Konieczne jest pilne zwiększenie liczby sędziów orzekających w sprawach rodzinnych, by zminimalizować przewlekłości – to jeden z najważniejszych postulatów związanych z przestrzeganiem praw dziecka, który przedstawia w informacji o swojej działalności za 2020 r. rzecznik praw dziecka.
W raporcie wskazano szereg wniosków dotyczących obszarów, w których konieczne są zmiany legislacyjne, by lepiej chronić małoletnich. W zakresie spraw rodzinnych i nieletnich RPD zwraca uwagę zwłaszcza na nadmierne przeciążenie wydziałów rodzinnych, co skutkuje przewlekłością postępowań. Dlatego wskazuje na konieczność zwiększenia liczby sędziów orzekających w sprawach rodzinnych i zapewnienie im pomocy profesjonalnego asystenta, tak by odciążyć ich również w wypełnianiu nadmiernej liczby dokumentacji. W raporcie podkreślono, że „obecnie sytuacja sędziów rodzinnych jest bardzo trudna, prowadzą po kilkaset spraw, a jednocześnie zobowiązani są do dopełniania licznych formalności”, a ze względu na niedobory kadrowe „zdarzają się przypadki, że przez wiele miesięcy żaden sędzia nie orzeka w sprawach rodzinnych”. Rzecznik widzi również problem w opóźnionym ustanawianiu opieki dla dzieci, która w sądzie powinna być traktowana priorytetowo.
W raporcie zaproponowano również przydzielenie kuratorom sądowym nowych zadań, które miałyby być dokonywane z polecenia sędziów rodzinnych. Kuratorzy wykonywaliby dodatkowe czynności, które pomogłyby w „ustaleniu pełnego obrazu rodziny”, zwłaszcza w zakresie ewentualnej przemocy. Chodzi m.in o pozyskiwanie informacji z różnych instytucji, np. ośrodków pomocy społecznej czy placówek edukacyjnych. Dzięki temu sądy miałyby szybciej i sprawniej działać w momencie, gdy dochodzi do krzywdzenia dziecka.
Jak wynika ze statystyk przytoczonych w raporcie, RPD w 2020 r. przystąpił do 343 postępowań sądowych i prowadził 1971 nowych spraw z zakresu spraw karnych, rodzinnych i nieletnich. Do biura wpłynęło 18 wniosków o wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia, w żadnym z nich nie znaleziono jednak podstaw formalnych do dalszego działania. Sprawy zgłaszane do RPD dotyczyły zwłaszcza: szeroko pojętego prawa do wychowania w rodzinie, np. w przypadku rozwodu (1371 zgłoszeń), prawa do ochrony przed przemocą (312) oraz ochrony życia i zdrowia (75).
