Uchwała izby wzywa ministra sprawiedliwości do wszczęcia prac nad reformą wynagrodzeń za świadczoną przez adwokatów pomoc prawną z urzędu, które zdaniem adwokatów są zbyt niskie. Zgromadzenie izby jednocześnie zamierza zobowiązać Okręgową Radę Adwokacką w Częstochowie do zaniechania na okres 30 dni wyznaczania i przekazywania do sądów powszechnych zarządzeń o wyznaczaniu pełnomocników z urzędu oraz kandydatów na kuratorów.

– Uchwała została podjęta w związku z tym, że stawki wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną przez adwokatów z urzędu w sprawach cywilnych, karnych, jak i w sprawach, w których profesjonalni pełnomocnicy występują w roli kuratorów, nie uległy zmianie od lat – mówi DGP Anna Maria Wojakowska, rzecznik prasowy Okręgowej Rady Adwokackiej w Częstochowie.

– Rozporządzenie wciąż przewiduje np. 120 zł lub 180 zł za reprezentację w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Takie wynagrodzenie jest zasądzane za często wieloletnie procesy, co jest całkowicie nieadekwatne do nakładu pracy, w ramach którego mieści się m.in. stawiennictwo na rozprawie, przygotowanie pism procesowych czy kontakt z klientem – dodaje.

Adwokaci mają dość czekania

Wiele stawek za urzędówki nie było zmienianych od 2002 r., a więc od prawie 23 lat.W grudniu 2024 r. minister sprawiedliwości zmienił rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości i podniósł kwoty za jedenaście czynności związanych z określonymi sprawami, m.in. o stwierdzenie nabycia spadku, opróżnienie lokalu, skargi na czynności komornika, nawiązanie umowy o pracę czy o świadczenia odszkodowawcze należne z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Nie usatysfakcjonowało to jednak środowiska adwokackiego i radcowskiego, zdaniem którego większość stawek za urzędówki wciąż nie odpowiada nakładom pracy.

– NRA już od czterech lat prowadzi intensywną działalność na rzecz skłonienia ministra sprawiedliwości do zajęcia się tym problemem. W marcu tego roku podjęliśmy kolejną uchwałę w tej sprawie – zauważa prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Przemysław Rosati. Jesczcze w marcu NRA skierowała pismo do ministra sprawiedliwości Adama Bodnara z apelem o pilne podjęcie działań mających na celu zabezpieczenie w budżecie na 2026 r. odpowiednich środków finansowych na pomoc prawną z urzędu, a także o kolejną zmianę rozporządzenia w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2024 r., poz. 763 ze zm.) i określenie wynagrodzeń na poziomie odpowiadającym aktualnym realiom rynkowym i rzeczywistej wartości świadczeń.

– Uchwała, która w ostatnim czasie została podjęta przez zgromadzenie Częstochowsko-Piotrkowskiej Izby Adwokackiej, stanowi wsparcie i kontynuację naszych działań – podkreśla mec. Rosati.

Mec. Wojakowska jest przekonana, że najlepsze efekty może przynieść skoordynowana akcja wszystkich zainteresowanych podmiotów.

– Pojawiła się idea, aby podobne uchwały podjęły również inne izby adwokackie. Chcemy też, aby te akcje zostały skorelowane z NRA, która również jest świadoma problemu. Przez 30 dni od daty wejścia w życie uchwały Okręgowa Rada Adwokacka w Częstochowie nie będzie wyznaczać i przekazywać do sądów powszechnych zarządzeń o wyznaczeniu pełnomocnika z urzędu lub kandydata na kuratora w postępowaniu cywilnym i karnym – mówi adwokatka. Zastrzega, że na razie nie podjęto decyzji, kiedy przestaną być wskazywani pełnomocnicy z urzędu.

Radcowie też niezadowoleni

Również środowisko radców prawnych zabiega o podniesienie stawek za urzędówki. Radca prawny Rafał Robak uważa, że skorelowane działania przedstawicieli obu prawniczych zawodów odniosłyby największy sukces, tym bardziej, że interes jest wspólny.

– Wielokrotnie członkowie obu samorządów czuli się pozostawieni samym sobie w zakresie ochrony ich interesów. Wcześniejsze inicjatywy, które m.in. doprowadziły do zmiany wynagrodzeń za urzędówki, były wynikiem oddolnych działań, czyli skarg pojedynczych adwokatów czy radców prawnych – zauważa.

– Jednak efekty tych działań, czyli najpierw zrównanie stawek urzędówek ze stawkami z wyboru, a następnie podniesienie ich tylko w kilkunastu sprawach, nie są wystarczające. Obecnie ustalone stawki w żaden sposób nie odpowiadają rzeczywistym kosztom pomocy. Tym bardziej cieszy fakt, że zgromadzenie Częstochowsko-Piotrkowskiej Izby Adwokackiej, które nie jest najbardziej licznym samorządem, podjęło działania tak daleko idące. Mam wrażenie, że akurat w samorządzie adwokackim czara goryczy się przelała – dodaje mec. Robak.

Jego zdaniem w ostatnich miesiącach widać narastający sprzeciw wobec tego, jak traktowani są pełnomocnicy procesowi przez sądy i resort sprawiedliwości.

– Najpierw sprzeciw Okręgowej Rady Adwokackiej we Wrocławiu i jasne stanowisko, aby uwzględniać wnioski pełnomocników o zmianę terminów rozpraw z powodu urlopów adwokatów. Następnie przyłączenie się ORA w Warszawie do postępowania sądowego indywidualnego adwokata o przyznanie wynagrodzenia za gotowość do niesienia pomocy prawnej podczas dyżuru obrończego w postępowaniu przyspieszonym, no i wydana uchwała w ostatnich dniach – wylicza Rafał Robak.

– Martwi tylko fakt, że samorząd radcowski, który jest dużo liczniejszy niż adwokacki, nie potrafi podjąć jednoznacznie zdecydowanych działań, ograniczając się do wystąpień kierowanych przez Krajową Radę Radców Prawnych do MS i wskazując na konieczność urealnienia wysokości stawek wynagrodzeń pełnomocników z urzędu. Rzeczywiste zmiany przyniosły tylko procesy podejmowane bezpośrednio przez indywidualnych radców prawnych, bez wsparcia samorządu – konkluduje prawnik. ©℗

120 zł wynosi opłata w sprawach z zakresu prawa pracy o inne roszczenia niemajątkowe

180 zł wynosi opłata w sprawach o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne lub przywrócenie do pracy