Zdaniem rzecznika generalnego TSUE Michała Bobeka prawo unijne nie stoi na przeszkodzie temu, by krajowy sąd konstytucyjny stwierdzał niezgodność z prawem składów orzekających krajowego sądu najwyższego.

Pytania prejudycjalne w tej sprawie zadały sądy rumuńskie: Wysoki Trybunał Kasacyjny i Sprawiedliwości (odpowiednik naszego SN) oraz sąd okręgowy w Bihor. Dotyczyły one wyroków rumuńskiego TK z lat 2016–2019. W jednym z nich stwierdzono, że niektóre składy orzekające Wysokiego Trybunału Kasacyjnego zostały wyznaczone w niewłaściwy sposób. Otwierało to drogę do kwestionowania części prawomocnych orzeczeń przez wnoszenie od nich nadzwyczajnych środków zaskarżenia. A to z kolei spowodowało problemy z interpretacją pojęcia „sądu ustanowionego poprzednio na mocy ustawy”.
Rzecznik generalny wskazał, że prawo unijne nie reguluje kwestii składów orzekających i środków odwoławczych w postępowaniu krajowym, nie może więc stać na przeszkodzie opisanym powyżej rozstrzygnięciom sądu konstytucyjnego, z zastrzeżeniem, że musi on stosować „rzeczywisty i rozsądny standard ochrony praw konstytucyjnych”. Zwrócił przy tym uwagę, że uzasadnienie wyroku rumuńskiego TK opierało się na podstawowym prawie do rzetelnego procesu sądowego.
Rzecznik wskazał jednak równocześnie, że art. 325 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu UE uniemożliwia stwierdzenie przez krajowy TK niezgodności z prawem składów orzekających SN ze względu na rzekomy brak specjalizacji sędziów w sprawach w przedmiocie przestępstw korupcyjnych (bo o takie sprawy chodziło w tym przypadku). Wymóg specjalizacji jest bowiem czysto formalny i jego niespełnienie nie mieści się w definicji „rażącego” naruszenia prawa.
Warto dodać, iż rzecznik generalny nie dostrzegł też, by sam sposób powoływania sędziów TK był problematyczny. To, że biorą w nim udział instytucje polityczne, nie czyni od razu trybunału ciałem upolitycznionym, podległym władzy wykonawczej lub stanowiącym jej część.

orzecznictwo

Opinia rzecznika generalnego TSUE z 4 marca 2021 r. w sprawach połączonych C-357/19, C-547/19, C-379/19, C-811/19 i C-840/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia