Jestem jednym z byłych wspólników zlikwidowanej spółki cywilnej. Spółka zostawiła długi składkowe. Jestem w trudnej sytuacji materialnej i planuję ubiegać się w ZUS o umorzenie składek. Czy mogę już teraz złożyć taki wniosek? A może powinienem czekać na jakąś decyzję z ZUS?
W opisywanej sytuacji spółka cywilna został rozwiązana, ale pozostały długi składkowe. Co do zasady osoby odpowiedzialne za tego typu długi mogą ubiegać się o różne formy ulg określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Z art. 28 ustawy systemowej wynika, że należności z tytułu składek mogą być umarzane przez ZUS w całości lub w części. Jest to jednak możliwe tylko w razie ich całkowitej nieściągalności – z pewnymi wyjątkami.
Warto w tym miejscu przywołać art. 115 ordynacji podatkowej stosowany posiłkowo także do zaległości składkowych. Wynika z niego, że wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki. Zasadę tę stosuje się również do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem. Osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki odpowiadają m.in. za zobowiązania podatkowe (składkowe) powstałe po rozwiązaniu spółki i za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał po rozwiązaniu spółki. Orzeczenie o odpowiedzialności nie wymaga uprzedniego wydania decyzji w sprawach, o których mowa w art. 108 par. 2 pkt 2 ordynacji podatkowej (np. określenie wysokości zobowiązania), a rozstrzygnięcie w tych sprawach następuje w decyzji orzekającej o odpowiedzialności.
Pomocny w ocenie podanego stanu faktycznego może być wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 września 2021 r., sygn. akt I GSK 312/21. NSA wskazał, że wspólnicy zlikwidowanej spółki cywilnej zgodnie z przepisami o odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe nie są jej następcami prawnymi, lecz zaliczani są do kręgu osób trzecich. W przypadku więc rozwiązania spółki cywilnej za jej zobowiązania odpowiadają w szczególnym trybie przewidzianym w art. 115 ordynacji podatkowej. W konsekwencji obciążenie wspólnika składkami, które ciążyły na spółce, jest możliwe w wyniku wydania i doręczenia decyzji, o której mowa w art. 108 (decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej) i art. 115 (decyzji o odpowiedzialności wspólnika) ordynacji podatkowej. Dopiero wówczas – po powstaniu zobowiązania wspólnika do zapłaty składek – istnieje możliwość zastosowania ulgi w postaci umorzenia składek na podstawie art. 28 ustawy systemowej.
Podobnie w opisywanej sytuacji należy uznać, że wniosek o umorzenie składek może być złożony dopiero po wydaniu przez ZUS na podstawie art. 115 ordynacji podatkowej decyzji stwierdzającej odpowiedzialność byłego wspólnika spółki cywilnej. Czytelnik powinien zatem wstrzymać się z wnioskiem o umorzenie składek.
Podstawa prawna
• art. 108 i 115 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. ‒ Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301)
• art. 28 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1115)
