Przez ustalony okres powiernik korzysta z praw wspólnika

W celu zabezpieczenia kredytu lub pożyczki wspólnik spółki może dokonać tzw. powierniczego zbycia posiadanych udziałów. W wyniku takiej transakcji udziały przechodzą do majątku nabywcy nazywanego powiernikiem. Jakie prawa i obowiązki ma powiernik? - pisze Dr Marcin Borkowski radca prawny w GWW.

Wyjaśnijmy, że wyżej wymienione przejście udziałów następuje na podstawie umowy zbycia zawartej między dotychczasowym wspólnikiem spółki a powiernikiem. Z punktu widzenia osób trzecich – po dokonaniu tej czynności prawnej – udziałowcem spółki staje się powiernik. Z tego tytułu przysługuje mu m.in. prawo głosu na zgromadzeniu wspólników spółki. Jednak w umowie powierniczej można zawrzeć postanowienia dotyczące sposobu wykonywania praw w spółce, w tym prawa głosu. Zbywca udziałów może przekazać w ten sposób powiernikowi instrukcje, jak korzystać z praw wspólnika w okresie obowiązywania powiernictwa. Należy bowiem pamiętać o tym, że jeżeli powierzający nie udzieli takich pisemnych instrukcji co do sposobu wykonywania praw związanych z udziałami, to powiernik nie jest zobligowany, aby się po nie zwracać. Podkreślono to w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 17 grudnia 2019 r. (sygn. akt I ACa 514/19).

Jednocześnie warto zaznaczyć, że udzielone instrukcje wywołują wyłącznie wewnętrzny skutek. Za ich złamanie powiernik ponosi jedynie odpowiedzialność odszkodowawczą.

Dlatego z punktu widzenia powierzającego szczególnie ważne jest, aby umowa określała zasady odpowiedzialności powiernika. Można w niej zamieścić postanowienie o karze umownej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań, w tym np. naruszenia przez powiernika postanowień umowy powiernictwa. Jeśli więc taka umowa nie określa zasad korzystania z udziałów, może to doprowadzić do nieporozumień.

Natomiast po spełnieniu warunków ustalonych w umowie powiernictwa obowiązkiem powiernika jest przeniesienie udziałów z powrotem na zbywcę. Zbywca udziałów ma więc roszczenie wobec powiernika o ich powrotne nabycie. Ma ono jednak charakter obligacyjny i powinno wynikać z dodatkowej umowy zawartej przez strony. ©℗