Osobę niepoczytalną z powodu choroby psychicznej można odizolować w zamkniętym szpitalu, ale tylko biorąc pod uwagę jej obecny stan zdrowia, a nie ten w chwili popełnienia czynu – uznał Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła młodego mężczyzny, który w styczniu 2014 r. zaatakował swoich rodziców nożem, w wyniku czego trafił do szpitala psychiatrycznego. Jeszcze w tym samym miesiącu biegli stwierdzili jego niepoczytalność oraz to, że może próbować popełnić podobne przestępstwo. Zdiagnozowano u niego schizofrenię paranoidalną. W marcu został zwolniony ze szpitala, jednak dobrowolnie podjął leczenie w ośrodku dla młodzieży.
W styczniu 2015 r. sąd stwierdził, że choć oskarżony nie może za czyn odpowiadać karnie, to należy go umieścić w zamkniętym oddziale szpitala psychiatrycznego. Sądu nie przekonały opinie psychologów z ośrodka, że stan mężczyzny poprawił się na skutek regularnego brania leków. Sędzia uznał, że może on je odstawić, a to stworzy ryzyko. W maju sąd II instancji podtrzymał to rozstrzygnięcie. Do szpitala mężczyzna trafił w sierpniu 2015 r.
W jego sprawie kasację złożył rzecznik praw obywatelskich, ale oddalono ją jako oczywiście bezzasadną. Kolejne opinie psychiatrów wskazywały na konieczność dalszego leczenia na oddziale zamkniętym – dopiero opinia z października 2016 r. wskazała na poprawę pozwalającą na wypisanie mężczyzny ze szpitala, co nastąpiło w listopadzie. Jednak już rok wcześniej złożył on skargę do ETPC.
Trybunał stwierdził, że o ile schizofrenia paranoidalna jest chorobą na tyle poważną, że może stanowić podstawę do pozbawienia kogoś wolności przez umieszczenie na oddziale zamkniętym, to decyzja musi uwzględniać aktualny stan zdrowia tej osoby. W tym przypadku sąd opierał się na opinii sporządzonej niemal rok przed wyrokiem w I instancji, i półtora przed umieszczeniem skarżącego w szpitalu. Kodeks karny wykonawczy wymaga w takich przypadkach badania stanu zdrowia psychicznego co pół roku. Kolejne takie badanie przeprowadzono dopiero 12 kwietnia 2016 r. Dlatego ETPC uznał, że dopiero od tego momentu zamknięcie mężczyzny w szpitalu było zgodne z prawem. Przed tą datą było sprzeczne z konwencją praw człowieka. Skarżącemu przyznano 16 tys. euro zadośćuczynienia.

orzecznictwo

Wyrok ETPC z 14 października 2021 r. w sprawie M.B. przeciwko Polsce, skarga nr 60157/15. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia