Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów rozstrzygnie wątpliwości dotyczące legitymacji podmiotu uczestniczącego w kampanii referendalnej do zaskarżania uchwał Państwowej Komisji Wyborczej.
Zagadnienie prawne przedstawione przez prezes IKNiSP Joannę Lemańską zmierza do ustalenia, czy podmiotowi uprawnionemu do udziału w kampanii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych – o którym mowa w art. 48 ust. 1 i 3 ustawy o referendum ogólnokrajowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 851 ze zm.) – przysługuje prawo do wniesienia skargi do SN na uchwałę PKW podjętą w zakresie wytycznych oraz wyjaśnień związanych z przeprowadzeniem referendum. Ustawa referendalna nie rozstrzyga tej kwestii, odsyłając jedynie do odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu wyborczego.
Wątpliwość ta była różnie rozstrzygana w orzecznictwie. Przykładowo w postanowieniu z 7 września 2023 r. (sygn. akt I NSW 14/23) SN stanął na stanowisku, że stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna uczestnicząca w kampanii referendalnej ma prawo zaskarżyć wytyczne odnoszące się do referendum – analogiczne do pełnomocnika wyborczego, który zgodnie z kodeksem wyborczym jest uprawniony do zaskarżania wytycznych odnoszących się do wyborów.
Takie stanowisko SN oparł na „domniemaniu drogi sądowej” i prokonstytucyjnej interpretacji przepisów. Od tego poglądu, wyrażonego jeszcze w kilku innych orzeczeniach, SN odstąpił w postanowieniu z 5 października 2023 r. (sygn. akt I NSW 73/23), uznając, że „nie ma jakichkolwiek podstaw normatywnych, w szczególności podstaw konstytucyjnych, dla przyjęcia wyżej wskazanej interpretacji”.
Prezes IKNiSP w swoim wniosku zwróciła uwagę, że z jednej strony nie do końca jasny jest interes podmiotu uprawnionego do udziału w kampanii referendalnej w kwestionowaniu wytycznych i wyjaśnień, a z drugiej przyjęcie rygorystycznego poglądu w zasadzie niweluje możliwość zaskarżania takich uchwał PKW. Sprawa otrzymała sygn. akt I NZP 1/24.©℗