Czy nagroda dla nauczyciela z okazji jubileuszu KEN wpłynie na wysokość zasiłku

Czy nagrody z okazji 250-lecia Komisji Edukacji Narodowej wypłacone nauczycielom przebywającym na urlopach macierzyńskich i wychowawczych podlegają oskładkowaniu? Czy taka nagroda korzysta ze zwolnienia jako składnik za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego? I czy wchodzi do podstawy wymiaru zasiłków?

odpowiedź

Nie, nagroda z okazji jubileuszu Komisji Edukacji Narodowej nie podlega oskładkowaniu u pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich oraz wychowawczych. Nie powinna być też uwzględniana w podstawie wymiaru zasiłków.

Przypomnijmy, że nagroda specjalna z okazji 250. rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej była wypłacana w wysokości 1125 zł w terminie do 14 października 2023 r. Przysługuje nauczycielowi pozostającemu 20 września 2023 r. w stosunku pracy w szkole i nie przysługuje nauczycielowi, który w okresie od 1 września 2023 r. do 20 września 2023 r. przebywał nieprzerwanie na urlopie bezpłatnym.

Innych ograniczeń dotyczących prawa do nagrody nie przewidziano, a to oznacza, że przysługiwała ona również pracownikom przebywającym na urlopach związanych z rodzicielstwem: macierzyńskich, rodzicielskich, wychowawczych, ojcowskich. Podobnie było w przypadku pracowników na zwolnieniach lekarskich pobierających świadczenia chorobowe.

Podatek i składki

Jak wyjaśniło Ministerstwo Edukacji i Nauki, nagroda specjalna z okazji 250. rocznicy utworzenia KEN stanowi przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym na ogólnych zasadach według skali podatkowej. Wskazana nagroda specjalna nie jest też zwolniona z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz pozostałe społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, poza wynagrodzeniem chorobowym od pracodawcy, zasiłkami z ubezpieczenia społecznego oraz przychodami wymienionymi w par. 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wśród wyłączeń nie znalazła się opisywana nagroda KEN, a to oznacza, że płatnik musi pobrać składki.

Dla rodziców na urlopach

Inaczej będzie w przypadku pracowników przebywających na urlopach związanych z macierzyństwem.

Zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) za czas urlopu macierzyńskiego, na warunkach urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego oraz ojcowskiego pracownikom przysługuje zasiłek macierzyński.

Aby powstał obowiązek ubezpieczeń społecznych, konieczne jest posiadanie odpowiedniego tytułu do objęcia tymi ubezpieczeniami. Ustalenie podstawy wymiaru składek jest co do zasady możliwe tylko wtedy, gdy dana osoba posiada tytuł do ubezpieczeń lub gdy przychód osiągany przez tę osobę pozostaje w bezpośrednim związku z tym tytułem. W ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) odrębnymi tytułami do ubezpieczeń emerytalno-rentowych są m.in. stosunek pracy, a także przebywanie na urlopach wychowawczych lub pobieranie zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego (art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy systemowej). Zatem pracownik podlega ubezpieczeniom z racji zatrudnienia na podstawie stosunku pracy, jednak w razie przejścia na urlop macierzyński lub rodzicielski, za okres którego przysługuje zasiłek macierzyński, jego tytuł ulega zmianie. Innymi słowy, w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego oraz przebywania na urlopie wychowawczym tytuł pracowniczy ulega zawieszeniu. Nie zachodzi tu zbieg tytułów do ubezpieczeń.

Podstawą wymiaru składek emerytalno-rentowych ubezpieczonych pobierających zasiłek macierzyński jest kwota tego zasiłku wypłacana przez pracodawcę lub przez ZUS.

Przebywanie na urlopie wychowawczym również stanowi oddzielny tytuł do ubezpieczeń emerytalno-rentowych, a podstawą wymiaru tych składek jest kwota 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, na dany rok kalendarzowy, z tym że nie może być ona wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy i nie może być niższa niż 75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Z kolei podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, bo temu ubezpieczeniu podlega osoba korzystająca z urlopu wychowawczego, jest specjalny zasiłek opiekuńczy przysługujący na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych.

Odnosząc to do nagrody z okazji 250-lecia KEN, należy zwrócić uwagę, że nie stanowi ona podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne w okresie, w którym osoba podlega tym ubezpieczeniom z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub przebywania na urlopie wychowawczym. Tak stwierdził ZUS w interpretacji z 13 października 2023 r. (decyzja nr 523) – DI/100000/43/835/2023.

Na marginesie należy podkreślić, że nie ma tu zastosowania wyłączenie z podstawy wymiaru składek dotyczące składników wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku. Zwolnienie to, tak jak pozostałe wymienione w par. 2 rozporządzenia składkowego, dotyczy tytułu, jakim jest stosunek pracy.

Inne dodatkowe bonusy

Zdarza się, że w czasie trwania danego rodzaju urlopu związanego z rodzicielstwem pracownik uzyskuje od pracodawcy różnego rodzaju dodatkowe pozapłacowe świadczenia (np. pakiet medyczny, grupowe ubezpieczenie na życie, karty sportowe, vouchery do sieci sklepów, paczki świąteczne itp.). One również nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (i zdrowotne w przypadku urlopu wychowawczego), ponieważ prawo do tych świadczeń nie przysługuje za okres świadczenia pracy, lecz z racji pobierania zasiłku macierzyńskiego lub korzystania z urlopu wychowawczego.

Zatem korzyści materialne przyznawane za okres urlopu rodzicielskiego lub wychowawczego nie podlegają oskładkowaniu ze względu na zmianę tytułu do ubezpieczeń.

Wyjątkiem byłaby sytuacja, w której w okresie posiadania tytułu związanego z rodzicielstwem pracownik uzyskałby przychód ze stosunku pracy, związany z wcześniejszym okresem wykonywania pracy, czyli wypłaty, świadczenia należne jeszcze za wcześniejszy okres sprzed przejścia na urlopy rodzicielskie (np. zaległe wynagrodzenie, premie kwartalne, nagrody roczne). Natomiast inne przychody niezwiązane z wcześniejszym okresem świadczenia pracy nie stanowią podstawy wymiaru składek.

przykład

Podstawa wymiaru

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, lub za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia w przypadku krótszego zatrudnienia, stanowi podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem. Za wynagrodzenie uznaje się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe.

Jednak w podstawie wymiaru zasiłków nie uwzględnia się takich składników wynagrodzenia, które są przyznawane niezależnie od oceny pracy pracownika, na których przyznanie i wypłatę okres pobierania zasiłku nie ma wpływu (mimo pobierania zasiłku pracownik otrzymuje dany składnik wynagrodzenia), w tym np. bony lub wypłaty w gotówce przyznawane w jednakowej wysokości lub jednakowym wskaźnikiem procentowym w stosunku do płacy pracownika, określonej w umowie o pracę, wszystkim pracownikom lub grupom pracowników, z okazji uroczystych dni, świąt, rocznicy powstania firmy itp. (pkt 296 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).

Taką negatywną przesłankę spełnia nagroda z okazji jubileuszu KEN. Przysługiwała ona wszystkim pracownikom (z wyjątkiem przebywających na urlopach bezpłatnych) niezależnie od tego, czy wykonywali pracę, czy byli nieobecni. W związku z tym nagroda ta nie stanowi podstawy wymiaru zasiłków. ©℗