Od kiedy należy zapłacić odsetki od nienależnego świadczenia?

Sąd oddalił moje odwołanie od decyzji zobowiązującej mnie do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego. ZUS wydał decyzję 12 stycznia 2023 r., a dotyczy ona zasiłku pobranego w lipcu 2021 r. Sąd zwolnił mnie z obowiązku zapłaty odsetek za okres wcześniejszy niż od dnia następnego po doręczeniu decyzji. Dowiedziałam się, że Zakład będzie składał apelację od wyroku. Czy ma do tego podstawę?

Zgodnie z art. 84 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia:

• wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie do nich prawa albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli pobierający był pouczony o braku prawa do ich pobierania;
• przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd ZUS wypłacającego świadczenia przez pobierającego;
• z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Zgodnie natomiast z art. 84 ust. 1 ustawy systemowej odsetki są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty. Jednak w razie zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w terminie wskazanym w decyzji zobowiązującej do ich zwrotu nie nalicza się odsetek od spłaconych należności za okres od dnia przypadającego po dniu wydania decyzji do dnia spłaty (art. 84 ust. 1a ustawy systemowej).

Trzeba przy tym zauważyć, że 18 września 2021 r. zmieniły się zasady ustalania odsetek od nienależnie pobranych świadczeń. Do czasu tej zmiany ZUS nie miał podstawy prawnej do naliczania odsetek z okresu poprzedzającego decyzję w sprawie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Obecnie są one naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty.

Opisywana zmiana przepisów weszła w życie 18 września 2021 r., a więc przed dniem wydania decyzji przez ZUS w opisywanym przypadku (12 stycznia 2023 r.). Ustawa zmieniająca przywołana w podstawie prawnej nie zawiera przepisów przejściowych. Zatem nowe zasady ustalania odsetek stosuje się do decyzji wydawanych, począwszy od 18 września 2021 r., nawet gdy dotyczą świadczeń nienależnie pobranych za okres przed tą datą – tak jak w opisywanym w pytaniu przypadku.

ZUS ma więc podstawę do zaskarżenia wyroku. Sąd błędnie uznał, że ubezpieczony jest zwolniony z zapłaty odsetek, podczas gdy zgodnie ze wskazanym powyżej przepisem odsetki są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty. ©℗