Program bonów mieszkaniowych ma obowiązywać od 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2030 r. A ustawa dotycząca gwarancji kredytowych wejdzie w życie już 1 stycznia 2022 r. Ten program także ma być prowadzony do końca 2030 r.
Jak mówi DGP wiceminister rozwoju Anna Kornecka, mieszkaniową część Polskiego Ładu realizować będą trzy projekty ustaw – dotyczące budowy domów do 70 mkw. oraz ustawy o bonie mieszkaniowym i ustawy o gwarancjach spłaty kredytów hipotecznych przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Projekty tych dwóch ostatnich oczekują obecnie na wpis do wykazu prac rządu.
Bon mieszkaniowy będzie miał trzy warianty: społeczny, rodzinny i tzw. plus (dotyczący umorzenia zaciągniętych kredytów objętych programem gwarancji).
Kto może liczyć na bony społeczne i rodzinne
Społeczny bon mieszkaniowy przyznawany ma być na pokrycie: wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej lub partycypację lokatora w TBS/SIM. Jego beneficjentem będzie mógł być prowadzący gospodarstwo domowe, w którego skład wchodzą wyłącznie osoby nieposiadające mieszkania ani domu jednorodzinnego oraz które w okresie trzech lat wstecz nie zbyły takiego prawa w drodze darowizny. Osobie takiej nie może też przysługiwać spółdzielcze prawo do lokalu. Nie może ona też być stroną umowy deweloperskiej ani umowy o wkład budowlany.
Społeczny i rodzinny bon mieszkaniowy będzie można zrealizować od 1 stycznia do 31 grudnia roku następującego po roku jego przyznania
Z kolei rodzinny bon mieszkaniowy przyznawany ma być na sfinansowanie wkładu mieszkaniowego lub wkładu budowlanego. A także na partycypację w SIM/TBS; budowę domu jednorodzinnego czy nabycie mieszkania lub domu. O rodzinny bon będzie mogła starać się osoba prowadząca gospodarstwo domowe, w którego skład wchodzi co najmniej troje dzieci lub osoba z niepełnosprawnością. W tym przypadku można jednak mieć już wcześniej lokal – bon umożliwiałby wówczas zamianę mieszkania na większe.
Bony mieszkaniowe przyznawane mają być na wniosek zainteresowanego. Społeczny i rodzinny bon mieszkaniowy będzie można zrealizować od 1 stycznia do 31 grudnia roku następującego po roku jego przyznania.
Na społeczne i rodzinne bony mieszkaniowe trafiać ma do 1,2 mld zł rocznie. W przypadku gdy łączna kwota wynikająca z przyznanych w danym roku społecznych i rodzinnych bonów mieszkaniowych osiągnie ten limit, złożone i nierozpatrzone wnioski mają być pozostawione bez rozpoznania.
Eksperci chwalą nowe rozwiązania
Zdaniem Aliny Muzioł-Węcławowicz z Instytutu Rozwoju Miast i Regionów bon społeczny i rodzinny, które można przeznaczyć m.in. na partycypację w SIM/TBS, to najlepsze z proponowanych w ramach mieszkaniowej części Polskiego Ładu rozwiązań.
– Pytanie tylko, czy TBS-y dostaną wystarczające wsparcie. W tym roku zgłosiło się już tylu chętnych, że we wrześniu kończy się przyjmowanie nowych wniosków. Oby nie powtórzyło się przyhamowanie tego programu z powodu tego, że zabraknie na niego pieniędzy, tak jak to było wcześniej – podkreśla ekspertka. Jak przypomina, TBS-y powstały w 1996 r., a w 2000 r. po raz pierwszy w budżecie zabrakło pieniędzy na ten projekt.
– Tymczasem nakłady naszego kraju na mieszkalnictwo są o lata świetlne od tych, jakie ponoszą cywilizowane państwa, które w porównaniu z Polską mają już zaspokojony głód mieszkaniowy – kwituje Muzioł-Węcławowicz.
Gwarancje mieszkaniowe na 15 lat
Jeżeli chodzi o gwarancje mieszkaniowe, kredyty nimi objęte będą mogły być zaciągane na budowę domów jednorodzinnych, nabycie działki na cele budowlane, mieszkania albo domu lub na wkład budowlany. Okres udzielenia takiej gwarancji wynosić ma 15 lat. Jednocześnie łączna wysokość gwarantowanej kwoty kredytu hipotecznego nie będzie mogła przekroczyć 20 proc. ceny nabycia prawa własności lokalu, kosztów budowy albo wkładu budowlanego.
Beneficjenci gwarancji nie będą mogli posiadać mieszkania lub domu ani spółdzielczego prawa do mieszkania lub domu.
W przypadku gwarancji cena lokalu w przeliczeniu na 1 mkw. powierzchni nie będzie mogła przekroczyć kwoty stanowiącej iloczyn tzw. średniego wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 mkw. powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych (wskaźnik ten dla każdego województwa oddzielnie ogłasza co sześć miesięcy wojewoda w drodze obwieszczenia) oraz współczynnika 1,3. Tak będzie w przypadku, gdy kredyt hipoteczny zaciągany będzie na mieszkanie od dewelopera albo na wkład budowlany. Gdy zaś chodzi o lokale z rynku wtórnego, to współczynnik wynosić będzie 1,2.
Gwarancje pokrywane mają być ze środków Funduszu Gwarancji Spłaty Kredytów Hipotecznych utworzonego w Banku Gospodarstwa Krajowego. Pieniądze na ten cel pochodzić mają m.in. z budżetu.
Rządowy program spłaty kredytów hipotecznych ma być prowadzony do końca 2030 r. Jego szczegóły zostaną zawarte w rozporządzeniu, które będzie określać m.in.: minimalną liczbę osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego uprawniającą do udzielenia gwarancji; maksymalny wiek młodszego z prowadzących gospodarstwo domowe uprawniający do udzielenia gwarancji nie niższy niż 35 lat; maksymalną wysokość prowizji z tytułu gwarancji.
Bardzo krytycznie propozycje rządu w tym zakresie ocenia Alina Muzioł-Węcławowicz. – Mieliśmy już podobne rozwiązania w postaci programów „Rodzina na swoim” i „Mieszkanie dla młodych”, które się nie sprawdziły – zauważa ekspertka. W jej ocenie obecna propozycja przedstawiana jest jako opcja dla wszystkich, którzy chcą kupić mieszkanie na kredyt, a tak nie będzie.
– W efekcie tych zmian banki nie złagodzą bowiem wyraźnie wymogów wiarygodności kredytowej, więc mieszkania na kredyt nie będą znacząco bardziej dostępne. Zaś deweloperzy będą oferowali małe mieszkania w tanich (nieatrakcyjnych) lokalizacjach – uważa ekspertka.
Bon plus można realizować wielokrotnie
Z kolei bon mieszkaniowy plus (należny po powiększeniu rodziny o drugie lub kolejne dziecko) przyznawany ma być na spłatę części kredytu hipotecznego zaciąganego w banku w związku z: budową domu jednorodzinnego; nabyciem prawa własności lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego. Kredyt ten musi być zaciągany w ramach programu gwarancji bankowych.
W przypadku bonu plus po wyczerpaniu limitu realizacja bonu następować ma w kolejnym roku. Będzie go można zrealizować wielokrotnie, po każdym kolejnym powiększeniu gospodarstwa domowego, jeżeli następuje ono w okresie spłaty jednego kredytu hipotecznego.
Jednocześnie łączna kwota bonu mieszkaniowego plus wynikająca ze wszystkich jego realizacji nie może przekroczyć kwoty pozostałego do spłaty kredytu hipotecznego.
Warunkiem skorzystania z niego jest nieposiadanie prawa własności lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego innego niż nabyty albo wybudowany z wykorzystaniem pieniędzy ze spłacanego kredytu hipotecznego.
Ustawa dotycząca bonu mieszkaniowego ma wejść w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia, a dotycząca gwarancji mieszkaniowych i finansowania programów zacznie obowiązywać 1 stycznia 2022 r.
Kto pierwszy, ten lepszy
