Od byłego członka upadłej spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej syndyk nie może domagać się wyrównania różnicy między wkładem zadeklarowanym a wkładem wpłaconym – orzekł Sąd Najwyższy w uchwale.
Rozstrzygnięcie zapadło na kanwie sprawy wytoczonej przez syndyka upadłej SKOK przeciwko jednemu z jej członków. Podpisał on deklarację członkowską w sierpniu 2013 r. Zgodnie ze statutem w ciągu 30 dni miał wpłacić w całości wkład członkowski, ale opłacił go tylko w części. Przestał być członkiem kasy we wrześniu 2016 r. Rok później SKOK ogłosiła upadłość, a syndyk skierował przeciwko mężczyźnie pozew, w którym żądał uregulowania 61 zł długu wobec kasy (z uwagi na długi czas od wymagalności zobowiązania do zgłoszenia pozwu, pozwany musiałby się jednak liczyć ze sporymi odsetkami za zwłokę).
Sąd I instancji oddalił powództwo syndyka, wskazując na upływ terminu przedawnienia, który nastąpił już w 2016 r. Zdaniem sądu w przypadku takich roszczeń (kierowanych przez SKOK wobec członków, a dotyczących zapłaty wkładów i udziałów członkowskich) termin przedawnienia należy liczyć jak w przypadku roszczeń związanych z działalnością gospodarczą. W dodatku bieg przedawnienia powinien być liczony od daty wymagalności roszczenia (30 dni po podpisaniu deklaracji członkowskiej), a nie – jak sugerował syndyk – od daty upadłości SKOK. Syndyk wskazywał bowiem, że roszczenie to ma obecnie inny charakter, chodzi bowiem o dług z tytułu różnicy między dokonanymi wpłatami a wpłatą należną.
Apelację złożył syndyk, a sąd II instancji zadał Sądowi Najwyższemu pytanie o charakter prawny roszczenia. Zapytał, czy różnica między udziałem deklarowanym a zapłaconym jest nowym, odrębnym roszczeniem wynikającym z art. 135 prawa spółdzielczego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 648) stosowanego na mocy art. 2 ustawy o SKOK (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1844 ze zm.), czy też nadal można uznać, że jest to żądanie uiszczenia deklarowanych udziałów na podstawie art. 19 prawa spółdzielczego. Odpowiedź miała zdecydować także o ustaleniu, od kiedy i jak długo biegnie termin przedawnienia dla tego typu roszczeń.
W odpowiedzi SN wydał obszerną uchwałę, w której określił wiele kwestii związanych z roszczeniami oraz funkcjonowaniem SKOK-ów, zwłaszcza w sytuacji ogłoszenia ich upadłości. Sąd stwierdził, że:
■ w stosunku do byłego członka kasy syndyk nie może domagać się wyrównania różnicy między wkładem zadeklarowanym a wkładem wpłaconym;
■ członkowie SKOK uczestniczą w stratach bilansowych kasy na zasadach określonych w stosownej uchwale walnego zgromadzenia;
■ roszczenie SKOK o spełnienie przez byłych członków świadczenia pieniężnego z tytułu ich uczestnictwa w stratach bilansowych staje się wymagalne z chwilą wezwania ich do spełnienia tego świadczenia. W razie ogłoszenia upadłości kasy wezwania do spełnienia tego świadczenia dokonuje syndyk – jeżeli przed ogłoszeniem upadłości walne zgromadzenie SKOK podjęło uchwałę o pokryciu straty z uwzględnieniem świadczeń ze strony członków lub byłych członków kasy. Na skutek podjęcia takiej uchwały dochodzi do konkretyzacji obowiązku uczestnictwa w stratach kasy przez jej członków lub byłych członków;
■ roszczenie SKOK lub jej syndyka z tytułu uczestnictwa członków lub byłych członków kasy w pokrywaniu strat bilansowych jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej. W odniesieniu do tego typu roszczeń członkowie lub byli członkowie kasy co do zasady mają status konsumenta. ©℗
orzecznictwo
Uchwała Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2022 r., sygn. akt III CZP 63/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia