Kolejna furtka optymalizacji podatkowej zostanie zamknięta. Już w tym roku mogą zacząć obowiązywać przepisy o opodatkowaniu zagranicznych spółek kontrolowanych
Sejm uchwalił projekt nowelizacji ustaw o PIT i CIT, przewidujący m.in. opodatkowanie zagranicznych spółek kontrolowanych (CFC – Controlled Foreign Corporation). Zdaniem ekspertów to podatkowa rewolucja. Po wejściu w życie nowelizacji (co ma się stać z początkiem czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia ustawy) podatnicy będą musieli się liczyć z dodatkowymi kosztami związanymi z dokumentacją niezbędną dla celów CFC.

Kto do opodatkowania

Zgodnie z projektem zostaną opodatkowane w Polsce (według stawki 19 proc.) dochody uzyskiwane przez spółki zagraniczne kontrolowane przez polskich wspólników, utworzone głównie po to, by przenosić dochody do krajów o niższym poziomie opodatkowania.
Nowe regulacje będą dotyczyć przedsiębiorców, którzy spełnią łącznie trzy warunki. Po pierwsze, podatnik musi posiadać w sposób bezpośredni lub pośredni co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale zagranicznej spółki lub 25 proc. głosów w jej organach kontrolnych lub stanowiących, lub 25 proc. udziałów, z którymi jest związane prawo do uczestniczenia w zyskach tej spółki. Po drugie, co najmniej połowa przychodów zagranicznej spółki musi pochodzić z dywidend i innych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych, przychodów ze zbycia udziałów (akcji), wierzytelności, odsetek i pożytków od wszelkiego rodzaju pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także przychodów z praw autorskich, praw własności przemysłowej, w tym z tytułu zbycia tych praw, a także zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych.
Trzecim warunkiem jest to, aby co najmniej jeden z powyższych rodzajów przychodów (np. z akcji) podlegał w państwie, gdzie zagraniczna spółka ma siedzibę lub zarząd, opodatkowaniu według stawki niższej niż 14,25 proc.
Spełnienie tych warunków nie będzie wymagane, jeśli polski podatnik będzie posiadał udziały w spółkach z siedzibą lub zarządem w krajach uznawanych za raje podatkowe. Tu automatycznie wejdą w grę przepisy o CFC.

Wyłączenia regulacji

Nowe przepisy nie będą stosowane do zagranicznych spółek kontrolowanych podlegających opodatkowaniu od całości swoich dochodów w państwie UE lub w państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jeśli prowadzą one w tym państwie rzeczywistą działalność gospodarczą. Ustawa nie definiuje jednak, jaka działalność zostanie uznana za rzeczywistą.
Mateusz Chłosta, doradca podatkowy w RSM Poland KZWS, zwraca uwagę, że pojęcie to zostało zdefiniowane poprzez wiele dość enigmatycznych oraz pozwalających na sporą dozę uznaniowości terminów.
– To spowoduje w praktyce spory interpretacyjne, które zapewne znajdą rozstrzygnięcie ostatecznie na poziomie NSA – uważa ekspert.
Zdaniem Rafała Śmigórskiego, partnera w Grant Thornton, chodzi tu o działalność gospodarczą w zakresie produkcji, handlu czy usług, czyli faktyczną działalność operacyjną.
Kolejną grupą wyłączoną ze stosowania nowych przepisów są rezydenci, których zagraniczne spółki kontrolowane nie przekroczyły w roku podatkowym 250 tys. euro przychodów albo prowadzą rzeczywistą działalność gospodarczą poza UE i EOG, gdzie podlegają opodatkowaniu od całości swoich dochodów, a ich dochód nie przekracza 10 proc. przychodów osiągniętych z tytułu tej działalności (pod warunkiem że polski fiskus ma możliwość uzyskania informacji podatkowych z tych państw).
Rezydenci ci nie będą musieli stosować nowych przepisów, ale będą zobowiązani do prowadzenia dodatkowej dokumentacji.

Wymogi dla firm

Monika Ławnicka, doradca podatkowy i menedżer w Accreo, wskazuje, że zgodnie z projektem podatnicy będą musieli prowadzić rejestr zagranicznych spółek kwalifikujących się do objęcia opodatkowaniem CFC, a po zakończeniu roku podatkowego zagranicznej spółki – zaewidencjonować zdarzenia, które w niej wystąpiły, zgodnie z polskimi zasadami.
Ponadto na wezwanie organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej podatnicy będą musieli w ciągu 7 dni udostępnić ewidencje i rejestry. Podmioty opodatkowujące zagraniczne spółki kontrolowane będą też musiały złożyć zeznanie podatkowe, i to osobno dla każdej z zagranicznych spółek kontrolowanych.

Więcej wydatków

Nowelizacja będzie oznaczać dodatkowe koszty dla przedsiębiorców. Przede wszystkim – wskazuje Monika Ławnicka – wzrosną wydatki na obsługę administracyjno-księgową podatnika posiadającego udziały w zagranicznej spółce kontrolowanej. Będzie się to wiązać z koniecznością prowadzenia dodatkowych ewidencji, rejestrów i składania zeznań.
– Istotnym kosztem będą również tłumaczenia z języków obcych wszelkich dokumentów dotyczących zdarzeń gospodarczych w zagranicznej spółce. Niekiedy, z uwagi na odmienność polskich i zagranicznych reguł dotyczących ustalania dochodu podatkowego, podatnik będzie musiał ponieść dodatkowe wydatki na dostosowanie zagranicznych ksiąg do wymogów znowelizowanej ustawy o CIT – stwierdza ekspertka.
Dodaje, że wymóg przedstawiania ewidencji i rejestrów w ciągu 7 dni oznacza konieczność aktualizowania ich na bieżąco. Wymaga też wzmożonych kontaktów ze spółką zagraniczną i aktualizacji informacji na temat jej statusu.
Nawet jeśli zagraniczna spółka będzie prowadziła rzeczywistą działalność gospodarczą, a więc będzie wyłączona spod regulacji CFC, polski podatnik i tak będzie musiał gromadzić informacje oraz dokumenty uzasadniające spełnienie przesłanek tej rzeczywistej działalności.

Bez prostej optymalizacji

Zdaniem Rafała Śmigórskiego, partnera w Grant Thornton, uchwalone przez Sejm przepisy o CFC oznaczają, że znacząca większość zagranicznych struktur optymalizacyjnych stanie się nieefektywna. Wyjaśnia, że chodzi głównie o struktury wykorzystywane do tej pory do obniżenia opodatkowania dochodów ze sprzedaży udziałów czy akcji, czy też do zwiększenia efektywności podatkowej poprzez przenoszenie do zagranicznych spółek wartości niematerialnych (np. znaków towarowych).
– Wprowadzone przepisy nie oznaczają jednak końca optymalizacji polegających na lokowaniu określonych aktywności biznesowych w różnych jurysdykcjach podatkowych – mówi Rafał Śmigórski.
Wyjaśnia, że dalej będzie możliwa optymalizacja dotycząca działalności w zakresie produkcji, handlu czy usług (faktyczna działalność operacyjna).
– Uzyskanie przez spółkę zagraniczną odpowiedniego poziomu przychodów z działalności operacyjnej pozwoli na wykorzystanie jej również do optymalizacji opodatkowania transakcji kapitałowych, czy też do alokacji wartości niematerialnych – przekonuje ekspert.

Niektóre inne zmiany uchwalone w nowelizacji ustaw o PIT i CIT

● Zmiana przepisów w zakresie niedostatecznej kapitalizacji, w tym m.in.:

– zamiana dotychczasowego współczynnika zadłużenia do kapitału zakładowego (3:1) współczynnikiem zadłużenia do kapitałów własnych podatnika (1:1) pomniejszonych o pożyczkę podporządkowaną,

– przepisom tym będą podlegały nie tylko podmioty bezpośrednio, ale również pośrednio powiązane,

– wprowadzenie nowej, alternatywnej w stosunku do istniejącej metody zaliczania odsetek od pożyczek do kosztów uzyskania przychodów.

● Doprecyzowanie przepisów dotyczących cen transferowych.

● Zmiana przepisów dotyczących wymiany udziałów.

● Doprecyzowanie, że odsetki od lokat tworzonych w rachunku bankowym prowadzonym w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą przez osoby fizyczne oraz wspólników spółek osobowych są przychodem z działalności gospodarczej.

Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw został przyjęty przez Sejm, trafi teraz do Senatu