Subskrybuj nas na Youtube
Kwestia opodatkowania dochodu uzyskanego w związku z transakcjami na rynku kryptowalut nie jest jednoznaczna i łatwa do interpretacji dla podatników. Polskie przepisy nie przewidują bowiem bezpośrednio takiego źródła przychodu.
W ciągu ostatniego roku gorącym tematem stał się szeroko rozumiany rynek kryptowalut. Dynamika wzrostu wartości poszczególnych kryptowalut pozwoliła na osiągnięcie przez pewną grupę podatników istotnych zysków, które zostały zrealizowane w postaci wymiany na tradycyjną walutę czy wymiany na usługi lub towary. Często podatnicy mogli też wygenerować wirtualne zyski, które nie podlegały realizacji w żadnej z ww. postaci.
Fiskus nie ma wątpliwości
W odniesieniu do osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej w zakresie obrotu kryptowalutami, polski fiskus prezentuje jednolite stanowisko. Zgodnie z nim przychód ze zbycia kryptowalut powinien zostać zakwalifikowany zgodnie z art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT), tj. jako zbycie praw majątkowych. Wskazany przepis nie zawiera zamkniętego katalogu źródeł objętych niniejszą regulacją, stąd też stanowisko fiskusa jest uzasadnione. Dochód ze zbycia praw majątkowych podlega progresywnemu opodatkowaniu z zastosowaniem odpowiednio stawek 18 proc. i 32 proc., i powinien zostać wykazany w rocznym zeznaniu podatkowym.
Kwalifikacja przychodu jest również jasna w odniesieniu do osób, które prowadzą działalność gospodarczą w zakresie profesjonalnego obrotu prowadzonego na rynku kryptowalut. Należy przy tym pamiętać, że są konieczne do spełnienia warunki, pozwalające na uznanie przychodu za pochodzący z działalności gospodarczej. Przy założeniu, że odpowiednie kryteria są spełnione, organy podatkowe potwierdzają możliwość zaliczenia przychodu do źródła wskazanego w art. 14 ustawy o PIT (pozarolnicza działalność gospodarcza). Podatnik ma możliwość wyboru (dokonanego w odpowiednim czasie) formy opodatkowania, tj. liniowej stawki 19 proc. albo zasad ogólnych (progresywne stawki 18 proc. i 32 proc.). Podobnie jak w przypadku osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej istnieje konieczność złożenia rocznego zeznania podatkowego.
Nabycie pierwotne
W obliczu bieżącej praktyki interpretacyjnej organów skarbowych wydaje się, że większych problemów nie budzi kwestia podatkowej oceny nabycia pierwotnego, czyli tzw. wykopywania kryptowalut (z ang. mining). W odniesieniu do składanych w tym zakresie wniosków o wydanie interpretacji indywidualnych fiskus zajmował pozytywne dla podatników stanowisko, zgodnie z którym przychód nie powstaje w momencie wykopania kryptowaluty. Przykładem na takie podejście jest interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 grudnia 2017 r. (nr 0113-KDIPT2-1.4011.472.2017.1.DJD). Organ wskazał, że: „W świetle obowiązujących przepisów prawa ww. kryptowaluty nie są walutami uznawanymi jako prawny środek płatniczy. Nie są również stosowane w rozliczeniach międzynarodowych w sensie prawnym, ponieważ nie posługują się nimi żadne instytucje publiczne. W konsekwencji, w zakresie zagadnień dotyczących obrotu kryptowalutami, nie można automatycznie stosować rozwiązań, jakie mają zastosowanie do waluty tradycyjnej”. Pogląd taki nie jest zbieżny z coraz częściej prezentowanym przez dyrektora KIS stanowiskiem w zakresie konsekwencji wymiany kryptowalut (tj. powstanie przychodu w momencie wymiany jednej kryptowaluty na inną kryptowalutę).
Sytuację pogarszają rozbieżne interpretacje
Jak wskazano wyżej, kontrowersje budzi kwestia określenia momentu powstania przychodu z transakcji zbycia i wymiany kryptowalut. Na istnienie problemu wskazuje m.in. rozbieżność w praktyce organów podatkowych, co jest potwierdzone w różnych stanowiskach prezentowanych w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Wątpliwości dotyczą szczególnie sytuacji, w której nie dochodzi do wymiany na żadną z tradycyjnych walut.
W odniesieniu do przedstawionej sytuacji korzystna dla podatnika interpretacja indywidualna (nr 0113-KDIPT2-1.4011.240.2017.2.MGR) została wydana 24 października 2017 r. Organ uznał w niej, iż: „W przypadku zamiany jednego rodzaju kryptowaluty na inny rodzaj kryptowaluty, należy wskazać, że rzeczywistą wartość kryptowaluty można wycenić dopiero w momencie jej sprzedaży w zamian za walutę tradycyjną bądź dokonania zapłaty nią za towar bądź usługę. Tym samym momentem powstania przychodów w związku z zamianą jednego rodzaju kryptowaluty na inny jest moment zawarcia transakcji, tj. ich sprzedaż – przewalutowanie na walutę tradycyjną, kiedy to wnioskodawca otrzymuje określone wartości pieniężne”. Należy pamiętać, że ww. interpretacja wydana została w odniesieniu do sytuacji osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w zakresie obrotu kryptowalutami.
Zaprezentowane przez organ stanowisko wydaje się racjonalne ze względu na aspekty techniczne oraz charakterystykę rynku. Ze względu na często bardzo istotne zmiany wartości kryptowalut, do których dochodzi w relatywnie krótkim czasie, zasadne wydaje się rozpoznanie momentu podatkowego w chwili realizacji transakcji do jednej z tradycyjnych walut. Odmienne podejście mogłoby spowodować sytuację, w której podatnik nigdy realnie nie posiadał środków pieniężnych, od których ma zapłacić podatek. W skrajnej sytuacji w przypadku istotnego spadku kursu kryptowaluty (na którą dokonano wymiany), nie posiadałby nigdy wystarczających środków na opłacenie podatku dochodowego z tytułu takiej wymiany. Należy pamiętać, że w odniesieniu do odpłatnego zbycia praw majątkowych (art. 9 ust. 3 i 3a ustawy o PIT) nie ma możliwości obniżenia o stratę za dany rok podatkowy dochodu z danego źródła, uzyskanego w trakcie kolejnych lat podatkowych (zgodnie z warunkami wskazanymi w ustawie o PIT). Jest to kolejny czynnik stawiający w niekorzystnej sytuacji osoby fizyczne, dokonujące transakcji na kryptowalutach poza działalnością gospodarczą. Między innymi również z tego względu opodatkowaniu powinien podlegać dochód zrealizowany w postaci tradycyjnej waluty (mający rzeczywisty charakter dochodu).
Sytuację podatników komplikuje niejednolita praktyka organów podatkowych. Przykładem jest interpretacja indywidualna wydana 29 listopada 2017r. w odniesieniu do osoby prowadzącej działalność gospodarczą (nr 0111-KDIB1-1.4011.165.2017.1.BK). Organ wskazał, że: „Przychód po stronie wnioskodawcy powstanie nie tylko w sytuacji, gdy dojdzie do zamiany kryptowaluty na walutę tradycyjną lub zamiany kryptowaluty na wskazany we wniosku towar czy usługę, jak słusznie wskazał wnioskodawca, lecz także wtedy, gdy ma miejsce zamiana jednej kryptowaluty na inną kryptowalutę. Nie można bowiem utożsamiać »przewalutowania« jednej kryptowaluty na inną z przypadkiem przewalutowania tradycyjnej waluty (np. euro na PLN). Zamianę walut wirtualnych należy traktować analogicznie jak zamianę jakichkolwiek praw majątkowych (np. wierzytelności)”.
Co prawda, wskazana powyżej interpretacja określa sytuację osoby prowadzącej działalność gospodarczą, a przepisy dotyczące momentu uzyskania przychodu są różne w odniesieniu do osób prowadzących i nieprowadzących działalności gospodarczej, jednak teza postawiona przez organ jest na tyle ogólna, że mogłaby znaleźć zastosowanie również w sytuacji osób nieprowadzących działalności gospodarczej. W obliczu powyższego fiskus powinien przyjąć jednolite stanowisko, bowiem obecna sytuacja nie pozwala podatnikom na komfort w zakresie podejścia zastosowanego przy rozliczeniu dochodu pochodzącego ze sprzedaży kryptowalut.
KUP
Należy zauważyć, że możliwość rozpoznania kosztów uzyskania przychodu przysługuje zarówno podatnikom uzyskującym przychód z tytułu sprzedaży praw majątkowych, jak i tym uzyskującym przychód z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Organ interpretacyjny potwierdził taką możliwość m.in. w odniesieniu do sytuacji, gdy podatnik dokonuje transakcji obrotu kryptowalutą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Zgodnie z interpretacją wydatek poniesiony na nabycie kryptowaluty należy traktować jako koszt uzyskania przychodu, o którym mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT (interpretacja dyrektora KIS z 5 stycznia 2018 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.453.2017.1.AC).
Podtrzebne odrębne regulacje
Mając na uwadze wątpliwości podatników związane z brakiem w polskim systemie odrębnych regulacji dotyczących opodatkowania dochodów uzyskanych na rynku kryptowalut, z pewnością pożądaną z punktu widzenia podatników sytuacją byłoby bezpośrednie unormowanie przez ustawodawcę kwestii opodatkowania takich dochodów. Uwzględniając rosnącą popularność rynku kryptowalut, coraz częściej będzie dochodziło do sytuacji, w której podatnicy będą stawali przed opodatkowaniem uzyskanego dochodu z tego tytułu. Istotne jest również to, aby nie odstraszyć podatników zajmujących się takim obrotem od naszej jurysdykcji podatkowej. Zdarza się bowiem, że niektóre kraje Unii Europejskiej przewidziały korzystniejsze zasady opodatkowania takich dochodów. Przykładem na rozsądne i przyjazne dla podatników podejście do opodatkowania dochodu z tytułu transakcji na kryptowalutach jest Austria.
WAŻNE
Przychód ze sprzedaży kryptowalut może być zakwalifikowany jako przychód ze zbycia praw majątkowych (w przypadku osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej) albo jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.
WAŻNE
Problem z określeniem momentu powstania przychodu z transakcji zbycia i wymiany kryptowaluty zdaje się mieć nawet dyrektor KAS, którego interpretacje indywidualne w tym zakresie często są rozbieżne.
WAŻNE
Biorąc pod uwagę wciąż rosnącą popularność rynku kryptowalut, polski rząd powinien przygotować odrębne przepisy, które uregulują kwestię opodatkowania dochodów uzyskanych z tego tytułu. Takie przepisy ma już np. Austria.
Definicja
Kryptowaluty to wirtualne znaki legitymacyjne o charakterze zbliżonym do pieniądza bezgotówkowego, jednak nie mieszczą się one w zakresie ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2003 ze zm.). Nie posiadają centralnego emitenta ani instytucji kontrolującej ich obrót. Ich wartość rynkowa jest zdeterminowana tylko i wyłącznie przez wolnorynkowe mechanizmy popytu i podaży w serwisach wymiany, na podstawie których ustala się ich aktualny kurs w stosunku do walut takich jak euro czy polski złoty. Najpopularniejszą kryptowalutą jest bitcoin, jednak istnieje kilkaset innych, np. dash, ethereum, litecoin, monero czy ripple.
Kryptowaluty można nabyć w sposób:
● pierwotny („wydobywanie”, „wykopywanie”, „mining”) – proces ten polega na wykorzystywaniu mocy obliczeniowej komputera przez użytkownika systemu, w wyniku czego otrzymuje on określoną liczbę nowych jednostek kryptowaluty, które są zapisywane w wirtualnym portfelu użytkownika;
● pochodny – sposób ten zakłada nabywanie jednostek kryptowaluty od podmiotów trzecich, w szczególności przez zawieranie transakcji na giełdach kryptowalut oraz zakup kryptowaluty od indywidualnego posiadacza.
NADZÓR OSTRZEGA!
Obrót kryptowalutami w Polsce nie narusza prawa krajowego ani unijnego. Ich posiadanie wiąże się jednak z wieloma rodzajami ryzyka, przed którymi ostrzegają Narodowy Bank Polski i Komisja Nadzoru Finansowego (pisaliśmy o tym w DGP nr 240 z 12 grudnia 2017 r.).
Podstawa prawna
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 200 ze zm.).