Nowa wysokość składek przedsiębiorców na 2024 r. Ile zapłacą?

Jak co roku, wzrost minimalnego oraz prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oznacza także wyższe składki dla prowadzących pozarolniczą działalność. Tych korzystających z małego ZUS kolejna podwyżka czeka już w lipcu.

Przez pierwsze sześć miesięcy kalendarzowe od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej po raz pierwszy lub po przerwie trwającej co najmniej 60 miesięcy przedsiębiorca nie opłaca składek na ubezpieczenie społeczne, a jedynie na ubezpieczenie zdrowotne wg zasad ogólnych.

Takie osoby nie mają zatem w tym okresie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego), a okres ten NIE wlicza się do stażu potrzebnego do uzyskania minimalnej emerytury, ale mają prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych w ramach publicznego systemu ochrony zdrowia.

Uwaga! Prawo do ulgi na start nie przysługuje, gdy przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej tej działalności.

Po zakończeniu „ulgi na start” przedsiębiorcy mają prawo do kolejnej, trwającej 24 miesiące kalendarzowe, ulgi, tzw. małego ZUS na zasadach określonych w art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.; dalej: ustawa systemowa). Ulga ta polega na opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz dobrowolne chorobowe) od zadeklarowanej podstawy wynoszącej nie mniej niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, które w okresie styczeń-lipiec 2024 r. wynosi 4242 zł. W związku z ponownym wzrostem minimalnego wynagrodzenia od 1 lipca 2024 r. (4300 zł), w połowie roku automatycznie wzrośnie również minimalna podstawa wymiaru składek.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest wg zasad ogólnych.
Ulga na start nie jest obowiązkowa, zatem przedsiębiorca może z jej pominięciem od razu zgłosić się do „małego ZUS”, musi jednak pamiętać, że także ta ulga przysługuje, jeśli działalność gospodarcza podejmowana jest po raz pierwszy lub po przerwie trwającej co najmniej 60 miesięcy.

Uwaga! Prawo do „małego ZUS” nie przysługuje, gdy przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej tej działalności.

Po wyczerpaniu prawa do ulg, przedsiębiorcy oraz inne osoby prowadzące pozarolniczą działalność określoną w ustawie systemowej, które z założenia nie mają prawa do żadnych ulg, tj:
• twórcy i artyści,
• osoby, które prowadzą działalność w zakresie wolnego zawodu
• wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich,
• akcjonariusze prostych spółek akcyjnych,
• komplementariusze w spółkach komandytowo-akcyjnych,
• osoby, które prowadzą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty,
• osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność albo z osobami korzystającymi z „ulgi na start”,
opłacają składki od zadeklarowanej kwoty, które nie może być niższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, które obecnie zostało ustalone na 7824 zł na cały rok 2024 r. Składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest wg zasad ogólnych.

Przedsiębiorcy, którzy spełnili warunki określone w art. 19c ustawy systemowej, a więc przede wszystkim ich przychód poprzednim w roku kalendarzowym nie przekroczył 120 000 zł, mogą skorzystać z ulgi „mały ZUS Plus”. Umożliwia ona opłacanie składek od niższych niż standardowe, uzależnione od przeciętnego miesięcznego dochodu uzyskiwanego w poprzednim roku kalendarzowym z tym zastrzeżeniem, że podstawa ta nie może być niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacane są wg zasad ogólnych niezależnie od tego, czy przedsiębiorca korzysta z jakichkolwiek wyżej opisanych ulg dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne. Wyjątki od zasad ogólnych określa ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm.) i są one przewidziane dla np. niektórych emerytów i rencistów.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne uzależniona jest od wybranej formy opodatkowania i wynosi:
• 9 proc. dochodu z działalności gospodarczej, jeśli podatnik rozlicza się wg skali podatkowej;
• 4,9 proc. dochodu z działalności gospodarczej, jeśli podatnik rozlicza się podatkiem liniowym,
z zastrzeżeniem, że jeśli dochód nie przekroczył w danym miesiącu minimalnego wynagrodzenia, składkę zdrowotną trzeba odprowadzić w wysokości 9 proc. minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu 2024 r.
Inni przedsiębiorcy odprowadzają składkę zdrowotną w wysokości:
• 9 proc. zryczałtowanej podstawy, jeśli rozliczają podatek dochodowy ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych;
• 9 proc. minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu 2024 r., jeśli płacą kartę podatkową.
W przeciwieństwie do ulgowych składek na ubezpieczenie społeczne, które także są uzależnione od minimalnego wynagrodzenia, minimalna składka zdrowotna nie ulegnie podwyższeniu w lipcu 2024 r. i będzie wynosić tyle samo przez cały okres od lutego 2024 r. do stycznia 2025 r. (381,78 zł). Za styczeń 2024 r. obowiązuje jeszcze minimum za rok poprzedni, tj. 314,10 zł.