Powiązania właścicielskie w spółkach nie zawsze mają znaczenie dla ubezpieczeń

Nie ma przepisów, które zabraniałyby wykonywania pracy na podstawie odrębnych rodzajowo podstawach prawnych. Sprawa wygląda jednak na bardziej złożoną w aspekcie ubezpieczeń społecznych. Przede wszystkim trzeba się odnieść do art. 9 ust. 1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. I tak z ust. 1 wynika, że osoby, w tym m.in. pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi też z innych tytułów. Z kolei z ust. 1a wynika, że m.in. pracownicy, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa niż minimalne wynagrodzenie, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów.

W podanym stanie faktycznym szczególnie użyteczna będzie interpretacji ZUS z 5 grudnia 2023 r., znak DI/100000/43/1011/2023. ZUS wskazał w niej m.in., że osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę i jednocześnie wykonująca umowę zlecenia zawartą z innym podmiotem niż własny pracodawca i pod warunkiem, że umowa zlecenia nie jest pośrednio ani bezpośrednio wykonywana na rzecz pracodawcy, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Zaś z tytułu wykonywania umowy zlecenia ubezpieczenia mają dla niej charakter dobrowolny, jeżeli podstawa wymiaru składek ze stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę. ZUS dodał, że w tej sytuacji nie zachodzi też podstawa do podlegania ubezpieczeniu chorobowemu ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Z kolei ubezpieczenie wypadkowe jest dla takiej osoby obowiązkowe. Finalnie ZUS stwierdził, że brak jest obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z umów zlecenia. Zastrzegł jednak, że będzie to możliwe, o ile praca na zlecenia nie będzie wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym zleceniobiorców łączą umowy o pracę.