Powiązania właścicielskie w spółkach nie zawsze mają znaczenie dla ubezpieczeń

Jestem wspólnikiem w dwóch spółkach z o.o. To spółki rodzinne, jedna zajmuje się produkcją urządzeń grzewczych, a druga – sprzedażą i serwisem. W pierwszej wszyscy są zatrudnieni na etacie, a w drugiej chcę zatrudnić pracowników z pierwszej spółki na umowę zlecenia. Czy trzeba płacić składki od umów zlecenia?

Nie ma przepisów, które zabraniałyby wykonywania pracy na podstawie odrębnych rodzajowo podstawach prawnych. Sprawa wygląda jednak na bardziej złożoną w aspekcie ubezpieczeń społecznych. Przede wszystkim trzeba się odnieść do art. 9 ust. 1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. I tak z ust. 1 wynika, że osoby, w tym m.in. pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi też z innych tytułów. Z kolei z ust. 1a wynika, że m.in. pracownicy, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa niż minimalne wynagrodzenie, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów.

W podanym stanie faktycznym szczególnie użyteczna będzie interpretacji ZUS z 5 grudnia 2023 r., znak DI/100000/43/1011/2023. ZUS wskazał w niej m.in., że osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę i jednocześnie wykonująca umowę zlecenia zawartą z innym podmiotem niż własny pracodawca i pod warunkiem, że umowa zlecenia nie jest pośrednio ani bezpośrednio wykonywana na rzecz pracodawcy, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Zaś z tytułu wykonywania umowy zlecenia ubezpieczenia mają dla niej charakter dobrowolny, jeżeli podstawa wymiaru składek ze stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę. ZUS dodał, że w tej sytuacji nie zachodzi też podstawa do podlegania ubezpieczeniu chorobowemu ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Z kolei ubezpieczenie wypadkowe jest dla takiej osoby obowiązkowe. Finalnie ZUS stwierdził, że brak jest obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z umów zlecenia. Zastrzegł jednak, że będzie to możliwe, o ile praca na zlecenia nie będzie wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym zleceniobiorców łączą umowy o pracę.

Reasumując, w podanym stanie faktycznym druga ze spółek nie musi ponosić kosztów składkowych z tytułu zatrudnienia pracowników na umowy zlecenia, o ile ze stosunku pracowniczego w pierwszej spółce ich podstawa wymiaru osiąga co najmniej minimalne wynagrodzenie. W tym kontekście nie są przeszkodą powiązania rodzinne w spółkach. ©℗