Dodatkowe pieniądze dla mediów publicznych. Sprawdzamy, jak topniały wpływy z abonamentu i rosło dofinansowanie z budżetu

Media publiczne dostaną z państwowej kasy nie 2 mld zł, lecz jeszcze więcej – 2,7 mld zł

Takie zwiększenie środków przegłosowano w środę po południu na posiedzeniu Komisji Finansów Publicznych w ramach poprawek do ustawy budżetowej na przyszły rok. Poinformowała o tym na Twitterze Marta Golbik, posłanka Platformy Obywatelskiej.

Pierwotna kwota wynosiła dokładnie 1mld 995 mln zł, tyle samo, ile media publiczne dostały w tym roku. Dodatkowe 705 mln zł zaproponował przewodniczący komisji finansów Andrzej Kosztowniak z PiS. Poprawka przeszła przewagą 27 do 18 głosów.

Miliony zwolnionych z abonamentu

Środkami z budżetu państwa podzielą się TVP, Polskie Radio i 17 rozgłośni regionalnych.

Od lat 90. media publiczne utrzymywały się z abonamentu radiowo-telewizyjnego, który muszą płacić osoby posiadające radio lub telewizor, oraz sprzedaży reklam. W radiach większość pieniędzy pochodziła z tego pierwszego źródła, a w TVP – od reklamodawców.

Jednak ściągalność abonamentu rtv zaczęła się załamywać już kilkanaście lat temu. Według danych Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji zebrana w całym kraju kwota ostatnio przekroczyła wartość 700 mln zł w 2018 roku i wyniosła 742 zł. W kolejnych latach było to 650 mln zł (rocznie), a na bieżący rok KRRiT przewiduje jeszcze mniej – ok. 580 mln zł.

Dlaczego te wpływy topnieją?

Jak podaje regulator, na 13,6 mln gospodarstw domowych w Polsce znakomita większość (96,4 proc.) posiada odbiorniki telewizyjne. Ale mniej więcej co drugi właściciel omija obowiązek rejestracji swojego urządzenia na poczcie. Według stanu na koniec ubiegłego roku zarejestrowane odbiorniki rtv miało więc tylko niespełna 46,5 proc. gospodarstw domowych. Przy czym większość zarejestrowanych (przeszło 62 proc.) i tak nie musi opłacać abonamentu – bo korzysta z ustawowych zwolnień.

A tych jest wiele. Zgodnie z prawem nie płacą np. osoby, które ukończyły 75, rok życia oraz te, które skończyły 60 lat, a ich emerytura nie przekracza połowy przeciętnego wynagrodzenia. Abonament rtv nie obowiązuje też inwalidów I grupy, niesłyszących i niewidomych; kombatantów i osób represjonowanych. Ponadto nie muszą go płacić bezrobotni i niezdolni do pracy – i jeszcze kilka innych grup.

W rezultacie zobowiązanych do wnoszenia opłat było w ubiegłym roku 2,38 mln gospodarstw domowych i 238 tys. abonentów instytucjonalnych. A rzeczywiście płacił co trzeci - na koniec 2021 r. opłaty regulowało 900 tys. zobowiązanych, w tym 662 tys. gospodarstw domowych i 238 tys. abonentów instytucjonalnych.

Najwięcej dla telewizji

Liczne legalne zwolnienia z abonamentu stały się pretekstem do przekazywania mediom publicznym pieniędzy prosto z budżetu państwa. Posłowie PiS, którzy zgłosili taki projekt ustawy, uzasadniali, że te środki zastąpią opłaty, które media otrzymałyby od obywateli, gdyby nie zwolnienia.

Zaczęło się od 307 mln zł w 2017 roku – do podziału między 19 spółek. Od 2020 roku były to już prawie 2 mld zł. Zaplanowana dziś na przyszły rok kwota jest rekordowa.

Największe zastrzyki finansowe trafiają do TVP. Z tegorocznej puli otrzymała blisko 1,8 mld zł. Wobec słabnących wpływów ze sprzedaży reklam środki publiczne – czyli rekompensata ze skromnym dodatkiem abonamentu – stanowią ponad połowę budżetu Telewizji Polskiej. W ub.r. było to 2,04 mld zł, w tym podobnie - 2,08 mld zł. Dla porównania z reklam i sponsoringu TVP ma w tym roku zarobić niespełna 894 mln zł – jak wynika z jej sprawozdania złożonego w KRS.

Opozycja krytykuje

Posłowie opozycji nie zostawili w środę suchej nitki na partii rządzącej za zwiększenie wydatków na TVP i publiczne radia. Marcin Kierwiński z PO stwierdził na Twitterze, że „PiS przepycha kolanem zwiększenie środków na TVP”, komentując: „pieniędzy dla Polaków nie ma ale na partyjny radiowęzeł zawsze się znajdą”.

„PiS właśnie dosypał ponad 700 mln na TVP. A ludzie dalej niech robią zrzutki na operacje dla chorych dzieciaków, na rehabilitację, środki higieniczne i sprzęt” – napisała na tej platformie Barbara Nowacka, przewodnicząca Inicjatywy Polskiej z Koalicji Obywatelskiej.

Marek Rutka z Lewicy, członek Rady Mediów Narodowych, porównał zaś, że 2,7 mld zł „na propagandę w wykonaniu TVP” to „więcej niż wydatki NFZ na cały system ratownictwa medycznego”..