Wzornictwo źródłem innowacji

PORADNIK Mądrze i ergonomicznie zaprojektowany przedmiot, atrakcyjny wygląd, nieoczywisty kształt czy przeznaczenie to czynniki, które pozwalają wyróżnić się na rynku. Firmy chcące inwestować we wzornictwo mogą liczyć na unijne wsparcie.

Wzornictwo przemysłowe to dziedzina balansująca na styku sztuki, nauki i techniki. Łączy kreatywność i innowacyjność. Nadaje formę ideom, by stały się praktycznymi i atrakcyjnymi propozycjami dla nabywców. Odpowiada na potrzeby użytkownika. Zauważa i rozwiązuje problemy społeczne. Znajduje zastosowanie praktycznie w różnych branżach. Te nasuwające się w pierwszej kolejności to reklama, marketing, grafika, budownictwo czy wystrój wnętrz. Trudno jednak wyobrazić sobie jego brak również w takich dziedzinach jak informatyka, elektronika, inżynieria mechaniczna, branża samochodowa, spożywcza... czy jakakolwiek inna.

Polskie firmy doceniają wartość wzornictwa. Instytut Wzornictwa Przemysłowego przeprowadził badanie, w którym 51 proc. badanych przedsiębiorców dostrzega wzrost konkurencyjności produktów na rynku dzięki zastosowaniu wzornictwa. Dla 76 proc. jest ono kluczowe dla rozwoju firmy. Jednocześnie jednak ponad połowa badanych przyznała, że nie prowadzi badań preferencji konsumentów, a zaledwie 5 proc. potrafi ocenić ryzyko decyzji inwestycji we wzornictwo. 37 proc. stwierdziło natomiast, że barierą na drodze do inwestycji we wzornictwo jest niewystarczająca dostępność środków. Badanie to było przeprowadzane w 2007 r. Dziś ostatni z argumentów zdecydowanie traci na znaczeniu. Wzornictwo jest traktowane jako źródło innowacji i na jego stosowanie firmy mogą uzyskać unijne wsparcie. Stwarza to duże szanse rozwoju nie tylko firm chcących wprowadzać innowacje na bazie wzornictwa, ale również projektantów i świadczonych przez nich usług.

Polska Wschodnia

Dotacje przeznaczone stricte na wdrażanie innowacji bazujących na wzornictwie dostępne są w programie Polska Wschodnia, a dokładniej w działaniu „Wzór na konkurencję”.

– Na lata 2014–2020 przeznaczono na ten cel 144 mln euro. Mogą z nich korzystać mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa z województw: lubelskiego, podlaskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego lub warmińsko-mazurskiego – mówi Stanisław Krakowski z Ministerstwa Rozwoju. – Dodatkowo muszą mieć za sobą zamknięty co najmniej jeden pełny rok obrotowy, osiągnąć chociaż raz w ciągu ostatnich trzech lat przychód na poziomie minimum 600 tys. zł i zatrudniać co najmniej 5 osób – dodaje.

Wsparcie przyznawane jest w dwóch etapach:

● etap I: dotacja o maksymalnej wartości 100 tys. zł na przeprowadzenie z pomocą ekspertów audytu wzorniczego i opracowanie na jego podstawie strategii, co do dalszych działań w firmie.

Audyt obejmuje m.in.:

– analizę wzorniczą firmy oraz jej otoczenia w zakresie oferty produktowej, technologii, struktury organizacyjnej, procesów komunikacji, strategii marketingowej, charakterystyki klientów i konkurencji oraz trendów rynkowych,

– analizę potrzeb w zakresie zarządzania wzornictwem,

– analizę oferty pod kątem wykorzystania wzornictwa i potencjału rynkowego.

● etap II: dotacja o maksymalnej wartości do 3 mln zł dla przedsiębiorstw z gotową strategią wzorniczą (opracowaną w I etapie) na wdrożenie zaplanowanych działań.

Wsparcie obejmie:

– usługi doradcze niezbędne do realizacji projektu wzorniczego,

– zakup urządzeń i maszyn oraz wartości niematerialnych i prawnych (wyłącznie w przypadku innowacji produktowych).

Efektem realizacji strategii musi być wprowadzenie na rynek innowacji wykorzystującej wzornictwo.

Co ważne, jeszcze przed złożeniem wniosku o dofinansowanie w pierwszym etapie przedsiębiorca musi wybrać wykonawcę audytu i zawrzeć z nim warunkową umowę. Musi on posiadać udokumentowane doświadczenie w projektowaniu strategii rozwoju produktów (wyrobów lub usług). Warunek ten jest spełniony, jeżeli w ciągu ostatnich pięciu lat przeprowadził co najmniej trzy projekty w takim zakresie wraz z wdrożeniem ich na rynek. Wskazane jest, aby posiadał doświadczenie w trzech różnych branżach. W przypadku, gdy realizował projekty tylko w jednej, może być wykonawcą tylko w odniesieniu do niej.

Badania i rozwój

Fundusze Europejskie dla firm w latach 2014–2020 wspierają przede wszystkim projekty, które wpisują się w tzw. inteligentne specjalizacje. Inteligentne Technologie Kreacyjne, a więc i wzornictwo, są na liście specjalizacji krajowych. Na poziomie regionalnym przemysł kreatywny wskazało 5 województw: kujawsko-pomorskie, łódzkie, małopolskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie.

– Oznacza to, że szansę na dofinansowanie rozwiązań wzorniczych mają firmy chcące korzystać z krajowego programu Inteligentny Rozwój oraz wybranych programów regionalnych – informuje Stanisław Krakowski z Ministerstwa Rozwoju.

Wprowadzanie innowacji w oparciu o wzornictwo może być elementem projektów badawczo-rozwojowych, w wyniku których firmy wypuszczają na rynek nowe lub znacząco ulepszone produkty lub usługi. Nad nowymi rozwiązaniami mogą pracować samodzielnie lub z instytucjami badawczo-rozwojowymi. Środki są też dostępne na tworzenie infrastruktury B+R w firmach. Może ona służyć do prac konstrukcyjno-projektowych.

Dla najmniejszych firm dostępne są tzw. bony na innowacje, które umożliwiają rozwijanie kontaktów z jednostkami naukowymi. Przedmiotem wsparcia może być zakup usługi związanej z opracowaniem nowego produktu lub usługi, np. projektu wzorniczego.

W programie Inteligentny Rozwój oraz w niektórych programach regionalnych przewidziane są również środki na uzyskanie ochrony prawa własności przemysłowej oraz realizację ochrony własności przemysłowej.

Wiedza, wiedza i jeszcze raz wiedza

Polskie wzornictwo ma swoją historię. Już w okresie międzywojennym pierwsze firmy zaczęły budować wizerunek w oparciu o wzornictwo. Przykładem może być Fabryka Porcelany w Ćmielowie. Rozkwit naszego wzornictwa przypadł na lata 50. i 60. W 1950 r. powstał istniejący do dziś Instytut Wzornictwa Przemysłowego (IWP). Jego twórczyni Wanda Telakowska, nazwana później „krajową Joanną d’Arc wzornictwa”, wzmacniała pozycję nowej dyscypliny, propagując ideę „piękna na co dzień dla wszystkich”. Paradoksalnie zapaść polskiego wzornictwa miała miejsce w okresie transformacji gospodarczej. Polacy zachłysnęli się komercyjnym Zachodem do tego stopnia, że jeszcze na początku lat dwutysięcznych wzornictwa w ogóle nie postrzegano w kontekście szansy na przewagę konkurencyjną polskich firm. Kilkanaście lat odwrotu od rodzimego wzornictwa i koncentracji na kopiowaniu zachodnich wzorów spowodowały skurczenie się branży projektantów oraz brak wiedzy i doświadczenia w zakresie procesów wzorniczych w polskich przedsiębiorstwach. Dlatego w odbudowywaniu rodzimego designu tak ważne są działania edukacyjne. Wiele polskich uczelni uruchomiło studia o kierunku wzornictwo przemysłowe. Instytut Wzornictwa Przemysłowego pozyskał jeszcze z poprzedniej puli środków unijnych dotacje, dzięki którym udostępnił bezpłatnie programy edukacyjne dla firm. Stworzona została informatyczna platforma komunikacyjna: Wzornictwo-Biznes-Zysk, dla wszystkich zainteresowanych tematem wzornictwa. Jest tam obszerna biblioteka wiedzy, informacja o aktualnych wydarzeniach i konkursach dotacji. Elementem platformy jest także baza projektantów i przedsiębiorców. Ci pierwsi prezentują swoje wizytówki wraz z portfolio – może być to dobre źródło potencjalnych wykonawców dla firm chcących korzystać z programu „Wzór na konkurencję”.

Inny projekt instytutu działa pod hasłem Zaprojektuj Swój Zysk. Jest to kompleksowa i wysoko oceniana przez korzystających bezpłatna baza wiedzy na temat wzornictwa przemysłowego, ukierunkowana głównie na potrzeby przedsiębiorstw. Bardzo ciekawym opracowaniem jest podręcznik „Design Management. Zarządzanie wzornictwem”. Do dyspozycji jest też baza 20 bezpłatnych szkoleń e-learningowych. Tematyka jest potraktowana bardzo kompleksowo – począwszy od przedstawienia ogólnych korzyści wzornictwa dla biznesu, poprzez szczegóły związane z procesem wypracowywania i wdrażania rozwiązań wzorniczych, aż po aspekty prawne, organizacyjne i formalne. Po ukończeniu każdego szkolenia dla uczestnika generowany jest certyfikat. Ciekawą lekturą są też historie firm, dla których wzornictwo jest podstawą działania i sukcesu, wywiady z projektantami, analizy eksperckie czy historia polskiego designu.

Źródła dofinansowania

● Polska Wschodnia, www.polskawschodnia.gov.pl

– działanie 1.4 Wzór na konkurencję,

instytucja udzielająca wsparcia: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, www.parp.gov.pl

nabór wniosków: I etap: wrzesień – październik 2016 r.; II etap: czerwiec 2016 r. – kwiecień 2017 r.

● Inteligentny Rozwój

– poddziałanie 1.1.1 Szybka ścieżka

instytucja udzielająca wsparcia: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, www.ncbr.gov.pl

nabór wniosków dla małych i średnich firm: 4 kwietnia – 29 lipca 2016 r.

– działanie 2.1 Wsparcie inwestycji w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw

instytucja udzielająca wsparcia: Ministerstwo Rozwoju, Departament Innowacji, www.mr.gov.pl

– poddziałanie 2.3.2 Bony na innowacje dla MŚP

instytucja udzielająca wsparcia: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, www.parp.gov.pl

nabór wniosków: 6 czerwca 2016 r. – 30 stycznia 2017 r.

– poddziałanie 2.3.4 Ochrona własności przemysłowej

instytucja udzielająca wsparcia: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, www.parp.gov.pl

nabór wniosków: 18 lipca 2016 r. – 20 stycznia 2017 r.

● Programy Regionalne – informacje na stronach programów dostępnych przez portal www.FunduszeEuropejskie.gov.pl

PROJEKT JEST WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU SPÓJNOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

Więcej bezpłatnych informacji znajdziesz na www.funduszeeuropejskie.gov.pl oraz w Punktach Informacyjnych Funduszy Europejskich.