Subskrybuj nas na Youtube
Dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami. Zarówno wówczas gdy zamieszkują z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją już samodzielnie
TEZA Zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego.
STAN FAKTYCZNY Sąd okręgowy rozwiązał przez rozwód małżeństwo rodziców S. L. oraz zasądził od ojca na rzecz córki (S.L.) alimenty w wysokości po 2 tys. zł miesięcznie. Ustalił, że ojciec jest przedsiębiorcą i jego sytuacja materialna jest bardzo dobra, choć ojciec odmówił ujawnienia wielkości majątku.
Według córki jego majątek to co najmniej 10 mln zł. W czasie orzekania o alimentach w sprawie rozwodowej dziewczyna uczyła się w klasie maturalnej. Obecnie studiuje na wydziale prawa i administracji. Uczęszcza na zajęcia z języka angielskiego (cena za semestr wynosiła 1500 zł). Mieszka samodzielnie w mieszkaniu kupionym za pieniądze od dziadków. Opłaty za mieszkanie wynoszą około 300 zł. Ponosi opłaty za energię elektryczną, gaz, telewizję kablową i internet. Jej matka przelewa jej po 1 tys. zł miesięcznie. S. L. leczy się z powodu depresji, jest znerwicowana, pobudliwa, drażliwa, łatwo traci kontrolę nad swoim zachowaniem.
Na utrzymanie potrzebuje obecnie 3 tys. zł miesięcznie. Tymczasem mężczyzna wniósł o obniżenie alimentów wobec córki z kwoty po 2 tys. zł do kwoty po 1 tys. zł miesięcznie.
Sąd rejonowy powództwo oddalił. Za podstawę rozstrzygnięcia przyjął art. 133 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, art. 1441 k.r.o. i art. 138 k.r.o. W ocenie sądu w ciągu ostatnich trzech latach nie zaszły takie zmiany okoliczności, które uzasadniałyby inne ukształtowanie obowiązku alimentacyjnego. Ojciec wniósł apelację.
UZASADNIENIE Sąd okręgowy oddalił apelację. Uznał, że sąd I instancji prawidłowo uwzględnił możliwości zobowiązanego, a także usprawiedliwione potrzeby córki.
Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od splotu okoliczności natury społecznej i gospodarczej, w których osoba uprawniona się znajduje.
Nie jest możliwe ustalenie katalogu usprawiedliwionych potrzeb podlegających zaspokojeniu w ramach obowiązku alimentacyjnego i odróżnienie ich od tych, które jako przejawy zbytku nie powinny być uwzględnione.
W każdym razie zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle można określić potrzeby życiowe, materialne i intelektualnie uprawnionego. Dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami, zarówno wówczas gdy zamieszkują z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją oddzielnie.
Trafnie podniesiono w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że deklaracje pozwanej, która koszty zaspokojenia swoich usprawiedliwionych potrzeb określiła na kwotę 3 tys. zł miesięcznie, są wiarygodne i usprawiedliwione okolicznościami sprawy. Kwota ta, choć obiektywnie bardzo wysoka, jest adekwatna do możliwości majątkowych jej rodziców, a te od czasu zamknięcia rozprawy w sprawie rozwodowej nie uległo pogorszeniu. Odnosząc koszty utrzymania pozwanej do statusu majątkowego jej rodziców, a w szczególności ojca, uznać należało, że zasądzone alimenty nie są wygórowane.
Ponadto podzielić należało stanowisko sądu I instancji, że brak jest przesłanek do uznania, że obowiązek alimentacyjny rodziców powinien być rozłożony pomiędzy nich w równych proporcjach. Możliwości zarobkowe i dochody matki są nieporównywalnie mniejsze, aniżeli ojca. Ponadto w apelacji zarzucono, że sąd I instancji nie określił wysokości dochodów uzyskiwanych przez matkę. Jednocześnie ojciec wielokrotnie podkreślał, że jest w stanie płacić alimenty w dotychczasowej wysokości, a ponadto wskazywał, że nie ma potrzeby ustalania jego sytuacji majątkowej.
Odmówił także ujawnienia wielkości oraz składników swojego majątku. Zatem to strona powodowa nie wykazała istnienia przesłanek, które uzasadniałyby rozłożenie obowiązku utrzymania córki pomiędzy rodzicami w inny sposób.
Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z 1 lipca 2015 r., sygn. akt VI RCa 54/15
DGP przypomina
Ważna uchwała
Potrzeby materialne i niematerialne każdego człowieka kształtują się inaczej. Obydwa te rodzaje potrzeb są ze sobą sprzężone i tylko ich łączne zaspokojenie zapewnia godziwą egzystencję. W takim kontekście można mówić o zaspokojeniu potrzeb usprawiedliwionych, które każdy uprawniony powinien mieć zapewnione. Są one uzależnione od indywidualnych cech uprawnionego, tj. od wieku, stanu zdrowia, zawodu, pozycji społecznej i dotychczasowej stopy życiowej (uchwała SN z 16 grudnia 1987 r., sygn. akt III CZP 91/86)
Komentarz eksperta
dr Tomasz Niedziński radca prawny z Kancelarii Prawniczej Tomasz Niedziński i Wspólnicy
Indywidualny charakter
Sąd w sprawie alimentacyjnej jest zobowiązany ustalić zarówno potrzeby uprawnionego do alimentów, zweryfikować je pod kątem tego, czy są to usprawiedliwione potrzeby, jak również powinien ustalić sytuację materialną, zarobkową, rodzinną zobowiązanego. Zatem kryteria stosowane przy określaniu obowiązku alimentacyjnego mają charakter ocenny. Wysokość alimentów jest określana w każdym przypadku indywidualnie. Uzależniona jest ona od konkretnej sytuacji społecznej, gospodarczej, ekonomicznej, zdrowotnej, rodzinnej, w jakiej znajdują się strony postępowania w sprawie o alimenty, czyli uprawniony i zobowiązany. Z tego też powodu nie można określić katalogu usprawiedliwionych potrzeb, gdyż potrzeby są zróżnicowane i uzależnione od różnych czynników, które ostatecznie określają indywidualną sytuację uprawnionego. Jednak przy określaniu wysokości alimentów istotne jest to, że stopa życiowa dziecka alimentowanego powinna być porównywalna do stopy życiowej rodzica. Z uwagi na zindywidualizowany charakter tego obowiązku nie można ustalić wzoru matematycznego, według którego można byłoby określić ściśle zakres obowiązku alimentacyjnego.