Krajowa Rada Sądownictwa opublikowała opinię na temat proponowanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości nowego prawa o ustroju sądów powszechnych. Planowane zmiany KRS ocenia generalnie pozytywnie, jednak nie wszystkie rozwiązania znalazły jej poparcie.
Projekt zakłada m.in., że każdy sędzia będzie powoływany na stanowisko tylko raz, bez potrzeby powtórnego przechodzenia procedury nominacyjnej w przypadku późniejszego ubiegania się o przejście do sądu wyższego szczebla. Przenoszenie urzędującego już sędziego na inne stanowiska służbowe ma odbywać się w drodze decyzji ministra sprawiedliwości, co do zasady na wniosek lub za zgodą samego sędziego. Zmiana wzmocni – zdaniem rady – niezawisłość sędziowską, a uprawnienie ministra do przenoszenia sędziów „w żadnej mierze” nie przekroczy granic wyznaczonych zasadą trójpodziału władz.
Opinia pozytywnie odnosi się też do utworzenia w miejsce obowiązującej trójstopniowej struktury 79 sądów okręgowych z oddziałami w mniejszych miejscowościach i 20 sądów regionalnych. Ministerstwo zapowiada, że w ten sposób „odzyska” około 600 etatów orzeczniczych, bo część sędziów obecnie „funkcyjnych” (zajmujących stanowiska prezesów, wiceprezesów, przewodniczących wydziałów i kierowników sekcji) będzie mogła w większym stopniu skupić się na orzekaniu.
Kolejne zastrzeżenia dotyczą funkcjonującego już obecnie obowiązku ujawniania oświadczeń sędziów o ich członkostwie w stowarzyszeniach i innych organizacjach
KRS ma natomiast zastrzeżenia do przepisów dotyczących wieku emerytalnego. Projekt MS zakłada, podobnie jak obowiązująca ustawa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2072 ze zm.), że sędziowie mogą przejść w stan spoczynku: mężczyźni w wieku 65 lat, a kobiety pięć lat wcześniej. Rada chciałaby jednolitego wieku emerytalnego niezależnie od płci. Jej zdaniem zróżnicowanie w tym względzie jest niezgodne z konstytucyjną zasadą równości. Ponadto, jak głosi opinia, 60 czy 65 lat to za mało, biorąc pod uwagę, że notariusze mogą pracować do siedemdziesiątki, a adwokaci i radcy prawni w ogóle takich ograniczeń nie mają. Dlatego KRS proponuje obligatoryjne przejście w stan spoczynku po ukończeniu 70 lat z zachowaniem możliwości wnioskowania o sędziowską emeryturę po 60. urodzinach.
KRS chciałaby też uściślenia przepisu określającego wymogi do powołania na sędziego poprzez wskazanie, że asesor ubiegający się o nominację musi mieć co najmniej trzy lata stażu w rzeczywistym orzekaniu. Jeśli kandydat nie pracował przez dłuższy okres z powodu choroby czy urlopów, ocena jego pracy jest problematyczna – można przeczytać w opinii.
Kolejne zastrzeżenia dotyczą funkcjonującego już obecnie obowiązku ujawniania oświadczeń sędziów o ich członkostwie w stowarzyszeniach i innych organizacjach. KRS chciałaby wyłączenia jawności w stosunku do szczególnych kategorii danych określonych w RODO. Wskazany w opinii przepis tego aktu mówi o danych ujawniających np. przekonania polityczne, religijne i światopoglądowe. Niejawne mogłyby więc pozostać oświadczenia o członkostwie w organizacji o sprecyzowanym profilu światopoglądowym.
Projekt reformy sądownictwa miał zostać przyjęty przez rząd w drugim kwartale tego roku, ale jak na razie nadal pozostaje na etapie opiniowania.
Etap legislacyjny
Projekt w konsultacjach
