Emerytury pomostowe przysługują osobom, które wykonywały lub wykonują prace w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Szczególne warunki określa się w zawodach związanych z czynnikami ryzyka, które mogą spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia pracowników. Prawo do emerytury pomostowej dotyczy osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy w pełnym wymiarze godzin.

1 stycznia 2024 r. weszły w życie przepisy zmieniające ustawę o emeryturach pomostowych. Dzięki wprowadzonym zmianą ze świadczenia mogą skorzystać osoby, które po raz pierwszy podjęły pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 1 stycznia 1999 r. Zmiana przepisów sprawia, że prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki pracowników zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie będą mieli oni prawa do wcześniejszego świadczenia tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed 1 stycznia 1999 r. Jednak, aby mieć prawo do emerytury pomostowej, w dalszym ciągu trzeba spełniać łącznie pozostałe warunki przyznania tego świadczenia.

Komu przysługuje emerytura pomostowa?

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o emeryturach pomostowych pozwalają skorzystać z wcześniejszej emerytury pracownikom, którzy spełniają łącznie następujące warunki:

  • urodzili się po 31 grudnia 1948 r.;
  • wykonywali prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat;
  • osiągnęli wiek co najmniej 55 lat – w przypadku kobiet lub co najmniej 60 lat – w przypadku mężczyzn;
  • mają staż ubezpieczeniowy (okresy składkowe i nieskładkowe) wynoszący co najmniej 20 lat – w przypadku kobiet lub co najmniej 25 lat – w przypadku mężczyzn;
  • po 1 stycznia 1999 r. wykonywali prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze, które zostały określone w ustawie o emeryturach pomostowych (przepisy stosowane od 1 stycznia 2009 roku, z ustawy o emeryturach pomostowych) lub w ustawie emerytalnej (przepisy stosowane przed 1 stycznia 2009 r. z ustawy emerytalnej), co najmniej przez 1 dzień;
  • po 31 grudnia 2008 r. wykonywali prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (z ustawy o emeryturach pomostowych) co najmniej przez 1 dzień.

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobom, które nie wykonywały po 31 grudnia 2008 r. prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jeżeli na dzień 1 stycznia 2009 r. miały wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (wymienionej w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych) oraz spełniły pozostałe warunki przyznania świadczenia.

Prace w szczególnych warunkach uprawniające do emerytury pomostowej

Prace w szczególnych warunkach to prace związane z wykonywaniem obowiązków zawodowych w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające ich możliwości, w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

Prace w szczególnych warunkach, uprawniające do emerytury pomostowej, to między innymi:

  • prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla, rud metali lub ich wzbogacaniu;
  • prace udostępniające lub eksploatacyjne związane z urabianiem minerałów skalnych;
  • prace murarskie bezpośrednio w piecach hutniczych, odlewniczych, bateriach koksowniczych oraz w piecach do produkcji materiałów ceramicznych;
  • prace bezpośrednio przy ręcznym zestawianiu surowców lub ręcznym formowaniu wyrobów szklanych w hutnictwie szkła;
  • prace bezpośrednio przy obsłudze agregatów i urządzeń do produkcji metali nieżelaznych;
  • prace fizycznie ciężkie;
  • prace rybaków morskich;
  • prace w powietrzu wykonywane na statkach powietrznych przez personel pokładowy.
Wojciech Szczęsny — emerytura i zarządzanie sportem w Polsce [Rozmowy Agnieszki Burzyńskiej]
Wojciech Szczęsny — emerytura i zarządzanie sportem w Polsce [Rozmowy Agnieszki Burzyńskiej]

Zobacz również

Prace o szczególnym charakterze uprawniające do emerytury pomostowej

Praca o szczególnym charakterze to praca, która wymaga szczególnej odpowiedzialności oraz sprawności psychofizycznej. Możliwość wykonywania takiej pracy w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu (zdrowiu i życiu innych osób) zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej.
Stąd też pracownicy niektórych zawodów mogą skorzystać z wcześniejszego świadczenia emerytury pomostowej. Do tej grupy zaliczają się na przykład: piloci samolotów, kontrolerzy ruchu lotniczego, kierowcy pojazdów uprzywilejowanych i kierowcy autobusów.

Składki na Fundusz Emerytur Pomostowych

Emerytura pomostowa wypłacana jest z Funduszu Emerytur Pomostowym (FEP). Składki na Fundusz Emerytur Pomostowych opłacają pracodawcy zatrudniający pracowników do wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Pracodawcy ci mają obowiązek opłacania składek na FEP niezależnie od tego, czy pracownicy będą nabywać prawo do emerytury pomostowej, czy też nie.

Kiedy ustaje prawo do emerytury pomostowej?

Prawo do emerytury pomostowej ustaje na dzień przed uzyskaniem prawa do zwykłej emerytury ustalanej decyzją organu rentowego, innego organu emerytalno-rentowego.
Zasady prawa do emerytury pomostowej reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Źródło: ZUS