Mieszkania komunalne. Priorytet dla samorządów

Lokale komunalne stają się priorytetem dla samorządów, które otrzymują coraz większe wsparcie finansowe na ten cel.

W I kw. tego roku oddano do użytku 426 mieszkań komunalnych, o 92 proc. więcej niż przed rokiem – wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego. Z każdym miesiącem coraz więcej projektów uzyskuje też pozwolenie na budowę – w marcu było to 145 lokali, o 81 proc. więcej niż przed rokiem. W lutym 105 mieszkań oznaczało o ponad 100 proc. więcej niż rok temu.

Samorządowcy zapowiadają, że to dopiero początek, bo tego rodzaju mieszkania znajdują się wśród priorytetowych celów, zwłaszcza po wyborach. – Do 2040 r. stracimy w miastach 4,4 mln osób. Samorządy muszą więc walczyć o mieszkańców, a dostęp do taniego mieszkania jest najlepszym sposobem – tłumaczy Marek Wójcik, pełnomocnik zarządu ds. legislacyjnych w Związku Miast Polskich. Podkreśla, że władze muszą myśleć o potrzebach grupy wymagającej wsparcia społecznego. – Przybywa osób starszych, niepełnosprawnych, samotnych z dziećmi – tłumaczy.

Jednocześnie baza lokalowa jest niewielka. Udzielane przed laty wysokie bonifikaty na wykup mieszkania komunalnego, sięgające nawet 90 proc., pozbawiły miasta dużej części lokali. – Nasz zasób komunalny bardzo się skurczył. Jednocześnie mamy bardzo dużo tego rodzaju mieszkań w starych budynkach o złym stanie technicznym, które mogą zostać niebawem wyłączone z użytkowania – tłumaczy Włodzimierz Tutaj, rzecznik prasowy UM Częstochowy, w której w kolejce czeka ponad 300 osób. – Do tego przybywa osób, wobec których orzeczono eksmisję z prawem do lokalu socjalnego – dodaje i tłumaczy, że dopóki ten nie zostanie zapewniony, gmina jest zobowiązana do płacenia odszkodowania właścicielowi dotychczas zajmowanego mieszkania.

– Chcemy zatrzymać młodych w Sopocie, stworzyć im godne warunki do mieszkania, pracy i rozwoju. Wiemy, jak dziś trudno jest, zwłaszcza młodym ludziom, otrzymać kredyt na mieszkanie czy wynająć je na wolnym rynku – zauważa Marlena Klepacz z UM Sopotu i dodaje, że to, jakie są potrzeby, pokazują nabory na mieszkania komunalne. W trwającym od 16 października do 18 grudnia 2023 r. na 50 lokali, które zostaną oddane do użytku w II kw. tego roku, udział wzięło 159 chętnych.

Samorządowcy przyznają, że inwestycje ruszają, bo coraz więcej pieniędzy mogą na nie pozyskać z zewnątrz. Chodzi przede wszystkim o środki z Funduszu Dopłat Banku Gospodarstwa Krajowego, z emisji obligacji oraz kredytu Europejskiego Banku Inwestycyjnego. – Dzięki temu nasz wkład jest mniejszy – dodaje Włodzimierz Tutaj. Częstochowa ma w planach oddanie w najbliższych latach łącznie 500 nowych mieszkań – zarówno w formule TBS, jaki i przeznaczonych pod najem komunalny.

Budowa mieszkań komunalnych

W Sopocie trwa budowa 66 mieszkań komunalnych. Mają zostać oddane do użytku w tym roku. W ubiegłym roku i dwa lata temu miasto nie wybudowało ani jednego mieszkania komunalnego. – Jeśli miasto otrzyma dofinansowanie z BGK, rozpocznie się budowa kolejnych 114 lokali. W trakcie projektowania są następne 92 mieszkania. Jest też koncepcja realizacji kolejnych budynków komunalnych – wyjaśnia Marlena Klepacz.

W Poznaniu w 2023 r. również nie oddano żadnych mieszkań. Ale zostały rozpoczęte dwie inwestycje. – W tym roku zakończymy budowę pierwszego z siedmiu bloków przy ul. Darzyborskiej, które powstaną w II etapie, w ramach którego oddamy 252 mieszkań w tej lokalizacji. Trwają też prace przy ul. Nadolnik, gdzie zaprojektowano budynki ze 130 mieszkaniami – mówi Łukasz Kubiak, rzecznik prasowy Zarządu Komunalnych Zasobów Lokalowych. I zaznacza, że na tym nie koniec. W marcu został bowiem złożony wniosek o pozwolenie na budowę osiedla na 180 mieszkań. W planach jest też realizacja dwóch inwestycji: jednej na 161 mieszkań, a drugiej na ok. 90.

– Wszystkie ostatnio ukończone inwestycje oraz te, które już trwają, mają zapewnione bezzwrotne dofinansowanie z Funduszu Dopłat. Kwoty te sięgały w pierwszych latach 35 proc. kosztów całości inwestycji, a w ostatnim czasie nawet 80 proc. To dla nas bardzo korzystna sytuacja, która pozwala na pozyskanie dużego wsparcia. W ostatnim czasie, w ramach zawartych umów z BGK, ZKZL pozyskał ponad 200 mln zł na inwestycje i modernizacje. Złożyliśmy wnioski o dofinansowanie na kolejne projekty, czekamy na decyzję BGK – dodaje Łukasz Kubiak.

Na rozwój mieszkalnictwa zarówno komunalnego, jak i typu TBS stawia też Warszawa.

W latach 2018–2023 oddano do użytku prawie 1100 mieszkań. Dziś natomiast na różnym etapie inwestycji w mieście jest 2813 mieszkań. Zakończono właśnie inwestycje z 72 lokalami. Miasto planuje też wyremontować 1700–2000 pustostanów. Na pomoc mieszkaniową oczekuje dziś 2300 rodzin.

W zeszłym roku trzy razy zmieniały się kryteria dochodowe do najmu lokalu z zasobu komunalnego, co oznacza, że więcej gospodarstw kwalifikowało się do otrzymania pomocy.

W BGK słyszymy, że budżet Funduszu Dopłat, z którego wspierane jest budownictwo komunalne w ostatnich latach znacząco wzrósł. W tym roku BGK przyznał wsparcie w kwocie prawie 0,9 mld zł, co pozwoli na budowę ponad 5 tys. lokali. W związku z dużym zapotrzebowaniem, w konsultacjach społecznych jest aktualnie projekt przepisów, zgodnie z którym ta kwota może wzrosnąć nawet do 4,8 mld zł i sukcesywnie zwiększać się aż do 2030 r., w którym może wynieść 10 mld zł.

Rośnie zainteresowanie samorządów programem. W 2021 r. liczba złożonych wniosków na wsparcie z Funduszu wynosiła 423, rok później 502, a w 2023 r. 736. Pierwszy kwartał tego roku to już 244 aplikacje. W 2021 r. wnioski dotyczyły 10 tys. lokali, a w ubiegłym roku 15 tys. ©℗