Subskrybuj nas na Youtube
TEZA: Treścią umowy dostawy jest z jednej strony obowiązek dostawcy wytworzenia rzeczy i dostarczenia jej odbiorcy, z drugiej zaś strony obowiązek odbiorcy odebrania rzeczy i zapłacenia ceny.
Sygn. akt I ACa 770/15
WYROK SĄDU APELACYJNEGO W BIAŁYMSTOKU
z 21 grudnia 2015 r.
STAN FAKTYCZNY
Spółka akcyjna (dalej: nabywca, spółka akcyjna) zawarła umowę ze spółką z o.o. (dalej: sp. z o.o.) na dostawę 160 tys. kg blachy aluminiowej. Ogólna wartość zamówienia wyniosła 1,84 mln zł netto. Określając warunki płatności, strony się umówiły, że 50 proc. wartości zamówienia nabywca zapłaci w formie zaliczki, a pozostałą część w momencie odbioru towaru. Zaliczka została wpłacona, spółka z o.o. dostarczyła dwie pierwsze partie towaru. Nabywca pomimo wezwań do zapłaty nie zapłacił za towar. Ponadto nie odebrał pozostałej części zamówienia. W rezultacie sp. z o.o. wniosła pozew, w którym domagała się od nabywcy ponad 282,7 tys. zł.
Sąd okręgowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (orzekając zgodnie z żądaniem pozwu). Nakaz stał się prawomocny.
W odpowiedzi spółka akcyjna wezwała sp. z o.o. do zwrotu kwoty nadpłaconej zaliczki (było to ponad 566 tys. zł). Spółka z o.o. nie wypłaciła żądanej kwoty. Wobec tego spółka akcyjna wniosła pozew o zapłatę. Sąd okręgowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Pozwana wniosła sprzeciw od nakazu.
Sąd Okręgowy w Białymstoku zasądził od spółki z o.o. na rzecz spółki akcyjnej kwotę 566 196,10 zł. Zdaniem sądu niezależnie od przyczyn niezrealizowania całości umowy powódce przysługiwał zwrot wpłaconej zaliczki. Strony przestała bowiem wiązać umowa, a świadczenia, które zostały uiszczone, powinny zostać zwrócone. Spółka z o.o. zaskarżyła wyrok, ale sąd II instancji oddalił apelację.
UZASADNIENIE
W ocenie sądu apelacyjnego sąd okręgowy miał rację, wskazując, że niezależnie od tego, czy stosunek umowny zakończył się na skutek odstąpienia przez powódkę od umowy, czy na skutek faktycznego jej rozwiązania, była ona uprawniona do zwrotu niewykorzystanej przedpłaty bądź to na podstawie art. 494 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.; dalej: k.c.), bądź na podstawie przepisów o świadczeniu nienależnym. Niemniej oświadczenie spółki akcyjnej o odstąpieniu od umowy nie wywołało zamierzonego skutku prawnego. Powódka nie wyznaczyła bowiem koniecznego dodatkowego terminu do wykonania zobowiązania przez pozwaną (art. 494 par. 1 k.c.). Ta zaś nie skorzystała z możliwości, jakie dawał jej art. 552 k.c. w związku z art. 612 k.c. – mogła powstrzymać się z dostarczeniem dalszych części zamówienia, wyznaczając odbiorcy odpowiedni termin do zabezpieczenia zapłaty, a po bezskutecznym jego upływie mogła od umowy odstąpić. Warunkiem skorzystania z tego uprawnienia jest jednak zwłoka z odebraniem przedmiotu umowy. Ten fakt nie został dostatecznie w sprawie udowodniony. O zwłoce w odbiorze można mówić, gdy dostawca rzecz wytworzy ją i wyda odbiorcy. Przy czym musi realnie zaoferować wydanie rzeczy, zgodnie z umową. Tymczasem pozwana w rzeczywistości uzależniała wydanie kolejnej partii towaru od wcześniejszej zapłaty, choć umowa przewidywała ją w momencie odbioru gotowego wyrobu. Niemniej z uwagi na powzięcie przez spółkę z o.o. informacji o trudnej sytuacji finansowej nabywcy i uzasadnionych okolicznościami wątpliwości, czy wywiąże się ona z obowiązku zapłaty za kolejne partie, na podstawie art. 490 k.c. sp. z o.o. mogła skorzystać z uprawnienia do powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia (dostarczenia kolejnych partii blachy), dopóki druga strona nie zaoferuje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia.
