Jeden z naszych klientów (mała spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) chciałby udzielić prokury. Czy w świetle obecnej wykładni ZUS powinniśmy zgłosić prokurenta do ubezpieczenia zdrowotnego?

Obowiązująca na 3 marca 2022 r. wykładnia ZUS stanowi, że pobierający wynagrodzenie prokurenci muszą być zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego. Obowiązek taki wynika z art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: ustawa zdrowotna), zgodnie z którym obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. Przepis ten obowiązuje od 1 stycznia 2022 r. i został wprowadzony w ramach Polskiego Ładu.
Od początku jego obowiązywania pojawiały się wątpliwości, czy ma on zastosowanie także do prokurentów. Mimo że w uzasadnieniu do Polskiego Ładu wprost wskazano, że ustawodawca zamierza objąć ubezpieczeniem zdrowotnym także prokurentów, to zwracano uwagę, że prokurenta się nie powołuje, ale ustanawia, w przepisach zaś, szczególnie dotyczących spółek, panuje zamieszanie pojęciowe. To powoduje, że nie jest spełniona jednak z przesłanek objęcia tym ubezpieczeniem określona w art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy zdrowotnej.
Zmienne wyjaśnienia
Po kilku tygodniach obowiązywania przepisu ZUS opublikował na swojej stronie wyjaśnienia, z których wynikało, że za prokurenta należy odprowadzać składki, jeśli jego wynagrodzenie jest opodatkowane jako przychód z działalności wykonywanej osobiście określonej w art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Są to przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych. Eksperci zwracali jednak uwagę, że prokurent nie może należeć do tych organów, dlatego w konsekwencji należało uznać, że ZUS wyłączał prokurentów z ubezpieczenia zdrowotnego.
Taka wykładnia obowiązywała jeszcze do niedawna. Uległa jednak zmianie za sprawą Ministerstwa Zdrowia odpowiedzialnego za przepisy dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego. Ministerstwo wydało 18 lutego 2022 r. wyjaśnienie (opublikowane zostało później), z którego wynika zupełnie inna wykładnia. Zdaniem resortu zdrowia opodatkowanie wynagrodzenia prokurentów nie ma żadnego znaczenia, a to, że przychód prokurenta jest zaliczany do przychodów określonych w art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie wpływa na kwestię podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ponadto w odniesieniu do zarzutów dotyczących tego, że prokurent nie jest powoływany, a ustanawiany, MZ stwierdziło, że stosowanie przez ustawodawcę zwrotów „ustanowienie prokury” i „powołanie prokurenta” nie jest błędem lub niedokładnością, lecz celowym zabiegiem. Po przeprowadzeniu szerszego wywodu ministerstwo stanęło na stanowisku, że pełnienie funkcji prokurenta z wynagrodzeniem jest tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego. W takiej sytuacji ZUS dostosował swoją interpretację i wycofał wspomniane wyżej wyjaśnienia uzależniające podleganie ubezpieczeniu od kwestii podatkowych.
Wątpliwości pozostają
Wydaje się jednak, że sprawa nie jest mimo wszystko do końca wyjaśniona. Nie można bowiem zapominać, że wciąż obowiązuje art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej. Zgodnie z nim w przypadku nieobliczania zaliczki na PIT przez płatnika od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł. Przepis ten powinien dotyczyć także prokurentów, ponieważ w ich przypadku płatnik nie oblicza zaliczki na podatek. Potwierdził to dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacji indywidualnej z 8 września 2021 r. (sygn. 0114-KDIP3--1.4011.621.2021.1.EC). Z interpretacji tej wynika, że wynagrodzenie za sprawowanie funkcji prokurenta wypłacane na podstawie uchwały wspólników należy zaliczyć do przychodów z innych źródeł, określonych w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dlatego tez płatnik nie będzie zobowiązany do poboru miesięcznych zaliczek na PIT z tytułu wypłaty prokurentowi wynagrodzenia w związku z pełnieniem tej funkcji w spółce.
Z przepisów tych wynikałoby więc, że prokurent podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, ale składkę należy obniżyć do 0 zł. Co ciekawe, Ministerstwo Zdrowia nie odniosło się do tej kwestii w swoich wyjaśnieniach. Wątpliwe jest bowiem, że celem ustawodawcy było takie rozwiązanie, tj. objęcie prokurentów ubezpieczeniem, ale bez obowiązku składkowego. W związku z pojawiającymi się wątpliwościami najlepiej, aby płatnik wystąpił do dyrektora Narodowego Funduszu Zdrowia z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w tej sprawie, która zabezpieczy go przed negatywnymi konsekwencjami.
Podstawa prawna
art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. 2022 r. poz. 91)
ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2469)
art. 13 pkt 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 501)