Subskrybuj nas na Youtube
ZUS może ściągnąć od komornika opłaty za informacje i dane o kontach ubezpieczonych i płatników, które udostępnił mu w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego – zdecydował Sąd Najwyższy w uchwale.
Sprawa dotyczyła opłaty, której zażądał ZUS od komornika sądowego za przekazanie mu informacji o pieniądzach zgromadzonych na kontach ubezpieczonych i płatników składek, zgłoszeniach do ubezpieczenia, płatnikach składek i danych o ubezpieczonych niezbędnych do prowadzenia przez niego spraw egzekucyjnych. Organ rentowy powołał się na art. 50 ust. 10 i 10ac ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.; dalej: ustawa systemowa). Stanowi on, że dane zgromadzone na kontach ubezpieczonych i płatników składek udostępnia się komornikom sądowym odpłatnie – w zakresie niezbędnym do prowadzenia postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego albo wykonywania postanowienia o zabezpieczeniu spadku lub sporządzania spisu inwentarza – chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
Komornik opłat nie uiścił, nawet na wezwanie ZUS. W efekcie zakład skierował do sądu pozew o ich zapłatę, co – jak twierdził – dopuszcza art. 50 ust. 10ac ustawy systemowej. Sąd rejonowy odrzucił pozew. Wskazał, że przepis ten wcale nie przesądza drogi sądowej w tych sprawach, stanowi tylko, że w sprawach o roszczenia z tytułu opłat stosuje się przepisy prawa cywilnego.
ZUS złożył zażalenie na to postanowienie sądowe, w którym wskazał błędną wykładnię przepisów ustawy systemowej w kontekście art. 1 i art. 199 kodeksu postępowania cywilnego. Wskazywał na zasadniczy błąd w wykładni, polegający na przyjęciu, że sprawa o opłaty za informacje o kontach płatników i ubezpieczonych nie jest sprawą cywilną w rozumieniu k.p.c. Zdaniem organu rentowego takie twierdzenie mogło mieć sens przed zmianą przepisów (która nastąpiła w czerwcu 2017 r.), ale dziś już nie (pozew złożono dwa lata temu).
Sąd okręgowy w II instancji powziął wątpliwość, czy sprawa dotycząca opłat dla ZUS za informację o kontach ubezpieczonych i płatników jest sprawą cywilną. Mamy tu bowiem do czynienia z formalnym postanowieniem komornika, który wydał je w ramach postępowania egzekucyjnego, odmawiając uiszczenia wskazanych opłat. Dlatego SO zdecydował się zadać Sądowi Najwyższemu pytanie prawne: czy w świetle art. 50 ust. 10ac ustawy systemowej w przypadku uprawomocnienia się w sprawach egzekucyjnych postanowień komornika sądowego, odmawiających uiszczenia części opłat żądanych przez ZUS za udostępnienie informacji o płatnikach składek i ubezpieczonych, dopuszczalna jest droga sądowa w postępowaniu rozpoznawczym w sprawie z powództwa ZUS przeciwko komornikowi sądowemu o zapłatę niewypłaconych należności oraz odsetek od nich.
SN, obradując na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów, wydał uchwałę, w której stwierdził, że organowi rentowemu przysługuje droga sądowa do dochodzenia opłaty za udzielenie informacji o danych zgromadzonych na kontach ubezpieczonego lub płatnika składek oraz odsetek za opóźnienie w jej przekazaniu opłaty. Tym samym nawet formalna odmowa uiszczenia ustawowych opłat przez komornika nie blokuje ZUS możliwości pozwania go – w trybie przewidzianym w k.p.c. – przed sąd powszechny.
orzecznictwo
Uchwała Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2023 r., sygn. akt III CZP 128/22. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
