Jak zaznaczono w uzasadnieniu, konieczność podjęcia inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do uregulowania stanu prawnego gruntów zabudowanych przez spółdzielnie (do których spółdzielnia nie posiada trwałego tytułu prawnorzeczowego) była sygnalizowana od lat. Problem ma swój początek jeszcze w czasach PRL-u. To wtedy organy władzy publicznej wydawały decyzje lokalizacyjne, które były podstawą stawiania budynków mieszkalnych na gruntach należących do państwa. Problem jest jednak bardziej złożony, i – jak zaznacza resort – szczególnie uwidocznił się na terenie Warszawy. Mają na to wpływ m.in. kwestie związane z reprywatyzacją i kolejnymi roszczeniami zgłaszanymi przez poprzednich właścicieli i ich prawnych następców na przestrzeni lat. Ministerstwo podkreśla, że taki stan rzeczy ogranicza działania spółdzielni, które byłyby korzystne dla mieszkańców i wpłynęłyby pozytywnie choćby na ład przestrzenny. Stąd propozycja ustawy, która ma być kompleksowym rozwiązaniem problemów.
Jednym z proponowanych rozwiązań jest przyznanie spółdzielniom mieszkaniowym roszczenia o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów oraz nieodpłatne przeniesienie własności znajdujących się na nich budynków. Ma to dotyczyć wskazanych w przepisach podmiotów. Użytkowanie wieczyste ma być też ustanawiane w drodze decyzji administracyjnej, a nie umownej. Pozwoli to na sprawniejsze działanie i otworzy drogę do podejmowania kroków prawnych w razie stwierdzenia przewlekłości działania organu. Spółdzielnie mają mieć rok na zgłoszenie roszczeń (od momentu, gdy ustawa wejdzie w życie). W niektórych wypadkach zyskają też możliwość wyboru administracyjnej ścieżki rozpatrzenia żądania (zamiast tradycyjnego postępowania w sądzie). Projekt przewiduje także możliwość udzielenia bonifikaty od pierwszej opłaty za ustanowienie użytkowania wieczystego. Uchwałę lub zarządzenie w tej sprawie ma wydawać wojewoda albo właściwy sejmik lub rada samorządu terytorialnego.
Etap legislacyjny
Projekt wpisany do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów