Subskrybuj nas na Youtube
Podwykonawca, który nie zawarł kontraktu z generalnym wykonawcą w wymaganej formie, nie jest na straconej pozycji. Może dochodzić roszczeń od inwestora na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Prowadzę firmę budowlaną. Zawarłam z generalnym wykonawcą (C. sp. z o.o.) umowę podwykonawczą na realizację określonych robót na budowie inwestora (Dominiki X). Ustaliliśmy wynagrodzenie (50 000 zł brutto) i zakres prac podwykonawczych. Pisemna umowa nie została zawarta. Po zakończeniu robót wystawiłam jedynie fakturę VAT na ww. kwotę i przedłożyłam ją spółce C. Generalny wykonawca jednak nie zapłacił, nawet po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty, który uzyskałam przeciwko C. sp. z o.o. Słyszałam, że Dominika X nie zapłaciła ww. spółce honorarium. Czy i ewentualnie jakie roszczenia przysługują mi w tej sytuacji jako podwykonawcy wobec inwestora? – pyta czytelniczka
Umowa o roboty budowlane zawarta między generalnym wykonawcą a podwykonawcą powinna mieć formę pisemną pod rygorem nieważności.
Jeżeli jednak nie będzie miała takiej postaci, wówczas podwykonawca może wywodzić swoje roszczenia przeciwko inwestorowi z nienależnego świadczenia.
Roszczenie o zwrot wartości robocizny w wykonaniu nieważnej umowy o roboty budowlane jest roszczeniem o zwrot wartości nienależnego świadczenia, będącym szczególną postacią roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 410 par. 1 kodeksu cywilnego, dalej: k.c., w zw. z art. 405 k.c.; patrz wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 2008 r., sygn. akt IV CSK 460/07).
Przesłanki powstania zobowiązania z bezpodstawnego wzbogacenia są następujące: uzyskanie korzyści majątkowej (wzbogacenie), osiągnięcie korzyści z majątku innej osoby (zubożenie), a także związek między wzbogaceniem a zubożeniem.
Podstawa oceny
Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 1 grudnia 2010 r. (sygn. akt I CSK 64/10), w sytuacji gdy podstawą zasądzenia należności było bezpodstawne wzbogacenie pozwanego kosztem powoda, powód zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 410 par. 1 i art. 405 k.c. powinien wykazać, jakie roboty budowlane wzbogacające pozwanego wykonał na jego rzecz i jaka jest wartość tego wzbogacenia na dzień wyrokowania.
Dla oceny, czy doszło do wzbogacenia pozwanego (jako inwestora) i w jakim zakresie, istotne znaczenie ma też ustalenie, czy pozwany uiścił umówione wynagrodzenie obejmujące także należność za prace wykonane przez powoda, na rzecz generalnego wykonawcy.
O ile bowiem zapłata wynagrodzenia generalnemu wykonawcy nie zwalniałaby inwestora z odpowiedzialności wynikającej z art. 6471 par. 5 k.c. (tj. solidarnej odpowiedzialności z generalnym wykonawcą), o tyle okoliczność ta miałaby niewątpliwie wpływ na ocenę, czy pozwany faktycznie może być uznany za bezpodstawnie wzbogaconego kosztem powoda.
Przy czym faktura nie jest dowodem określającym wartość bezpodstawnego wzbogacenia. Jest ona jedynie rachunkiem wystawionym (tu – generalnemu wykonawcy przez podwykonawcę) za wykonanie określonych prac budowlanych na podstawie umowy i zgodnie z wynagrodzeniem w niej przewidzianym.
Odzyskiwanie należności
Reasumując: Dominika X (jako inwestor) bezpodstawnie wzbogaciła się o wartość bezspornie wykonanych na rzecz inwestora przez czytelniczkę (jako podwykonawcę) robót na podstawie nieważnej umowy podwykonawczej, która nie została uiszczona przez C. sp. z o.o. (jako generalnego wykonawcę). Aby uzyskać swoją należność, czytelniczka powinna więc załączyć do pozwu (patrz wzór) fakturę i prawomocny nakaz zapłaty 50 000 zł wydany przeciwko C. sp. z o.o., którym sąd będzie związany w sprawie o zapłatę przeciwko inwestorowi. Czytelniczka została zubożona o kwotę 50 000 zł w wyniku wykonania prac na rzecz Dominiki X, za które nie otrzymała ustalonego honorarium od C. sp. z o.o. (określonego w fakturze, a następnie prawomocnie zasądzonego w nakazie zapłaty).
Dowody i świadkowie
Celowe jest także zgłoszenie wniosku o wezwanie na rozprawę w celu przesłuchania w charakterze świadka reprezentanta spółki C. na okoliczność potwierdzenia, że inwestor nie uiścił na jej rzecz honorarium za wykonane roboty budowlane. Z ostrożności procesowej czytelniczka powinna ponadto zgłosić w pozwie wniosek o dopuszczenie dowodu z pisemnej opinii biegłego z zakresu budownictwa na okoliczność ustalenia kwoty, o jaką nastąpiło wzbogacenie Dominiki X na skutek wykonania przez czytelniczkę robót budowlanych wskazanych w fakturze.
Ważne
Umowa o roboty budowlane między wykonawcą a podwykonawcą musi mieć formę pisemną pod rygorem nieważności. Jeżeli jednak takiej formy nie ma – podwykonawca może wywodzić swoje roszczenia przeciwko inwestorowi z nienależnego świadczenia
Wzór. Pozew o zapłatę z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia
Płock, 15 grudnia 2015 r.
Sąd Rejonowy
V Wydział Gospodarczy
w Płocku
Powód:
Weronika Iksińska
prowadząca działalność gospodarczą pod firmą
Przedsiębiorstwo Budowlane Weronika Iksińska
ul. Pastelowa 34, 09-400 Płock
(NIP: 774-000-11-22);
Pozwany:
Dominika Igrekowska
prowadząca działalność gospodarczą pod firmą
Usługi Budowlane Dominika Igrekowska
ul. Morska 78, 09-400 Płock.
Wartość przedmiotu sporu: 50 000 zł
Opłata sądowa: 2500 zł
Pozew o wydanie nakazu zapłaty
Działając w imieniu własnym i załączając wypis z CEIDG powódki z 15 grudnia 2015 r., wnoszę o:
1. Wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, ewentualnie upominawczym i orzeczenie w nim, aby pozwana Dominika Igrekowska zapłaciła na rzecz powódki Weroniki Iksińskiej kwotę 50 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 1 października 2015 r. do dnia zapłaty;
oraz koszty procesu według norm przepisanych;
ewentualnie:
2. W przypadku stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty i wyznaczenia rozprawy wnoszę o:
– zasądzenie od pozwanej Dominiki Igrekowskiej na rzecz powódki Weroniki Iksińskiej kwoty 50 000 zł od 1 października 2015 r. do dnia zapłaty;
– zasądzenie od pozwanej Dominiki Igrekowskiej na rzecz powódki Weroniki Iksińskiej kosztów procesu według norm przepisanych;
– przeprowadzenie rozprawy także podczas nieobecności powódki, w razie zaś niestawiennictwa pozwanej, gdy nie złożyła ona odpowiedzi na pozew – wydanie wyroku zaocznego i nadanie temu wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.
Nadto wnoszę o:
1. Dopuszczenie, a następnie przeprowadzenie dowodu z następujących dokumentów:
a) faktury VAT nr 15/2015 z 1 września 2015 r.
na okoliczność zawarcia przez powódkę (jako podwykonawcę) z C. sp. z o.o. (tj. generalnym wykonawcą) umowy na roboty budowlane polegające na mocowaniu i demontażu rusztowań elewacyjnych oraz siatki rusztowaniowej na budowie pozwanej jako inwestora,
b) nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Płocku, V Wydział Gospodarczy w dniu 17 listopada 2015 r. w sprawie V GNc 000/15
na okoliczność prawomocnego zasądzenia od C. sp. z o.o. na rzecz powódki kwoty 50 000 zł z tytułu wykonania robót budowlanych wskazanych w ww. fakturze wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi jak w ww. nakazie zapłaty,
c) przedsądowe wezwanie do zapłaty z 7 grudnia 2015 r. wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru
na okoliczność wezwania pozwanej do zapłaty kwoty 50 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami i nadania 7 grudnia 2015 r. przedmiotowego pisma przesyłką poleconą na adres pozwanej oraz jego odbioru przez pracownika pozwanej 8 grudnia 2015 r.;
2. Wezwanie na rozprawę i przesłuchanie w charakterze świadka Kornelii Kowalskiej – na adres: C. sp. z o.o., ul. Kamienna 35, 09-400 Płock
na okoliczność ustalenia, że pozwana jako inwestor nie uiściła wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane na rzecz C. sp. z o.o., tj. generalnego wykonawcy;
3. Dopuszczenie dowodu z pisemnej opinii biegłego z zakresu budownictwa
na okoliczność ustalenia kwoty, o jaką nastąpiło wzbogacenie pozwanej na skutek wykonania przez powódkę robót budowlanych wskazanych w fakturze VAT nr 15/2015 z 1 września 2015 r.
Z ostrożności procesowej w przypadku, w którym tutejszy sąd nie zaaprobowałby wyżej zaprezentowanej argumentacji, a w szczególności uznałby, iż pozwana jako inwestor nie wyraziła zgody na zawarcie przez C. sp. z o.o. umowy podwykonawczej z powódką albo że nie zachowano formy pisemnej przy zawieraniu owej umowy podwykonawczej, podnoszę zarzut bezpodstawnego wzbogacenia się przez pozwaną o wartość bezspornie wykonanych przez powódkę na rzecz inwestora robót na podstawie nieważnej umowy podwykonawczej (art. 410 par. 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.), jaka nie została uiszczona przez C. sp. z o.o. na podstawie ww. prawomocnego nakazu zapłaty, którym sąd jest związany w przedmiotowej sprawie, a powódka została zubożona o tę wartość w wyniku wykonania tychże prac na rzecz inwestora.
Sąd Najwyższy (np. w uzasadnieniu wyroku z 1 kwietnia 2011 r., sygn. akt III CSK 220/10) dopuścił możliwość alternatywnego formułowania podstaw faktycznych i prawnych żądania, i to także wtedy, gdy wzajemnie się wykluczają. Nie można bowiem wymagać od powoda, aby uzasadniając swoje roszczenie procesowe, już na wstępie procesu mógł przewidzieć wynik postępowania dowodowego. Brak również normy prawnej zakazującej poddania pod ocenę sądowi żądania opartego na różnych podstawach faktycznych.
Powódka może zatem w niniejszej sprawie w pierwszej kolejności domagać się zapłaty na podstawie art. 6471 par. 5 k.c. Natomiast w razie uznania, iż pozwana jako inwestor nie wyraziła zgody na zawarcie przez C. sp. z o.o. umowy podwykonawczej z powódką albo że nie zachowano formy pisemnej przy zawieraniu owej umowy podwykonawczej – może domagać się zapłaty z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia się przez pozwaną o wartość bezspornie wykonanych przez powódkę robót na podstawie nieważnej umowy podwykonawczej (art. 410 par. 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.), jaka nie została uiszczona przez C. sp. z o.o. na podstawie ww. prawomocnego nakazu zapłaty, którym sąd jest związany w przedmiotowej sprawie, a powódka została zubożona o tę wartość w wyniku wykonania tychże prac na rzecz inwestora.
Jak mianowicie wyjaśniono w judykaturze, roszczenie o zwrot wartości robocizny w wykonaniu nieważnej umowy o roboty budowlane jest roszczeniem o zwrot wartości nienależnego świadczenia będącym szczególną postacią bezpodstawnego wzbogacenia (art. 410 par. 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.; patrz: wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 2008 r., sygn. akt IV CSK 460/07).
Pozwana nie uiściła na rzecz C. sp. z o.o., tj. generalnego wykonawcy, umówionego wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane.
Dowód: zeznania Kornelii Kowalskiej.
Wniosek o dopuszczenie dowodu z pisemnej opinii biegłego z zakresu budownictwa został zgłoszony z ostrożności procesowej na wypadek, gdyby sąd uznał, iż kwota 50 000 zł prawomocnie zasądzona od C. sp. z o.o. na rzecz powódki z tytułu wykonania robót budowlanych wskazanych w fakturze VAT nr 15/2015 z 1 września 2015 r., a której powódka od C. sp. z o.o. nie otrzymała, nie stanowi kwoty bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej kosztem powódki.
Dowód: opinia ww. biegłego.
Kumulacja roszczeń nie zachodzi w razie wystąpienia z żądaniem ewentualnym lub w razie przemienności zobowiązań (patrz np. postanowienie Sądu Najwyższego z 28 października 2008 r., sygn. akt I PZ 25/08).
W załączeniu:
– wypis z CEIDG powódki z 15 grudnia 2015 r.,
– dowód uiszczenia opłaty sądowej od pozwu,
– odpis pozwu,
– dokumenty z pkt 1.
..........................................
(Weronika Iksińska)
Podstawa prawna
Art. 410 par. 1 w zw. z art. 405, art. 6471 par. 4 i 5 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).
