Projekt ustawy. Rejestracja stowarzyszenia w jeden dzień

Osoby zamierzające założyć stowarzyszenie będą mogły uchwalić jego statut również przy wykorzystaniu odpowiedniego wzorca – przewiduje komisyjny projekt ustawy.

Dokument datowany na 25 stycznia br. zakłada nowelizację prawa o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2261), ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 685 ze zm.; dalej: ustawa o KRS) oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1144 ze zm.). Jego celem jest, jak czytamy w uzasadnieniu, „wprowadzenie do systemu prawnego rozwiązania pozwalającego na szybką rejestrację stowarzyszeń rejestrowych w oparciu o wzorzec statutu”.

Do laski marszałkowskiej projekt skierowała sejmowa komisja ds. petycji, którą w dalszych pracach będzie reprezentować posłanka Urszula Augustyn. Inicjatywa ustawodawcza, którą komisja uznała za zasadną, to pokłosie petycji Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych złożonej jeszcze w 2021 r. „Wolność zrzeszania się jest realizowana przez polskich obywateli głównie w formie stowarzyszeń. W 2018 r. wg danych GUS stowarzyszenia i podobne organizacje społeczne stanowiły najliczniejszą grupę rejestrowych organizacji non-profit – 70 tysięcy podmiotów. Praktyka wskazuje, że jedną z barier do ich powstawania jest proces rejestracji” – pisali autorzy wystąpienia skierowanego do posłów.

Zarówno sama petycja, jak i uzasadnienie powstałego z jej inspiracji projektu odwołują się do pozytywnych doświadczeń systemu S24, który od początku 2012 r. zapewnia możliwość rejestracji niektórych podmiotów gospodarczych przez internet. Obecnie system ten umożliwia złożenie wniosku o wpis do KRS spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki jawnej, spółki komandytowej i prostej spółki akcyjnej.

Petycja zawierała nawet propozycję gotowego wzorca statutu stowarzyszenia. Komisja zaproponowała jednak, że na jej podstawie wzorzec zostanie określony w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości. Ma być udostępniony w systemie teleinformatycznym. Założyciele organizacji non profit, chcący z niego skorzystać, będą musieli wypełnić formularz wzorca oraz opatrzyć go kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi, zaufanymi albo osobistymi.

Obecnie statut stowarzyszenia uchwalają jego założyciele, art. 10. ust. 1 prawa o stowarzyszeniach wymienia zaś wymagania, jakie taki dokument musi spełniać. Jego zgodność z przepisami prawa sprawdza sąd rejestrowy. Co prawda zgodnie z ustawą o KRS sąd rejestrowy rozpatruje wniosek o wpis stowarzyszenia nie później niż w terminie siedmiu dni, ale – jak zauważają organizacje pozarządowe i na co zwróciło uwagę w swojej opinii Biuro Analiz Sejmowych – w praktyce proces ten często trwa wiele tygodni. Nowy tryb będzie szybszy: wniosek o wpis stowarzyszenia, którego statut został uchwalony przy wykorzystaniu wzorca, sąd rejestrowy rozpozna w terminie jednego dnia od daty jego wpływu.

Korzystanie ze wzorca będzie dobrowolne, obecna ścieżka rejestracji stowarzyszeń zostanie utrzymana. Projekt przewiduje natomiast zachętę dla tych, którzy zechcą z nowej możliwości skorzystać – opłata za rejestrację będzie o połowę niższa. Obecnie za wpis stowarzyszenia do rejestru trzeba zapłacić 250 zł, a jeśli stowarzyszenie zamierza prowadzić działalność gospodarczą i musi uzyskać wpis także do rejestru przedsiębiorców – 500 zł. Jak przyznają autorzy projektu, z powodu obniżenia opłat ustawa może wywołać „znikome uszczuplenie przychodów budżetu państwa”. Jednocześnie jednak argumentują, że „należy brać pod uwagę, że rozpatrywanie takich wniosków wymaga dużo mniejszego nakładu pracy, a sam fakt stworzenia wzorca może być czynnikiem zwiększającym skłonność obywateli do tworzenia stowarzyszeń”.

Projekt przewiduje, że minister sprawiedliwości określi i udostępni w systemie teleinformatycznym również wzorzec uchwały zmieniającej statut stowarzyszenia. Stowarzyszenia będą mogły z niego korzystać pod warunkiem, że wcześniej ich statut nie był zmieniany w inny sposób niż przy wykorzystaniu wzorca.

Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2025 r.©℗