Przedsiębiorca może podważyć notarialny dział spadku, którym dłużnik pozbywa się nieruchomości

Nasza spółka jest wierzycielem wobec dłużnika X i uzyskała w stosunku do niego tytuł wykonawczy. Niedawno dłużnik, jako spadkobierca, nabył w spadku lokal mieszkalny, ale „pozbył się” go, zawierając umowę o dział spadku u notariusza i przenosząc darmowo własność lokalu na innego członka rodziny. Czy spółka może podważyć taką czynność notarialną, aby prowadzić egzekucję i odzyskać należności?

Analizując przedstawioną sprawę, warto przywołać wyrok Sądu Rejonowego w Katowicach z 4 lipca 2024 r. (sygn. akt II C 275/24). Sąd weryfikował powództwo wierzyciela o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną. W tym przypadku dłużnik jako spadkobierca dokonał notarialnego działu spadku, przenosząc własność nieruchomości na inną osobę (córkę). W opinii sądu jednak taka umowa, której przedmiotem było przeniesienie własności 1/2 lokalu mieszkalnego, była bezskuteczna w całości w stosunku do spółki z o.o. Została bowiem zawarta z pokrzywdzeniem wierzyciela.

Sąd powołał się na art. 528 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli, osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli”.

Ponadto sąd przyjął, że powództwo o ochronę wierzyciela w razie nie wypłacalności dłużnika jest zasadne za każdym razem, gdy:

• dłużnik dokonuje czynności prawnej;
• na skutek tej czynności prawnej dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności;
• dłużnik ma świadomość działania z pokrzywdzeniem wierzyciela;
• druga strona czynności prawnej wie, lub przy zachowaniu należytej staranności może się dowiedzieć, że dłużnik działa z pokrzywdzeniem wierzyciela, chyba że druga strona czynności prawnej uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie.

Sąd ustalił także, że dłużnik przeniósł na córkę swój udział w nieruchomości bezpłatnie. Stwierdził m.in., że skoro nabyła ona od dłużnika udział w nieruchomości nieodpłatnie, nie może skutecznie podnieść zarzutu braku wiedzy o zobowiązaniach dłużnika.

Co więcej, przed wytoczeniem powództwa wierzyciel dwukrotnie kierował egzekucję przeciwko dłużnikowi i dwukrotnie egzekucja ta była umarzana z uwagi na jej bezskuteczność. To w opinii sądu dowodzi, że na skutek zawarcia umowy z córką dłużnik stał się niewypłacalny w wyższym stopniu. Finalnie sąd przyjął, że wszystkie przesłanki umożliwiające podważenie umowy działu spadku zostały spełnione, co oznacza, że spółka może skutecznie prowadzić czynności egzekucyjne w stosunku do nieruchomości.

Biorąc pod uwagę powyższe, czytelnik może wytoczyć powództwo przeciwko osobie, która uzyskała lokal w wyniku działu spadku. Działania dłużnika X można zatem podważyć w zakresie przeniesienia własności nieruchomości na rzecz członka rodziny. Uzyskanie wyroku sądowego umożliwi spółce prowadzenie egzekucji z tej nieruchomości. ©℗