Naczelna Rada Adwokacka postuluje odejście od uzasadniania wyroków w sprawach karnych na urzędowych formularzach. Argumentuje to m.in. koniecznością zapewnienia stronom postępowania prawa do rzetelnego procesu.

Petycję w sprawie wprowadzenia stosownych zmian w kodeksie postępowania karnego NRA wniosła do Sejmu, Senatu i Rady Ministrów. Jej autorem jest prezes NRA Przemysław Rosati.

Obowiązek sporządzania uzasadnień na formularzach wynika z art. 99a k.p.k., który wszedł w życie w grudniu 2019 r. Dotyczy wyroków sądu pierwszej instancji (w tym nakazowych i łącznych) oraz wyroków sądu odwoławczego i wyroków wydanych w postępowaniu o wznowienie postępowania. Wzór formularza określa w rozporządzeniu minister sprawiedliwości.

Według palestry formularz powoduje, że oskarżony nie może zapoznać się z pełną argumentacją sądu w odniesieniu do odpowiedzialności karnej za przypisany czyn. Jak czytamy w uzasadnieniu petycji: „treść zawarta w formularzu jest lakoniczna, a sam formularz nie pozwala sądowi na pełne przedstawienie merytorycznej strony rozstrzygnięcia, które zostało wydane. Co oczywiste utrudnia to nie tylko możliwość polemiki apelacyjnej, ale także samej kontroli instancyjnej wydanego orzeczenia, z tego powodu, że wielokroć trudno poznać motywy, którymi kierował się sąd wydający orzeczenie i sporządzający jego uzasadnienie na formularzu wskazanym w art. 99a k.p.k.”.

Autor petycji przytacza orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zgodnie z którym jakość uzasadnienia wyroku jest istotnym elementem prawa do rzetelnego procesu. Przywołuje także badanie ankietowe przeprowadzone przez NRA wśród sędziów i adwokatów. Wynika z niego, że na skutek wprowadzenia formularzy uzasadnienia nie stały się bardziej czytelne i przejrzyste. Respondenci oceniali ponadto, że taki sposób sporządzania uzasadnień zagraża rzetelności procesu lub wręcz ją narusza.

NRA przypomina również o orzecznictwie, zgodnie z którym, jeśli nie ma możliwości sporządzenia uzasadnienia wyroku na formularzu w sposób gwarantujący prawo do rzetelnego procesu odwoławczego, sąd powinien uzasadnić swoje stanowisko w tradycyjny sposób, powołując się na bezpośrednio stosowany przepis konstytucji.©℗