Uczestnicy zorganizowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny we współpracy z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka konferencji nie mieli wątpliwości co do ważnej roli obchodzącej europejskiej konwencji praw człowieka, którą 75 lat otwarto do podpisu. Różnie natomiast stawiali akcenty związane z jej stosowaniem.

Wystąpienie rzecznika

Jedno z wystąpień inauguracyjnych wygłosił Marcin Wiącek, rzecznik praw obywatelskich.

– Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności to jeden z tych dokumentów, które są stale obecne na stole sędziowskim, obok Konstytucji RP. Jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa w Polsce i powinna być bezpośrednio stosowana, to znaczy może być podstawą prawną roszczenia jednostki i orzeczenia sądowego. Co więcej, w procesie stosowania konwencji sąd jest upoważniony do niestosowania niezgodnego z nią przepisu ustawy czy rozporządzenia – mówił Marcin Wiącek.

Przypomniał zasługi sądów administracyjnych we wdrażaniu do polskiego orzecznictwa standardów konwencji. Wskazał, że konwencja jest obecna w licznych orzeczeniach WSA i NSA, stanowi wzorzec kontroli działań administracji publicznej. Niejednokrotnie zdarzyło się, że sądy administracyjne uchylały decyzje niezgodne z konwencją.

Trudna sytuacja sądownictwa

Występujący w imieniu Karola Nawrockiego Zbigniew Bogucki, szef Kancelarii Prezydenta RP, nawiązał do obecnej skomplikowanej sytuacji w polskim sądownictwie.

– W dniu, w którym świętujemy rocznicę podpisania konwencji, w Polsce niestety doświadczamy sytuacji, która – zamiast wzmacniać praworządność – prowadzi nasz kraj ku niebezpiecznemu chaosowi – mówił Zbigniew Bogucki występujący w imieniu prezydenta.

Miał na myśli próby podważania legalności powołań sędziowskich dokonywanych na podstawie obowiązującej ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. – Nie ma i nie będzie zgody Prezydenta RP na tego rodzaju działania – zapewniał.

– Konstytucyjne podstawy statusu sędziów zostały potwierdzone w niedawnej uchwale kolegium NSA, będącej reakcją na nielegalne wezwanie Prokuratora Generalnego, próbującego niezgodnie z prawem doprowadzić do zaprzestania orzekania przez aż 38 sędziów powołanych zgodnie z Konstytucją RP i zgodnie z ustawami. W uchwale tej NSA jasno wskazał, że tryb powołania nie może być podstawą automatycznego kwestionowania bezstronności i niezależności sędziego, a właściwą przesłanką wyłączenia z orzekania pozostaje ocena indywidualna sędziego w konkretnej sprawie – podkreślił.

Uczestnicy konferencji debatowali również w trzech panelach merytorycznych. Pierwszy poświęcony był konwencji jako wzorcowi kontroli legalności sprawowanej przez sądy administracyjne. Drugi panel dotyczył wykonywania orzeczeń ETPC przez sędziego sądu krajowego. Podczas trzeciego dyskutowano na temat zakresu i granic swobody uznania realizowanej przez sędziów sądów administracyjnych. ©℗