Jak obliczyć podstawę wymiaru zasiłku, gdy pracownik pobierał składniki przysługujące do określonego terminu

Pracownik w wieku 38 lat jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem 4900 zł miesięcznie. Od 1 stycznia do 31 maja 2023 r. otrzymywał jeszcze dodatek 500 zł za tymczasowe zwiększenie obowiązków. Oprócz umowy o pracę ma z nami zawartą dodatkową umowę zlecenia trwającą od 1 lutego do 30 czerwca br., z wynagrodzeniem miesięcznym 800 zł oraz stałym dodatkiem 200 zł za uciążliwość pracy w terenie. Dodatek nie jest zmniejszany za okresy niewykonywania prac zleconych (np. z powodu choroby). Jak ustalić podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego dla tego pracownika i jak ująć wynagrodzenie ze zlecenia, jeżeli pracownik zachorował w czerwcu? Zwolnienie lekarskie obejmuje okres od 15 czerwca do 28 lipca.

odpowiedź

Wynagrodzenie chorobowe przysługuje pracownikowi na podstawie art. 92 kodeksu pracy za okresy orzeczonej niezdolności do pracy, trwającej łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym. Przez krótszy okres, tj. łącznie 14 dni, wynagrodzenie to pobierają pracownicy, którzy ukończyli 50. rok życia. Za czas niedyspozycji zdrowotnej trwającej łącznie dłużej niż 33 dni (14 dni) w ciągu roku kalendarzowego pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia społecznego. Obowiązują wspólne zasady ustalania podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłku, określone w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa).

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (a więc i wynagrodzenia chorobowego) przysługującego ubezpieczonemu pracownikowi stanowi uśrednione miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. W opisanym przypadku jest to więc wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres od czerwca 2022 r. do maja 2023 r., po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne wynoszących łącznie 13,71 proc. podstawy ich wymiaru. Ustalając podstawę świadczenia chorobowego, należy pominąć dodatek za wykonywanie nadmiarowych zadań, bo w miesiącu powstania choroby już nie przysługiwał. Został zniesiony, począwszy od czerwca br.

Dodatkowe funkcje

Bywają składniki płacowe przyznawane tylko na pewien okres ze względu np. na powierzenie pracownikowi jakiejś funkcji lub większego zakresu obowiązków (np. w czasie nieobecności innego pracownika w pracy). Wówczas przy kalkulowaniu podstawy zasiłkowej należy pamiętać o zasadzie wynikającej z art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej mówiącej, że składników wynagrodzenia przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na którego podstawie powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku/wynagrodzenia chorobowego należnego za okres po tym terminie. Ta zasada ma również odpowiednie zastosowanie do składników wynagrodzenia, których wypłaty zaprzestano na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o wynagradzaniu.

Zatem składniki wynagrodzenia przysługujące do określonego terminu uwzględnia się w podstawie wymiaru chorobowego tylko za okres przypadający do tego terminu. [przykład 1]

Są przypadki, gdy zakład pracy co prawda podjął decyzję o zaprzestaniu wypłaty składnika wynagrodzenia od określonej daty, ale zmieniając zasady wynagradzania, włączył ten składnik w całości lub w części do innego lub zamienił na inny składnik. Wtedy omówiona zasada nie ma zastosowania, czyli taki składnik podlega wliczeniu do podstawy. [przykład 2]

Dodatkowa umowa

Dla potrzeb ubezpieczeń społecznych pracownika, który zawarł umowę zlecenia lub umowę o dzieło z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub dla takiego pracodawcy umowę cywilną wykonuje, traktuje się nadal jak pracownika. Przychód uzyskany z tytułu umowy o pracę i ze zlecenia stanowi jedną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jako przychód ze stosunku pracy. Tak rozumiany przychód pracownika-zleceniobiorcy ma wpływ na ustalanie podstawy wymiaru świadczeń zasiłkowych.

Powyżej opisana zasada co do sposobu wliczania do podstawy zasiłkowej składników czasowych ma również zastosowanie właśnie do wynagrodzenia z umowy zlecenia bądź o dzieło, które zostały dodatkowo zawarte z pracownikiem lub pracownik wykonuje je na rzecz swojego pracodawcy. Innymi słowy wynagrodzenie za prace zlecone traktuje się jak składniki przysługujące do określonego terminu. W przeciwieństwie jednak do składników przysługujących z umowy o pracę wynagrodzenie z umowy zlecenia uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku zawsze w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania.

W praktyce zdarza się, że umowy zlecenia są zawierane na krótkie okresy i jest ich kilka. Wówczas przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie z tytułu kolejnych umów trwających bez przerwy albo gdy przerwa między umowami przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, albo gdy okresy umów się pokrywają. Jeżeli okresy poszczególnych umów przypadają w całości w okresie, na który została wcześniej zawarta umowa zlecenia/umowa o dzieło, to wynagrodzenie z tytułu każdej umowy uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego tylko wówczas, gdy zasiłek przysługuje w okresie, na który została zawarta ta umowa. Oznacza to, że wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej należy wyłączyć z podstawy wymiaru zasiłku przysługującego za okres po terminie, do którego umowa była zawarta. [przykłady 3, 4 i 5]

U pracownika

W opisywanym na początku przypadku oprócz wynagrodzenia za pracę na etacie, wypłaconego za okres czerwiec 2022–maj 2023, do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego za okres od 15 do 30 czerwca wejdzie również wynagrodzenie ze zlecenia, wypłacone za luty–maj 2023. Podstawę wynagrodzenia chorobowego za okres do limitu 33 dni (za 17 dni) należy obliczyć oddzielnie, bo w tym miesiącu umowa zlecenia już nie obowiązywała. Oznacza to, że podstawę stanowi tylko wynagrodzenie z angażu pracowniczego. Całkowicie pomijamy natomiast dodatek za zwiększenie obowiązków, bo w czerwcu (miesiącu powstania choroby) dodatek już nie przysługiwał. Od 34. dnia choroby przysługuje już zasiłek chorobowy, którego podstawa wymiaru będzie taka sama.

Pozostaje jeszcze wyjaśnić kwestię wliczenia do podstawy zasiłkowej dodatku 200 zł zagwarantowanego w umowie zlecenia. Otóż w tej sytuacji cały przychód ze zlecenia podlegający oskładkowaniu należy włączyć, bez względu na to, że dodatek przysługuje za okresy niewykonywania pracy, w tym z powodu choroby. Jest to oczywiście odmienna zasada niż obowiązująca dla składników z umowy o pracę. Zgodnie bowiem z art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Chodzi tu o składniki, na których przyznanie i wypłatę okres choroby nie ma wpływu (mimo pobierania zasiłku/wynagrodzenia chorobowego pracownik otrzymuje dany składnik wynagrodzenia). Jednak ta zasada nie odnosi się do wynagrodzenia ze zlecenia.

Powyższa reguła jest spójna z tą wynikającą z art. 48 ustawy zasiłkowej. Dotyczy ona osób niebędących pracownikami, np. zleceniobiorców. Przy ustalaniu im podstawy zasiłkowej nie ma zastosowania art. 41 ustawy zasiłkowej wyłączający składniki przychodu przysługujące za okresy pobierania zasiłków.

Należy zatem przeprowadzić następujące obliczenia:

1. Wynagrodzenie chorobowe za okres od 15 do 30 czerwca (16 dni)

• podstawa wymiaru:

(9 m-cy × 4900 zł) + [3 m-ce × (4900 zł + 800 zł + 200 zł)] = 61 800 zł

61 800 zł : 12 m-cy = 5150 zł

5150 zł – 13,71 proc. = 4443,94 zł

• wynagrodzenie chorobowe:

4443,94 zł : 30 = 148,13 zł

148,13 zł × 80 proc. = 118,50 zł

118,50 zł × 16 dni = 1896 zł

2. Wynagrodzenie chorobowe za okres od 1 do 17 lipca (17 dni)

• podstawa wymiaru:

4900 zł – 13,71 proc. = 4228,21 zł

• wynagrodzenie chorobowe:

4228,21 zł : 30 = 140,94 zł

140,94 zł × 80 proc. = 112,75 zł

112,75 zł × 17 dni = 1916,75 zł

3. Zasiłek chorobowy za okres od 18 do 28 lipca (11 dni)

112,75 zł × 11 dni = 1240,25 zł ©℗

przykład 1

przykład 2

przykład 3

przykład 4

przykład 5