Termin na wszczęcie postępowania nie budzi już wątpliwości

Przepis wyznaczający sześciomiesięczny termin na wszczęcie postępowania nie ma zastosowania do spraw o kary pieniężne z przepisów SENT – wynika z utrwalonego orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Pytanie prawne w tej sprawie zadał rzecznik małych i średnich przedsiębiorców. Chodziło o wyjaśnienie kwestii zakresu zastosowania przepisów ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.) o terminie wszczęcia postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej na przedsiębiorców, do których stosuje się przepisy ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (tzw. ustawy SENT; t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 104 ze zm.). Przepis art. 26 ust. 5 tej ustawy odsyła bowiem do odpowiedniego stosowania przepisów ordynacji podatkowej, która z kolei w art. 165b par. 1 stanowi, że w przypadku ujawnienia przez kontrolę podatkową nieprawidłowości co do wywiązywania się przez kontrolowanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego oraz niezłożenia przez podatnika deklaracji lub niedokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, organ podatkowy wszczyna postępowanie nie później niż w terminie sześciu miesięcy od zakończenia kontroli.

W orzecznictwie sądów administracyjnych, zwłaszcza NSA, doszło – zdaniem rzecznika małych i średnich przedsiębiorców – do istotnych rozbieżności interpretacyjnych. Zgodnie z jedną linią orzeczniczą zastosować należy wskazany w art. 165b par. 1 ordynacji podatkowej termin sześciomiesięczny na wszczęcie postępowania podatkowego, co oznacza, że późniejsze rozpoczęcie sprawy podatkowej jest naruszeniem procedury i powinno skutkować uchyleniem decyzji organów skarbowych i umorzeniem postępowania. Druga linia zaś prezentuje dokładnie przeciwny pogląd, zgodnie z którym wskazany przepis nie ma zastosowania i sprawy powinny być rozpoznawane merytorycznie.

NSA, obradując w składzie rozszerzonym, odmówił wydania uchwały w tej sprawie. W uzasadnieniu orzeczenia wskazał, że do wydawania tzw. uchwał abstrakcyjnych (czyli orzekanych na wniosek uprawnionych organów, do których skądinąd należy też rzecznik MŚP, w oderwaniu od konkretnych spraw i sytuacji faktycznych, a służących ujednolicaniu praktyki i orzecznictwa) powinno dochodzić tylko w sytuacji faktycznej i nadal istniejącej rozbieżności w judykaturze sądów administracyjnych. Zdaniem NSA w przypadku rozpoznawanego wniosku rzecznika taka sytuacja nie ma miejsca.

– Rację miał wnioskodawca, że istniały pewne różnice w orzecznictwie co do stosowania art. 165b par. 1 ordynacji podatkowej w przypadkach spraw o nałożenie kary pieniężnej wynikającej z przepisów ustawy SENT. Ale od ponad roku taka rozbieżność już nie istnieje i ta sytuacja datuje się od wydania przez NSA wyroku z 3 marca 2022 r., sygn. akt II GSK 35/22. Obecnie składy orzekające NSA zdecydowanie przyjmują wskazaną we wniosku drugą linię orzeczniczą, zgodnie z którą wskazany przepis ordynacji podatkowej nie ma zastosowania w postępowaniu dotyczącym nałożenia kar pieniężnych za naruszenia przepisów ustawy SENT. Zatem wykładnia sądów administracyjnych w tej kwestii jest już realna, aktualna i stabilna. Pewne rozbieżności, w tym także wskazane we wniosku, mają już charakter jedynie historyczny. Tym samym nie ma podstaw do podjęcia uchwały przez NSA na podstawie art. 15 par. 1 pkt 2 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – powiedziała sędzia Gabriela Jyż. ©℗

orzecznictwo