Urlop opiekuńczy na etacie nie wpłynie na obowiązek zapłaty składek ze zlecenia

Zatrudniam na umowę zlecenia osobę, która pracuje jednocześnie u innego pracodawcy, gdzie uzyskuje minimalne wynagrodzenie. Nie odprowadzam zatem za nią składek na ubezpieczenia społeczne. Osoba ta w poprzednim miesiącu skorzystała z urlopu opiekuńczego i otrzymała niższą kwotę wynagrodzenia od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Czy w tej sytuacji nadal nie płacę za nią składek od zlecenia?

Odpowiadając na to pytanie, na początku trzeba odwołać się do przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Wynika z niej, że pracownicy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, ubezpieczeniu chorobowemu oraz wypadkowemu. Zaś osoby wykonujące umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu, co do zasady podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu oraz wypadkowemu, a ubezpieczenie chorobowe jest dla nich dobrowolne. W przypadku zleceniobiorców schemat ubezpieczeń może jednak ulec zmianie.

Zbieg tytułów

Dla poruszonej w pytaniu kwestii kluczowe znaczenie ma jednak art. 9 ustawy systemowej. W jego ust. 1 m.in. podano, że pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów są obejmowani ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarli z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy. Mogą oni dobrowolnie, na swój wniosek, być objęci ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a. Natomiast w ust. 1a postanowiono, że ubezpieczeni, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu: stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa niż aktualnie obowiązujące minimalne wynagrodzenie za pracę, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów. Jeśli zatem pracownik osiąga wynagrodzenie przynajmniej minimalne, to z dodatkowego zlecenia (gdy nie jest zawarte z własnym pracodawcą i nie jest na jego rzecz wykonywane) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

Z kolei urlop opiekuńczy to nowe uprawnienie pracownicze określone w art. 1731 kodeksu pracy. Zgodnie z nim pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego urlop opiekuńczy, w wymiarze pięciu dni, w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Za członka rodziny uważa się syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka. Urlopu takiego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Udziela się go na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż jeden dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Co istotne, pracownik nie zachowuje jednak prawa do wynagrodzenia za pracę oraz do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Skorzystanie z takiego urlopu obniża zatem wynagrodzenia za pracę w miesiącu, w którym z niego skorzystano. W przypadku pracownika osiągającego minimalne wynagrodzenie oznacza to wypłatę poniżej tej kwoty. A to rodzi pytanie w kontekście składek z dodatkowego zlecenia.

Zdaniem ZUS

W tym kontekście warto odnotować stanowisko zawarte w piśmie ZUS z 1 czerwca 2023 r. (znak DI/100000/43/440/2023). Organ rentowy wskazał m.in., że dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, tak długo, jak długo trwa stosunek pracy, dodatkowo (pozapracownicze) tytuły ubezpieczeń mają charakter dobrowolny. Podano również, że zasada ta jest stosowana także wtedy, gdy pracodawca nie wywiązuje się ze swoich obowiązków wynikających z umowy o pracę i z przepisów prawa, czyli nie wypłaca należnego pracownikowi wynagrodzenia lub bez zmiany treści umowy o pracę wypłaca wynagrodzenie w kwocie niższej niż należna. ZUS wskazał równocześnie, że skorzystanie przez zleceniobiorcę z urlopu opiekuńczego, w wyniku czego wynagrodzenie pracownika za dany miesiąc było niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, nie będzie miało wpływu na obowiązek podlegania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy zlecenia.

Korzystanie przez pracownika z bezpłatnego urlopu opiekuńczego nie wpływa na sytuację prawną zleceniodawcy w kontekście ubezpieczenia społecznego. W konsekwencji wypłacenie niższego wynagrodzenia ze stosunku pracy nie powoduje konieczności opłacania składek z umowy zlecenia po stronie zleceniodawcy. ©℗