Cierpiący na poważną chorobę obywatel państwa trzeciego nie może zostać wydalony, jeśli w razie braku odpowiedniego leczenia w kraju docelowym mógłby być narażony na szybkie, znaczne i nieodwracalne nasilenie się bólu związanego z tą chorobą – orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Sprawa dotyczyła obywatela Rosji, który od 16. roku życia cierpi na rzadką formę nowotworu krwi. Jego leczenie na terenie Holandii sprowadza się przede wszystkim do podawania marihuany leczniczej w celu uśmierzenia bólu. Stosowanie takiego środka nie jest dozwolone w Federacji Rosyjskiej.
Mężczyzna złożył kilka wniosków o udzielenie azylu w Holandii, z których ostatni rozpatrzono odmownie w 2020 r. Tamtejsze władze nakazały choremu powrót do ojczyzny. Mężczyzna zaskarżył tę decyzję do sądu rejonowego w Hadze. Argumentował, że należy mu wydać dokument pobytowy lub przynajmniej wstrzymać jego wydalenie – zaprzestanie leczenia mogłoby utrudnić prowadzenie godnego życia.
Sąd w Hadze zdecydował się zadać pytanie prejudycjalne do TSUE. Trybunał miał odpowiedzieć, czy prawo Unii Europejskiej stoi w takim przypadku na przeszkodzie wydaniu decyzji nakazującej powrót obywatela państwa trzeciego do siebie lub przyjęcia środka w postaci wydalenia. Pod uwagę miały być brane przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/115/WE z 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich w związku z przepisami Karty praw podstawowych Unii Europejskiej odnoszącymi się do godności ludzkiej, zakazu tortur oraz ochrony w przypadku wydalenia.
W wydanym wczoraj wyroku TSUE potwierdził, że unijne przepisy sprzeciwiają się wydaleniu obywatela państwa trzeciego nielegalnie przebywającego w UE, jeżeli człowiek ten cierpi na poważną chorobę. I gdy istnieją poważne podstawy, by uznać, że jego powrót do ojczyzny naraziłby go na rzeczywiste ryzyko znacznego i nieodwracalnego nasilenia się bólu z powodu braku odpowiedniej opieki.
Trybunał przypomniał, że w Rosji nie można poddać się legalnie jedynemu skutecznemu leczeniu przeciwbólowemu. Brak tej opcji terapeutycznej naraziłby chorego na ból o intensywności naruszającej jego godność ludzką, mogąc prowadzić do poważnych i nieodwracalnych zaburzeń psychicznych, potencjalnie mogących pchnąć go w stronę samobójstwa.
Władze mogą zatem wydawać decyzję nakazującą powrót lub przeprowadzić wydalenie wyłącznie po uwzględnieniu stanu zdrowia danej osoby. Przy czym, jak podkreślił TSUE, brak dostępu do takiego samego leczenia jak to stosowane w kraju członkowskim UE nie może być przeszkodą dla wydania decyzji. Kluczowe jest ustalenie, czy brak leczenia w państwie docelowym nie naraziłby osoby na rzeczywiste niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania.©℗
orzecznictwo
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 22 listopada 2022 r. w sprawie C-69/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
