Brak możliwości zaskarżenia postanowienia prokuratora wydanego na podstawie art. 168b kodeksu postępowania karnego jest niezgodny z konstytucją – twierdzi autor skargi konstytucyjnej wniesionej do TK w ubiegłym roku. O stwierdzenie niekonstytucyjności kontrowersyjnego przepisu wnosi teraz także rzecznik praw obywatelskich.
Zaskarżony przepis został wprowadzony do kodeksu postępowania karnego w 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 437). Zgodnie z nim prokurator może zdecydować o wykorzystaniu w postępowaniu karnym dowodów uzyskanych w toku kontroli operacyjnej niezależnie od tego, jakich przestępstw i osób miała pierwotnie dotyczyć ta kontrola. Regulacja pozwala śledczym na skorzystanie z informacji uzyskanych w wyniku inwigilacji także w postępowaniach o czyny inne niż te, z którymi była związana kontrola i to zarówno w sprawach przeciwko osobie objętej kontrolą, jak i wszystkim innym. Przed zmianą sprzed sześciu lat na takie ponowne wykorzystanie dowodów zgodę musiał wyrazić sąd. Węższy był też katalog przestępstw, w stosunku do których było to możliwe.
Skarga wniesiona do TK pochodzi od obrońcy oskarżonego, wobec którego prokurator, po trzech latach od prowadzenia kontroli, skorzystał z możliwości danej przez art. 168b. Adwokat wniósł zażalenie na postanowienie prokuratora, a następnie zaskarżył do sądu prokuratorskie postanowienie o odmowie przyjęcia tego zażalenia, jednak sąd stwierdził, że wobec braku odpowiedniego wyroku TK nie może samodzielnie odejść od literalnego brzmienia przepisów i dopuścić kwestionowania prokuratorskiej decyzji. Obrońca zwrócił się więc do TK, argumentując, że naruszono prawo jego klienta do zaskarżania orzeczeń i do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd.
W przesłanym do TK stanowisku popierającym skargę RPO przywołuje liczne wątpliwości wobec konstytucyjności całego art. 168b, kwestionując m.in. brak udziału sądu w wydawaniu następczej zgody na użycie materiałów z inwigilacji. Niemożność zaskarżenia postanowienia o zgodzie sprawia z kolei, że nie ma żadnego instrumentu sądowej kontroli nad postanowieniem prokuratora. Dlatego też, zdaniem rzecznika, trybunał powinien stwierdzić niekonstytucyjność art. 459 par. 2 k.p.k. w zw. z art. 168b w zakresie, w jakim te przepisy nie pozwalają na wniesienie zażalenia na postanowienie prokuratora. ©℗
