"Unijna energetyka radykalnie się zmienia (...). Dziś coraz więcej energii pochodzi z odnawialnych źródeł energii i jest wymienianych transgranicznie. Prawie połowę energii generowanej w 2030 r. będzie pochodzić z takich źródeł. Jak wykorzystać ten potencjał? To główne pytanie w uruchamianych dziś konsultacjach publicznych" - powiedział na środowej konferencji prasowej w Brukseli unijny komisarz ds. klimatu Miguel Canete.

Przedstawione przez KE dokumenty nie są jeszcze propozycjami aktów prawnych w tej sprawie. Te mają być zaprezentowane w 2016 r., gdy na temat pomysłów KE wypowiedzą się zainteresowane strony, w tym przemysł, państwa członkowskie i regulatorzy rynku.

Z komunikatu Komisji wynika, że chce ona powołania "regionalnych centrów operacyjnych", których zadaniem byłoby planowanie i zarządzanie ponadgranicznymi przepływami energetycznymi.

Tego obawia się część państw członkowskich i operatorów krajowych, ponieważ takie rozwiązania uszczuplają ich kompetencje. W Polsce nieco władzy musiałby oddać Urząd Regulacji Energetyki oraz Polskie Sieci Energetyczne.

Realizacja koncepcji KE może jednak im przysporzyć problemów, bo już nie na poziomie krajowym, a ponadregionalnym zapadałaby decyzja, komu odłączyć prąd w momencie, gdyby było go za mało.

KE chce też zwiększyć rolę Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER), aby ta nadzorowała skuteczne funkcjonowanie rynków transgranicznych. Teraz ACER ma bardzo ograniczone prawo do podejmowania decyzji (wydaje głównie zalecenia i opinie). W przyszłości może być przekształcona, by wykonywać funkcje regulacyjne na poziomie europejskim. ACER miałaby też rozstrzygać spory na szczeblu regionalnym i unijnym.

Przenoszenie kompetencji na poziom ponad krajami członkowskimi ma przyczynić się do lepszego wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych oraz takiego zarządzania, by skutecznie kierować nadwyżki energii tam, gdzie są konieczne. Nowe regulacje mają umożliwić swobodny przepływ energii – zawsze tam, gdzie zapotrzebowanie jest największe.

W praktyce chodzi o to, by uniknąć sytuacji, gdy z jakichś powodów w jednym kraju w danym momencie brakuje energii, a w drugim jest ona marnowana, bo operatorzy nie mogą się porozumieć. "Naszym celem jest pełna integracja odnawialnych źródeł w systemie energetycznym" - czytamy w dokumencie.

Rosja wzywa UE, by poparła projekt gazociągu Turecki Potok

Zobacz również

Aby stało się to możliwe, KE ustanowiła cel połączeń energetycznych (interkonektorów), które umożliwią wymianę do 2020 r. 10 proc. potencjału produkcji energii między państwami członkowskimi UE. Cel ma wzrosnąć do 15 proc. w 2030 r. "Dobrze połączona europejska sieć energetyczna ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego Europy" - wskazuje Komisja.

Polska może mieć z tym problem, ponieważ według wyliczeń KE nasz poziom połączeń wynosi około 2 proc. i musielibyśmy mocno rozbudowywać interkonektory, żeby zwiększyć przepustowość. Poza kosztami - jak mówią eksperci - jest to nam nie na rękę, bo zwiększone połączenia powodowałyby, że nasze firmy energetyczne wytwarzające prąd z konwencjonalnych źródeł (głównie z węgla) byłyby pod presją niemieckich przedsiębiorstw wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych. Już teraz na rynku hurtowym energia elektryczna w Niemczech jest tańsza niż w Polsce.

Według źródeł dyplomatycznych, z którymi rozmawiała PAP, Polska ma jednak swoje własne wyliczenia, które pokazują, że już teraz mamy 10 proc. połączeń międzysystemowych z innymi państwami.

KE prognozuje, że udział energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych wzrośnie z obecnych 25 proc. do 50 proc. w 2030 r. Problem polega na tym, że w czasie mniejszego nasłonecznienia i bezwietrznej pogody konieczna jest wciąż energia elektryczna produkowana w ilościach wystarczających do dostarczenia jej konsumentom i utrzymania stabilnej sieci elektroenergetycznej. Zarządzanie ponadgraniczne przepływami ma się przyczyniać do tego celu.

KE przewiduje rezygnację z regulowanych cen energii, a także "nieskutecznych systemów wsparcia" dla producentów. W drugiej połowie 2016 r. przedstawione mają być projekty przepisów, które mają wdrożyć te propozycje do unijnego prawa.