Problemy z PESEL-em w postępowaniu administracyjnym zostały rozwiązane. NSA obradując w składzie 7 sędziów, wydał uchwałę, zgodnie z którą niepodanie tego numeru w skardze do sądu administracyjnego będącej pierwszym pismem w sprawie jest brakiem formalnym podlegającym uzupełnieniu, a gdy strona tego nie zrobi, jej skarga będzie odrzucona.
Problem ten powstał w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie administracyjnym, jak należy traktować sytuację, w której skarżący będący osobą fizyczną nie podał w piśmie procesowym swojego numeru PESEL, podczas gdy tenże numer już znajdował się w aktach sprawy administracyjnej i był podany wcześniej (np. w dokumentacji sprawy, decyzji administracyjnej podlegającej zaskarżeniu). Zarysowały się w tej kwestii dwa stanowiska: według jednego, gdy w aktach administracyjnych znajduje się już numer PESEL strony wnoszącej skargę, nie można uznać, że niepodanie tego numeru w skardze, będące rzeczywiście naruszeniem przepisów o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, stanowi brak formalny uniemożliwiający nadanie skardze prawidłowego biegu. Nie trzeba więc wzywać strony do uzupełnienia tego braku i można dalej procedować. Według przeciwnego stanowiska – jest to naruszenie procedury sądowo-administracyjnej, które stanowi istotny brak formalny, który strona ma uzupełnić na wezwanie sądu. Jeżeli tego nie zrobi – skarga ma zostać odrzucona. Z powodu tych rozbieżności Prezes NSA zdecydował się skierować pytanie prawne, które miało rozstrzygnąć problem.
NSA, obradując w rozszerzonym składzie, w odpowiedzi wydał uchwałę, w której opowiedział się za drugim poglądem. Uznał bowiem, że niezachowanie określonego w art. 46 § 2 pkt 1 lit. b) Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wymogu podania w skardze, będącej pierwszym pismem w sprawie, numeru PESEL jest brakiem formalnym, który powinien być uzupełniony w trybie art. 49 § 1 w zw. z art. 58 § 1 pkt 3 p.p.s.a. – bez względu na to, czy ten numer znajduje się w aktach administracyjnych, którymi dysponował sąd.
W uzasadnieniu NSA wskazał, że skarga do sądu administracyjnego, jako pierwsze pismo w sprawie musi spełniać wymogi formalne właściwe dla pisma procesowego, a jednym z tych wymogów jest podanie nr PESEL w skardze. To nie było kwestionowane. Spór dotyczył w istocie tylko tego, czy brak formalny pisma w postaci niepodania numeru PESEL powoduje, że trzeba go uzupełnić, a sprawa nie może dalej być rozpatrywana. Skład orzekający uznał, że jest on na tyle istotny, że musi być uzupełniony. W przeciwnym razie – skarga musi być odrzucona z powodu niespełnienia formalnych wymogów.
- Ustawodawca, wprowadzając ten obowiązek, nie przewidział żadnych wyjątków ani zastrzeżeń. Skarga musi bowiem spełniać wszystkie warunki formalne określone w art. 46 i 47 p.p.s.a. Po jej wpłynięciu sąd nie bada kompletności czy zawartości akt administracyjnych. Żaden przepis nie wprowadza takiego obowiązku na tym etapie postępowania. Nie ma więc podstawy normatywnej do analizy tych akt w celu odnalezienia numeru PESEL — powiedziała sędzia Joanna Kabat-Rembelska.
NSA podkreślił, że sankcja w postaci odrzucenia skargi ze względu na braku PESELu nie może być potraktowana jako ograniczenie stronie prawa do sądu.
- Jeśli sąd dostrzeże, że skarga dotknięta jest tym brakiem, wdraża postępowanie naprawcze, wzywa stronę, by uzupełniła skargę. Strona otrzymuje zawiadomienie, ze wskazaniem, że ma uzupełnić PESEL, ma wyznaczony termin i jest pouczona o skutkach zaniedbania w tym zakresie. Zatem gdy strona zostanie prawidłowo wezwana do uzupełnienia nr PESEL i po upływie 7-dniowego terminu tego braku nie uzupełni, to skarga jest odrzucana. Wszak to strona jest dysponentem postępowania, a sąd nie ma podstaw, by ją zastępować. W postępowaniu sądowo-administracyjnym jedne czynności należą do sądu, inne do stron i pozostałych uczestników postępowania. Nie ma podstaw normatywnych by sąd, czy uczestniczący w postępowaniu zastępowali się nawzajem i podejmowali za kogo innego czynności – stwierdziła w konkluzji sędzia Kabat-Rembelska.
Uchwała zapadła przy jednym zdaniu odrębnym.
Uchwała składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 lipca 2023 r. sygn. II GPS 3/22
