Spośród członków załogi statku rybackiego prawo do emerytury pomostowej przysługuje tylko tym, którzy co najmniej 10 lat przepracowali w służbie pokładowej. Tak wynika z uchwały Sądu Najwyższego podjętej w składzie 7 sędziów.

Orzecznictwo było w tej kwestii rozbieżne. Wątpliwości brały się m.in. stąd, że ustawa o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 965) za prace w szczególnych warunkach uznaje również (w punkcie 22 załącznika nr 1) „prace rybaków morskich”. Ale nie precyzuje, jak to pojęcie należy rozumieć. Z kolei odwołanie się do innych regulacji prowadziło sądy do odmiennych wniosków. Istotne jest tu rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. nr 8, poz. 43 ze zm.). W obu zawartych w nim wykazach prac w szczególnych warunkach wymienione są m.in. określone prace rybaków morskich. Te ujęte w wykazie A uprawniają do emerytury po osiągnięciu 55 lat przez kobietę i 60 lat przez mężczyznę (o ile mają wymagany okres zatrudnienia, w tym nie mniej niż 15 lat pracy w szczególnych warunkach). Z kolei ujęte w wykazie B uprawniają do emerytury co najmniej 50-letnią kobietę i 55-letniego mężczyznę (o ile mają wymagany okres zatrudnienia, w tym nie mniej niż 10 lat w szczególnych warunkach). Szczegółowy wykaz stanowisk rybackich zawarty jest w zarządzeniu kierownika Urzędu Gospodarki Morskiej z 15 sierpnia 1983 r. Wynikało z niego, że prace rybaków morskich ujęte w wykazie A wykonywały osoby zatrudnione w służbie mechanicznej. Z kolei wykaz B dotyczy osób zatrudnionych w służbie pokładowej.
Jedne sądy uznawały więc, że należy odróżnić prace, o których mowa w wykazie B, od wszelkich innych prac rybaka morskiego. W rezultacie orzekały, że do emerytury pomostowej są uprawnieni tylko ci, którzy bezpośrednio zajmowali się połowem ryb, a nie wszyscy pływający na kutrach.
Pomostówka czy emerytura częściowa, czyli jak wcześniej przejść na emeryturę
Pomostówka czy emerytura częściowa, czyli jak wcześniej przejść na emeryturę

Zobacz również
Zgodnie z drugą linią orzeczniczą uprawnieni do emerytury pomostowej są wszyscy pracownicy statków rybackich, w tym np. motorniczy. Ustawa o emeryturach pomostowych mówi bowiem tylko o „pracach rybaków morskich” jako pracach w warunkach szczególnych, nie rozróżniając poszczególnych zajęć. Ci, którzy je wykonywali, mają więc prawo do świadczenia – o ile spełniają warunki określone w art. 8 ustawy (kobieta osiągnęła co najmniej 50 lat,a mężczyzna co najmniej 55 lat – i przepracowali co najmniej 10 lat w szczególnych warunkach).
Z uwagi na rozbieżne orzecznictwo pierwszy prezes Sądu Najwyższego skierował pytanie prawne do powiększonego składu SN: jak – na potrzeby ustawy o emeryturach pomostowych – należy kwalifikować prace wykonywane przez rybaków morskich. W szczególności czy uprawnienia do emerytury pomostowej przysługują wszystkim – bez wyjątku – rybakom (niezależnie od rodzaju zajęcia), czy też tylko niektórym.
W odpowiedzi SN w składzie 7 sędziów podjął uchwałę, w myśl której prawo do emerytury pomostowej przysługuje tylko tym członkom załogi, którzy wykonywali pracę w służbie pokładowej. Innymi słowy, pracą w warunkach szczególnych jest – w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych – nie każda praca na morskim statku rybackim, lecz tylko ta o charakterze ściśle rybackim.
ORZECZNICTWO
Uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z 17 września 2015 r., sygn. akt III UZP 7/15. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia