że w sytuacji, gdy były mąż nie wykonuje władzy rodzicielskiej, co warunkuje zastosowanie odliczenia od podatku w ramach ulgi prorodzinnej, kobiecie po spełnieniu określonych w przepisach warunków przysługuje ulga w pełnej wysokości.
Podstawa prawna
Art. 27f ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
3. Czy limit dochodów dziecka to wartość netto
Jestem osobą rozwiedzioną – pisze pani Anna. – Dotychczas dochody rozliczałam z synem studentem. Jednak w ubiegłym roku zarobił on netto niewiele mniej, niż wynosi limit wspólnego rozliczenia, czyli 3089 zł. Czy mogę skorzystać z preferencji – pyta czytelniczka.
NIE
Liczy się kwota brutto. Może ona zostać zastosowana w przypadku osób wychowujących dzieci małoletnie, uczące się – do 25. roku życia – bądź – bez względu na wiek – dzieci otrzymujące zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną. Osoba wychowująca dziecko do 25. roku może rozliczyć się jako samotny rodzic pod warunkiem, że uczy się ono w szkole, także za granicą, oraz że nie uzyskało dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b ustawy o PIT w kwocie 3089 zł. Ustawa o PIT nie precyzuje wprawdzie, czy limit dotyczy kwoty netto, czy brutto, ale fiskus co do zasady twierdzi, że chodzi o kwoty brutto. To wyklucza rozliczenie pani Anny z synem. Inaczej byłoby, gdyby uznać, że chodzi o podstawę opodatkowania (a więc dochód pomniejszony jeszcze o inne odliczenia przewidziane w art. 26 ordynacji podatkowej). Ten sam problem dotyczy ulgi na dzieci i dochody pełnoletniego dziecka. W tym przypadku Naczelny Sąd Administracyjny korzystne stanowisko przedstawił w dwóch wyrokach (sygn. akt II FSK 675/13 i II FSK 2163/13). Później jednak linia orzecznicza się zmieniła – na niekorzyść podatników (np. sygn. akt II FSK 3000/13, II FSK 3506/13). Ostatnio niekorzystną wykładnię potwierdził NSA w wyroku z 24 marca 2016 r., sygn. akt II FSK 255/14. Sędziowie stwierdzili, że w przeciwnym wypadku doprowadziłoby to do kumulacji ulg i odliczania jednej od drugiej. Niekorzystne orzecznictwo dotyczy też samego wspólnego rozliczenia. Przykładem są wyroki NSA z 9 lutego 2016 r. (sygn. akt II FSK 3506/13), z 15 grudnia 2015 r. (sygn. akt II FSK 3000/13), 23 kwietnia 2015 r. (sygn. akt II FSK 675/13).
Jednak należy pamiętać, że ograniczeń w korzystaniu z ulgi jest więcej. Z opodatkowania wspólnego z dzieckiem może skorzystać rodzic lub opiekun prawny, będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Preferencję może zastosować wyłącznie osoba faktycznie samotnie wychowująca dziecko i może to zrobić jeden rodzic lub opiekun prawny.
Wspólne rozliczenie jest wyłączone, jeżeli do osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy o opodatkowaniu działalności gospodarczej podatkiem liniowym, zryczałtowanym (ryczałt ewidencjonowany lub karta podatkowa) bądź przepisy o podatku tonażowym.
Gdy te warunki są spełnione, to od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego samotnie wychowującego dzieci i podlegającego nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce PIT można określić w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów. Wniosek o szczególny sposób rozliczenia składa się w zeznaniu rocznym złożonym w terminie.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 4 pkt 3, art. 27f ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
4. Czy wystarczy, że dziecko przebywa u matki
Pani Weronika w zeszłym roku rozwiodła się z mężem. Sąd nie pozbawił ani jej, ani byłego męża praw rodzicielskich. Dziecko w zeszłym roku (obecnie to się nie zmieniło) przebywało częściowo u niej, a czasem przenosiło się do ojca. Większość roku spędzało jednak u niej. – Czy mogę w takiej sytuacji rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko – pyta kobieta.
NIE
Zasady rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko zostały określone w art. 6 ust. 4 ustawy o PIT. Z przepisu tego wynika, że jako samotny rodzic może się rozliczyć osoba będąca panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację, a nawet osoba pozostająca w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności. Na tym jednak nie koniec warunków. Rodzic lub opiekun musi w roku podatkowym samotnie wychowywać dzieci małoletnie lub które otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny albo rentę socjalną (wtedy wiek nie ma znaczenia), lub dzieci, które nie ukończyły 25 lat, jeśli się uczą oraz nie miały dochodów przekraczających określony poziom.
Podatnicy, jak pani Weronika, skupiają się zwykle na formalnym pozostawaniu w stanie wolnym. Niestety, organy podatkowe i sądy administracyjne zwracają uwagę, że to nie wystarczy. Aby skorzystać z preferencji, trzeba faktycznie samotnie wychowywać dziecko.
Co to znaczy? – Słowo „samotnie” oznacza wychowywanie dziecka bez udziału innych osób – wyjaśnia Oliwia Mórawska, prawnik i konsultant podatkowy w Instytucie Studiów Podatkowych. Tak rozstrzygnął bowiem NSA w wyroku z 30 czerwca 2009 r. (sygn. akt II FSK 279/08). Zdaniem sądu dla rozliczenia jako samotny rodzic nie ma znaczenia faktyczny status życiowy danej osoby. – Oznacza to, że warunkiem koniecznym dla zastosowania preferencyjnego sposobu rozliczenia jest, by osoba sama wychowywała dziecko, tj. bez udziału innych osób – stwierdza ekspertka.
Potwierdzają to również najnowsze interpretacje indywidualne (np. dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 24 marca 2016 r., nr ILPB2/4511-1-210/16-2/WS). Niezbędną przesłanką do zastosowania preferencji w PIT jest to, aby rodzic w trakcie roku podatkowego faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców, wychowywał dziecko. Wychowywanie nie sprowadza się jedynie do jego utrzymania czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.
A zatem, zdaniem Oliwii Mórawskiej, jeśli jeden z rodziców wychowuje dziecko przez część roku, a przez pozostałą część roku dzieckiem zajmuje się drugi rodzic, żadne z rodziców nie wychowuje dziecka samotnie w rozumieniu przepisu art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie wychowuje dziecka bez udziału innych osób. A zatem ani matka (pani Weronika), ani ojciec nie będą mogli skorzystać z preferencyjnego rozliczenia.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
5. Czy konkubent jest samotnym rodzicem
Pani Joanna ma dziecko z konkubentem. Rodzice mieszkają razem z dzieckiem i są rodziną, mimo że są w związku nieformalnym. – Czy skoro jesteśmy traktowani przez prawo jako obce sobie osoby, mogę się rozliczyć jako osoba samotnie wychowująca dziecko – pyta pani Joanna.
NIE
Konkubenci nie mogą rozliczyć się jako osoby samotnie wychowujące dziecko. Przez lata trwał o to spór. Obecnie stanowisko to w dalszym ciągu budzi kontrowersje i spory podatników z fiskusem. Problem polega na tym, że fiskus i sądy przyznają, że konkubenci wychowujący wspólnie dziecko nie sprawują faktycznie samotnie opieki nad potomkiem.
W ich przypadku zastosowanie znajdzie zasada, na którą zwrócił uwagę NSA w wyroku z 30 czerwca 2009 r. (sygn. akt II FSK 279/08). Sąd wskazał w tym wyroku, że uzasadnienie wprowadzenia ulgi (w postaci preferencyjnego rozliczenia jako samotny rodzic) świadczy wyraźnie o tym, że ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokajanie potrzeb dziecka, nie zaś do każdego rodzica, który ma władzę rodzicielską i jednocześnie jest stanu wolnego. Potwierdzają to również najnowsze interpretacje podatkowe. A zatem pani Joanna nie może rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
6. Czy wystarczy wychowywać dziecko przez jeden dzień
Pan Marian jest rozwiedziony. Jego syn przebywa i mieszka u matki, ale czasem pomieszkuje również u ojca. – Słyszałem, że wystarczy, aby dziecko choćby jeden dzień mieszkało z rodzicem, i ma on prawo do rozliczenia jako osoba samotnie je wychowująca. Czy mogę więc rozliczyć się w ten sposób – pyta czytelnik.
NIE
Faktycznie, takie opinie, zgodnie z którymi wystarczy wychowywać dziecko przez jeden dzień, aby nabyć prawo do preferencyjnego rozliczenia, można znaleźć np. w internecie. Ale to nie jest prawda. Jeśli jeden z rodziców wychowuje dziecko przez część roku, a przez pozostałą część zajmuje się nim drugi rodzic, sytuacja jest taka sama jak w przypadku konkubinatu. Zdaniem Oliwii Mórawskiej żaden z rodziców nie wychowuje wtedy dziecka samotnie.
Do możliwości wychowywania dziecka choćby przez jeden dzień odnoszą się również dyrektorzy izb skarbowych w interpretacjach indywidualnych. Wyjaśniają oni jednak, że chodzi np. o sytuację, gdy dziecko urodzi się 30 grudnia albo gdy umrze jedno z rodziców. Sytuacja pana Mariana jest inna. Nie będzie więc mógł rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Na takie rozliczenie ojca, u którego dziecko przebywa okazjonalnie, nie pozwalają również sądy administracyjne.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
7. Czy zawieszenie działalności wpłynie na wspólne rozliczenie
W ubiegłym roku działalność gospodarcza męża opodatkowana liniowo była zawieszona – pisze pani Jowita. Czy w związku z tym możemy się rozliczyć wspólnie – pyta czytelniczka.
NIE
Artykuł 6 ust. 8 ustawy o PIT wyklucza wspólne rozliczenie, jeżeli w stosunku do chociaż jednego małżonka mają zastosowanie przepisy dotyczące podatku liniowego, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, karty podatkowej, a także podatku tonażowego. Analogiczne zasady dotyczą wspólnego rozliczenia z dzieckiem. Organy podatkowe uważają natomiast, że przy tym nie ma znaczenia, czy działalność gospodarcza była zawieszona, ani to, czy przedsiębiorcy osiągnęli dochód, czy ponieśli stratę.
Innego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w prawomocnym wyroku z 3 listopada 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 772/14, który odniósł się do problemu wspólnego rozliczenia z dzieckiem. WSA stwierdził, że sformułowanie „mają zastosowanie” oznacza choćby potencjalną możliwość stosowania liniowej stawki 19 proc. Natomiast takiej nie ma podatnik w czasie zawieszenia, bo wówczas nie można prowadzić działalności gospodarczej.
Innego zdania był WSA w Warszawie w dwóch prawomocnych wyrokach z 9 kwietnia 2015 r. (sygn. akt III SA/Wa 2249/14, III SA/Wa 2250/14). Stwierdził, że skoro podatnik dokonał wyboru i wszedł w określony reżim podatkowy (opodatkowanie według stawki liniowej 19 proc.), to ma on zastosowanie również na lata przyszłe. Zawieszenie działalności gospodarczej tego nie zmienia – uznał WSA. Orzekł, że wybór takiego reżimu oznacza zastosowanie art. 30c, a to wyklucza możliwość wspólnego opodatkowania małżonków, w świetle art. 6 ust. 8 ustawy o PIT.
Wspólne rozliczenie z małżonkiem nie jest też możliwe z innych powodów. Na przykład ustanie wspólności w trakcie roku podatkowego skutkuje utratą prawa do złożenia wspólnego PIT. Przepisy pozwalają na preferencyjne rozliczenie tylko tym małżonkom, którzy byli przez cały rok w formalnym związku i przez cały ten czas łączyła ich wspólność majątkowa. Nie można się więc wspólnie rozliczyć w przypadku:

ustanowienia rozdzielności majątkowej (tj. podpisania intercyzy),orzeczenia przez sąd separacji pomiędzy małżonkami (znosi ona wspólność majątkową),gdy mąż lub żona zostaną ubezwłasnowolnieni (rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa),ogłoszenia upadłości jednego z małżonków (z dniem jej ogłoszenia wspólność ustawowa między małżonkami ustaje z mocy prawa).

Możliwość skorzystania z preferencji tracą też ci, którzy nie rozliczą się w terminie.
Wspólne rozliczanie następuje na wniosek zawarty w deklaracji i może być on skutecznie złożony jedynie do 2 maja (ustawowy termin 30 kwietnia przypada w sobotę).
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 8 i 9 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
8. Czy od razu po rozwodzie można skorzystać z preferencji
Pani Małgorzata uzyskała korzystny dla siebie wyrok rozwodowy pod koniec 2015 r. Sprawa toczyła się od dwóch lat. Orzeczenie uprawomocniło się dopiero w 2016 r. Podatniczka jest matką dwunastoletniej Oli. Sąd przydzielił jej prawa rodzicielskie. Czy może za 2015 r. rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, skoro wtedy zapadł wyrok rozwodowy?
NIE
Niestety dopiero prawomocny wyrok rozwodowy pozwala uznać rozwiedzioną matkę lub ojca dziecka za osobę samotnie wychowującą dziecko. Takie stanowisko potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w prawomocnym wyroku z 18 czerwca 2015 r. (sygn. akt III SA/Wa 3224/14). Dotyczył on analogicznej sytuacji do tej, którą opisała pani Małgorzata. Sprawa skarżącej zakończyła się w listopadzie 2013 r., ale wyrok uprawomocnił się w lutym 2014 r. Sąd zgodził się z dyrektorem Izby Skarbowej w Warszawie, że dopiero za 2014 r. podatniczka będzie mogła rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Sąd nie podzielił stanowiska skarżącej. Twierdziła, że ma prawo do rozliczania jako osoba samotnie wychowująca dziecko za 2013 r., ponieważ przez cały ten rok dziecko mieszkało z nią i wyłącznie ona sprawowała nad dzieckiem opiekę.
Sąd zgodził się z poglądem, że osobami samotnie wychowującymi dziecko mogą być rozwiedzeni rodzice, co musi potwierdzać prawomocny wyrok o rozwiązaniu małżeństwa. Zgodnie bowiem z art. 365 kodeksu postępowania cywilnego wiążące są orzeczenia prawomocne. A zatem pani Małgorzata będzie mogła rozliczyć się na preferencyjnych warunkach dopiero w rozliczeniu za 2016 r.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
9. Czy jeden małżonek musi upoważnić drugiego
Pan Marian chce rozliczyć się ze swoją żoną Weroniką. Będzie to pierwsze ich wspólne rozliczenie. Mąż chce je złożyć przez internet, bo tak rozliczał się (indywidualnie) w zeszłych latach. Czy żona musi złożyć najpierw upoważnienie na formularzu UPL-1?
NIE
Upoważnianie na formularzu UPL-1 do składania deklaracji podatkowych dotyczy co prawda pełnomocników, ale nie obejmuje małżonków. Jeśli pan Marian chce rozliczyć się wspólnie z żoną, wystarczy, że złoży wspólne zeznanie PIT i zaznaczy w nim, że składa deklarację w imieniu swoim i żony. Przepisy nie wymagają szczególnego upoważnienia. Wynika to z art. 6 ust. 2a ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem wniosek o wspólne rozliczenie może być wyrażony przez jednego z małżonków. Traktuje się go na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 2a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
10. Czy fiskus może zweryfikować prawo do ulgi
Jestem osobą niepełnosprawną – pisze pani Katarzyna. Wyjaśnia, że w składanym za 2015 r. zeznaniu chce odliczyć od dochodu wydatki na przewodnika. Chodzi np. o koszty kawy, czekoladek, którymi odwdzięcza się za pomoc, bądź zwrot pieniędzy za benzynę osobie, która ją przewozi. – Słyszałam, że urzędy czasami wzywają niepełnosprawnych, aby udowodnili poniesione wydatki. Dlatego zastanawiam się, czy mogę dokonać odliczeń, jeżeli nie mam żadnych faktur – pisze czytelniczka.
TAK
Koszty poniesione na przewodnika to tzw. wydatki limitowane, które można uwzględnić w ramach ulgi rehabilitacyjnej. W tym przypadku można maksymalnie odliczyć 2280 zł. Przy tym do tej kwoty można odliczyć tylko wydatki faktycznie poniesione. Jeżeli bowiem okaże się, że niepełnosprawny korzystał w danym roku z czyjejś pomocy zaledwie kilka razy – trudno uznać, że mógł ponieść wydatki z tego tytułu w pełnej kwocie limitu. Czytelniczka nie ma obowiązku gromadzić dokumentów potwierdzających wysokość tych wydatków. Nie oznacza to jednak, że urząd nie może zweryfikować prawa do ulgi. Na żądanie podatnik musi przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia. W tym przypadku chodzi o podanie z imienia i nazwiska osoby, której zapłacono w związku z pełnieniem przez nią funkcji opiekuna. To podstawa do zweryfikowania, czy takie wydatki podatnik w ogóle poniósł. Urząd może więc przesłuchać takie osoby, aby zweryfikować, czy podatnik miał prawo do ulgi.
Podstawa prawna
Art. 26 ust. 7a pkt 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).